Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2005, Blaðsíða 40

Bæði Anton og Karl voru kallaðir á
fundi með þingmönnum og slysavarnar-
mönnum þar sem þyrlumálin voru rædd
fram og til baka.
„Mér fannst til skammar að þurfa að
fara bónarveg að Alþingi þar sem menn
gerðu ekki annað en að rífast um þyrl-
una,“ rifjar Karl upp. „Á einhverjum
þessara funda, sem við Anton vorum
boðaðir á, spurði mæt kona - ég ætla
ekki að nefna hana á nafn enda hefur
hún unnið vel að slysavarnarmálum -
hvort helikopter hefði getað komið að
gagni við björgun mannanna sem
komust upp á Faxasker við Vestmanna-
eyjar þegar vélbáturinn Helgi fórst?
Þetta var mikill harmleikur. Tveir af
tíu mönnum, er voru um borð, komust
upp á skerið en hinir týndust strax í haf-
ið. Þetta var um miðjan dag. í landi
fylgdist fólk skelfingu lostið og hjálpar-
vana með tvímenningunum. Annar
mannanna sást rölta um en hinn hreyfði
sig lítið. Aftakaveður var og fór versn-
andi og tókst engum að komast út í sker-
ið þeim til bjargar. En þegar veðrið gekk
loks niður voru þeir báðir látnir.
Eg svaraði konunni að ekki einu sinni
fuglar hefðu verið á flugi þennan dag og
engin mannleg smíði hefði getað komið
þarna að gagni.
Þá sagði þessi ágæta kona: Þá þýðir
ekkert að hugsa um þetta.
En henni var óðara svarað, líklega af
Pétri Ottesen, sem var mjög áfram um að
við keyptum þyrluna: Er ekki jafnmikil
ástæða til að ná í bónda í Þingvallasveit
sem er tepptur í snjó og koma honum á
spítala með sprunginn botnlanga eins og
að bjarga sjómanni?
Mér er það einkar minnisstætt að við
þessi orð sló þögn á mannskapinn.“
„Blikkdós“
Argaþrasið hélt áfram á Alþingi þar
sem andstæðingar Bell-þyrlunnar köll-
uðu hana ýmist „rusl“, „blikkdós“ eða
„ónýtt tæki“.
Það sem stóð þó upp úr voru tvær á-
litsgerðir, önnur frá flugráði, undirrituð
af Agnari Kofoed Hansen, formanni ráðs-
ins, en hin frá Skipaútgerð rikisins, unn-
in af Þórarni Björnssyni skipherra.
Agnar tíundaði ýmsa galla vélarinnar.
Sem björgunarvél skorti hana flughraða
og flugþol hennar væri of lítið „ ... jafn-
vel þótt fyrir sé komið aukaeldsneytis-
geymum.“
Enginn vinduútbúnaður væri í þyrl-
unni, sem væri þó öllum björgunarvélum
nauðsynlegur, auk þess sem hún væri
heldur ekki ákjósanleg fyrir landhelgis-
gæsluna en þá ágalla átti Þórarinn eftir
að tíunda nákvæmlega.
Agnar kvað þó flugráðið alls ekki
þeirrar skoðunar að Bellinn væri óalandi
og óferjandi, síður en svo. Hann gæti
hentað vel til sjúkraflutninga, til leitar að
týndu fólki, til póstflutninga og ekki síst
ef flytja þyrfti nauðstöddu fólki vistir. Þá
mætti heldur ekki gleyma því að Bell-47
væri afbragðs vél til þjálfunar þyrluflug-
manna.
Flugráð tók því ekki af skarið fyrir al-
þingismennina en benti á kosti og galla
þyrlunnar. Þórarinn var afdráttarlausari.
