Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2005, Blaðsíða 16

Slysavarnaskóli sjómanna
á tímamótum
Fyrir tuttugu árum voru slys
um það bil fjórum sinnum
algengari um borð í íslenskum
skipum en norskum og líkurn-
ar á því að togarasjómenn yrðu
fyrir óhöppum 8,6% á meðan
slysahætta annarra starfsstétta á
íslandi var rnetin 1,3%. Hörmu-
leg sjóslys, sem urðu á árunum
1983 - '84 og kostuðu 16 sjó-
menn lífið, undirstrikuðu töl-
fræðina og drógu enn frekar at-
hygli almennings að þeirri
miklu hættu sem var því sam-
fara að vera sjómaður. Öll þjóð-
in var sammála um að þetta
væri gjörsamlega óþolandi á-
stand en til hvaða ráða átti að
grípa?
Forsvarsmenn slysavarnamála
á íslandi vissu svarið og höfðu
vitað það lengi: í>að verður að
stofna sérstakan skóla fyrir sjó-
menn þar sem þeir læra að
gæta öryggis síns á hafinu.
En hvað gerðist? Víkingur
heilsaði upp á Hilmar Snorrason til að fá
svar við þeirri spurningu.
Skólinn stofnaður
„Árið 1984 má segja að hafi orðið gríð-
arleg vakning í þessum efnum. Skipuð
var þingnefnd sem átti að fara ofan í
kjölinn á öryggismálum sjómanna, um
haustið var haldin ráðstefna um sama
efni og varð ein afleiðing hennar sú að 1.
desember réðst Þorvaldur Axelsson,
„Slysavarnaskóli sjómanna skal
halda námskeið fyrir starfandi og
verðandi sjómenn um öryggis- og
björgunarmál á helstu útgerðarstöð-
um landsins og annast öryggis- og
slysavarnafrœðslu fyrir nemendur í
skipstjórnar- og vélstjórnarnámi.
Aðalkennslugreinar skólans eru:
Frœðsla um öryggismál, slysavarnir,
björgunaraðferðir, skyndihjálp, flutn-
ingur sjúkra og slasaðra, meðferð
björgunarbúnaðar, slökkvibúnaðar og
reykköfunartœkja. “
Lög um Slysavarnaskóla sjómanna
frá 19. mars. 1991, 2. grein.
rnóta hugmyndir um tilhögun fræðslu-
starfs fyrir sjómenn.
Þannig var aðdragandinn í hnotskurn
að stofnun Slysavarnaskóla sjómanna.
Það var síðan á vormánuðum
1985 sem blásið var til sóknar,
skólinn settur á laggirnar og Þor-
valdur Axelsson ráðinn skóla-
stjóri. Menn greinir að vísu svo-
lítið á um hvar og hvenær fyrsta
námskeið Slysavarnaskóla sjó-
manna var haldið. Skólinn á því
engan tiltekinn afmælisdag en
stofnárið er óvéfengjanlegt og því
fögnum við i ár tvítugsafmæli
skólans."
skipherra hjá Landhelgisgæslunni, til
starfa hjá Slysavarnafélagi íslands og var
honum falið að koma öryggisfræðslu sjó-
manna i viðunandi horf. Litlu síðar var
haldinn mikill fundur í húsi Slysavarna-
félagsins á Grandagarði með fulltrúum
allra þeirra stofnana og félagasamtaka
sem tengdust málinu og í mars 1985 setti
þáverandi samgöngumálaráðherra,
Matthías Bjarnason, á laggirnar fjögurra
manna nefnd er átti rneðal annars að
E Idvarnarœfing
Þór verður Sæbjörg
„Þorvaldur fór utan til Noregs
að kynna sér slysavarnaskóla þar
í landi. Slökkviliðsmennirnir,
Höskuldur Einarsson og Þórir
Gunnarsson, fóru líka til útlanda
að læra um eldvarnaskóla en
Landssamband slökkviliðsmanna
sýndi þessu máli mikinn áhuga
allt frá byrjun og þegar skólinn
tólc til starfa mynduðu þessi þrír,
Þorvaldur, Höskuldur og Þórir,
kjarnann í starfsliði skólans.
Fleiri komu þó að kennslunni. Til
dæmis sá Erna B. Antonsdóttir um
skyndihjálparnámskeiðin, en hún var
starfsmaður Slysavarnafélagsins, og Krist-
ín Einarsdóttir, síðar þingmaður, kenndi
um ofkælingu og viðbrögð við henni.
Landhelgisgæslan lét líka fljótlega til sín
taka með fræðslu um þyrlur og notkun
þeirra við björgunarstörf.
Fljótlega eftir að námskeiðin byrjuðu
varð vakning meðal sjómanna. Þeir sáu
að þetta var þörf fræðsla og það styrkti
þá í trúnni að þegar frá leið tóku að
spyrjast út sannar sögur um það hvernig
lærdómurinn í Slysavarnaskólanum hafði
hjálpað mönnum í erfiðum aðstæðum og
jafnvel bjargað þeim úr lífsháska.
Það sem gerði þó kannski útslagið var
starf björgunarsveitamanna og slysa-
varnakvenna út um allt land. Þetta fólk
var tengiliður skólans við sjómennina á
hverjum stað og það var óþreytandi að
fara um borð í skipin og hvetja háa sem
lága til að sækja námskeiðin sem voru
haldin vítt og breitl um landið. Fyrsta
árið urðu þau 15 og fór þriðjungur
þeirra fram utan Reykjavíkur. Árið eftir
fjölgaði þeim í 35 en af þeim voru 19
haldin í Reykjavík en 16 vítt og breitt
um landið. Þátttakendur urðu alls 795 en
þeir voru 365 árið á undan.
En það var ekki auðvelt fyrir starfs-
menn skólans að ferðast á milli staða
16 - Sjómannablaðið Víkingur