Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2005, Blaðsíða 20

Samningslausir og réttlausir
- rækjuveiðar á Mexíkójlóa
Gunnar Guðmundsson, Reykvíkingur
og skipstjóri, rifjar upp fyrsta sjó-
mennskuárið sitt vestan hafs en í apríl
1960 fluttist hann búferlum til Banda-
ríkjanna þar sem hann býr enn. Sjá enn-
fremur um Gunnar í 4 tbl. Víkings árið
2004, bls. 24. Gefum Gunnari orðið:
Við vorum á Agli Skallagrímssyni, i
vitlausu veðri vestur á Hala, þegar ég
heyrði einn skipsfélaga minn tala um tvö
laus skipspláss á Flóridaskaganum.
Frank Henderson, sem hafði töluvert
þjónustað íslensku skipin og ég þekkti af
afspum, ætlaði að koma á laggirnar
rækjuverksmiðju við Mexíkóflóann og
vantaði sjómenn.
Flórída. Maður lifandi, þangað vildi ég
fara. Úti var lemjandi slagveður og skipið
veltist á alla kanta en ég var í huganum
kominn í sumarhita og á sandströnd.
Maður gat þó ekki hlaupið við svo
búið frá öllu. Ég átti lítinn snurvoðubát
og varð að selja hann fyrst. Fyrir vikið
fór félagi minn, Finnbjörn Guðmunds-
son, á undan.
Á endanum tókst að selja bátinn og ég
hélt í víking með millilendingu í New
York þar sem Frank tók mér opnum
örmum og lét mig hafa símanúmer hjá
umboðsmanni sínum í Flórída. Síðan var
stokkið upp í böss og keyrt suðureftir í
leit að umboðsmanninum sem öllu átti
að redda.
Hann hét Charlie og kom alveg af fjöll-
um þegar ég hafði samband við hann og
grennslaðist fyrir um rækjuverksmiðj-
una. Nei, ég er enginn umboðsmaður
fyrir Frank, sagði hann. Við þekktumst
að vísu sem strákar. Annað var það nú
ekki. Og ég hef ekki heyrt í Frank árum
saman. Líklega ekki frá því við vorum
guttar og lékum okkur saman.
Þetta var þá allt saman haugalygi. Eng-
in rækjuverksmiðja og engir rækjubátar,
hvað þá skipspláss.
En Charlie reyndist mér betri en eng-
inn. Á hverjum degi fórum við niður á
bryggju og töluðum við karlana. Og þar
hitti ég Óla Olsen frá Noreg, gamlan sjó-
hund. Hann hafði flust til Flórida frá
stærstu fiskveiðihöfn Bandaríkjanna,
Newbedford, sem er ekki fjarri Boston,
og var eiginlega sestur í helgan stein en
hafði keypt rækjubáta til að að hafa eitt-
hvað að gera í ellinni.
Óli átti tvo rækjubáta og réð mig á
annan. Fyrst með tengdasyni sínum en
síðan færði ég mig yfir á bátinn til Óla
þar sem Finnbjörn var líka.
Og þvílíkt hundalif.
Þó var Óli ekki slæmur. Hann var þvert
á móti fínasti karl og mér er ekki grun-
laust um að við höfum þrátt fyrir allt not-
ið betri kjara hjá honum en við hefðum
gert hjá sumum starfsbræðrum hans.
Við vorum þrír á, Óli og tveir hásetar.
Báturinn var hrákasmíði og kojurnar
báru síst af. I minni var til dæmis bolti
einn mikill sem halda átti kojunni fastri
við súðina en gaurinn hafði eitthvað
gengið út - eða hafði kannski aldrei verið
rekinn almennilega inn - og rakst því sí-
fellt í bakið á mér. f tæpt ár svaf ég í
samfélagi við þennan bolta og það voru
ekki alltaf næðissamar stundir. Hitinn
var líka mikill og enn meiri neðan þilja
vegna þess að vélin lá fast að káetunni og
var innangengt á milli.
í veiðiferðum, sem stóðu venjulega í 7
til 10 daga, brugðum við oft á það ráð að
fara með dýnurnar okkar upp á dekk og
sofa þar en rækjan veiðist aðeins á nótt-
unni.
Engar græjur voru um borð að heitið
gæti enda hefði það lítið stoðað, að
minnsta kosti til að finna rækjuna sem á
nóttunni lá grafin í botnleðju. En rækju-
sjómennirnir við Mexíkóflóa voru löngu
búnir að sjá við rækjunni og feluleikjum
hennar. Við vorum alltaf með þrjú troll
úti í einu, tvö stærri, sem við tókum inn
á tveggja klukkustunda fresti, en það
þriðja var lítið og dregið inn á fimmtán
minútna fresti. Ef það hætti að gefa
rækju var kippt og reynt á nýjum slóð-
um. Fyrir framan trollin var komið fyrir
keðju sem rótaði upp botninum og þá
um leið rækjunni.
Flóinn er eins og haf og marga daga
höfðum við enga landsýn. Það var hins
vegar erfitt að sleppa úr augsýn við alla
olíuporpallana sem eru í flóanum en um
eða yfir 5000 turnar og pumpustöðvar
eru þar á víð og dreif. Einar tvær brenni-
steinsnámur voru þarna líka, fylltar sjó
svo þakið hryndi ekki niður. Miklar
bryggjur voru við þær báðar en þar mátt-
um við aldrei leggja upp að.
Það var óneitanlega svolitið skrýtið
fyrir sjómann norðan úr Ballarhafi að
stunda rækjuveiðar í næsta nágrenni við
risalappir olíuborpallanna. En þetta
vandist fljótt.
Gallinn við þessar veiðar var hins veg-
ar óvissan um afkomuna. Engir samning-
Gunnar ejtir fengsœlan Sjómannadag árið 1950. Tíu árum síðar Jluttist hann á suðlægari slóðir
og lærði að ísa rœkju. „Við hrífuðum saman rækjuna og ísinn en mokuðum honum ekki yfir afl-
ann í lögum eins og gert var heima. ”
20 - Sjómannablaðið Víkingur