Vissulega ættu íslendingar að eignast
þyrlu en Bell-47 er of lítil til að gagnast
okkur, var niðurstaða Þórarins. Dómur
hans byggðist á möguleikum þyrlunnar
til að verja fiskveiðilögsöguna. Það er
vissulega auðvelt að gera staðarákvarðan-
ir úr þyrlunni, staðfesti Þórarinn, og
varla við því að búast að hún yrði vé-
fengd þar sem flugvélin getur staðið kyrr
beint yfir sökudólgnum. Vandinn er hins
vegar sá að vélin tekur aðeins tvo menn,
annar myndi þá mæla en flugmaðurinn
verður ávallt að hafa að minnsta kosti
aðra hönd á stýrinu. Hann getur því ekki
framkvæmt sjálfstæða mælingu en með
því að bera sextantinn upp að auganu
getur hann staðfest hvort hornið sé rétt.
Þegar varðskip grípur skip i landhelgi
gera tveir menn staðarákvörðun og bera
sig saman.
„Skal ég ekki segja um,“ skrifaði Þórar-
inn, „hvort tekið yrði gilt í rétti, að einn
maður gerði staðarákvörðun."
í öðru lagi, benti Þórarinn á, hefur
reynslan kennt okkur að ef ekki tekst að
koma manni eða mönnum um borð í er-
lenda landhelgisbrjóta þá tekst aldrei að
innheimta hjá þeim sektarfé. Þetta verð-
ur aldrei gert með Bellnum, staðhæfði
Þórarinn.
Þá þyrfti að útbúa þyrluna með ljós-
myndavélum og vopna hana, kannski
með litlum bombum eða vélhandbyssu.
Á Alþingi var málið komið í hnút.
Meirihluti fjárveitinganefndar vildi sam-
þykkja tillögu ríkisstjórnar íslands um að
ríkið tæki að sér rekstur þyrlunnar.
Minnihluti nefndarinnar vildi á hinn
bóginn senda Bellinn aftur til Ameríku
en panta í hans stað stærri þyrlu sem rík-
ið sæi um reksturinn á.
Var svo þrefað fram á vor en í apríl
1950 er bókað formálalaust í Alþingistíð-
indum: „Forseti tók málið af dagskrá, og
var það ekki á dagskrá tekið framar. “
Með öðrum orðum, engin niðurstaða
fékkst á Alþingi, eða öllu heldur engin
formleg niðurstaða, en í reynd þýddi
þetta auðvitað að vélin var tekin í sund-
ur, sett í kassa og send aftur mister Bell.
„Auðvitað þótti okkur sárt að horfa á
eftir Bellnum,11 segir Karl. „Við höfðum
flogið henni í sjálfboðaliðsvinnu þegar
við vorum í fríi frá hinu venjulega áætl-
unarflugi. Við vorum ungir og bjartsýnir
og héldum að við gætum bjargað manns-
lífum en eftir á að hyggja er ég ekki viss
urn að Bellinn hefði komið að góðu
gagni. Þyrlan var með tréspaða og mátti
ekki fljúga í meira en 15 hnúta vindi en
hefði svo sem þolað 25 til 30 hnúta í
neyð, um það efast ég ekki. En sjálfsagt
hefðum við að lokum ofreynt hana og
brotið spaða.
Hefðu aftur á móti góðir menn passað
upp á að hún færi ekki út fyrir takmörk
sín þá hefði þetta verið í lagi. Hinn kaldi
dómur sögunnar er þó sá að það var ekki
fyrr en Páll Halldórsson réðst til Gæsl-
unnar að sá agi komst á sem er nauðsyn-
legur til að tryggja öryggi í flugi. Menn
verða undir öllum kringumstæðum að
fara eftir reglunum, lesa sína tékklista, og
fylgja þeim út í æsar.
En hin stranga hugsun Páls var Iangt
undan árið 1949 og ég verð að segja eins
og er að þegar þyrlan var farin út aftur
hugsaði ég með mér: Jæja, þá drepur
maður sig ekki á þessu.“
VERIÐ VELKOMIN TIL OKKAR í BÁS P-23
l>Q FRYSTIKERFI ehf
Viðarhöfði 6 • 110 Reykjavík • Sími: 577 1444 • Fax:577 1445
Suðurgata 9 • 400 ísafirði • Sími: 456 5711 • Fax: 456 4701
Netfang: frystikerfi@frystikerfi.is • Veffang: www.frystikerfi.is
40 - Sjómannablaðið Víkingur