Náttúrufræðingurinn - 1932, Qupperneq 5

NÁTTÚRUFR.
35
Um heimkynni og fjölda hreindýranna hér á landi nú vita
menn ekki mikið, en þörf væri að kynna sér það nánar. Islandi
er virðing að því að geta talið hreindýrið sem eitt af sínum eig-
in dýrum, það prýðir þó að minnsta kosti landið, þótt það hafi
ekki orðið að miklum notum enn sem komið er. (í síðasta hefti
Náttúrufræðingsins er grein um hreindýrin á Reykjanesskaga
eftir G. G. B.). Á. F.
Místííteínninn.
Fáar eru þær plöntur, sem nefndar eru í fornritum vor-
um. Helzt eru þar nefnd tré nokkur, og eru þó nöfn þeirra
mjög á reiki. En í norrænni goðafræði er þó einnar plöntu get-
ið, sem flestum verður ógleymanleg sökum óhappaverks þess,
er með henni var unnið. Planta sú var mistUteinninn. Með hon-
um var Baldur hinn góði drepinn, „og hefir þat mest óhapp ver-
it unnit með goðum ok mönnum‘‘, segir Snorri.
IJess mætti vænta, að planta sú, sem svo miklum óhöppum
olli að trú manna, væri ófögur ásýndum, en svo er ekki. Mistil-
teinninn er einkar snotur, sígrænn smárunni, og skal honum nú
nánar lýst, því ætla má, að ýmsa fýsi að vita deili á honum, svo
mikil saga, sem við hann er tengd.
Þótt mistilteinninn sé fallegur álitum, er hann ekki allur
þar sem hann er séður. Hann heyrir til þeim lífflokki plantna,
sem sníkjuplöntur nefnast. Þær eru allar einkenndar þannig, að
þær afla sér ekki fæðu sjálfar, nema ef til vill að einhverju litlu
leyti, heldur láta þær samborgara sína í ríki Flóru fæða sig, eða
jafnvel leita til dýranna.
Áður en lengra er farið, tel eg hlýða að gera stuttlega grein
fyrir fæðu plantnanna. Hana fá þær á tvennan hátt, úr jörðu og
lofti. Úr jörðunni fá plönturnar steinefni ýms, sem þeim eru
nauðsynleg, auk köfnunanefnis og vatns, en úr loftinu vinna
þær kolefni úr kolsýru þeirri, er það inniheldur. Til kolsýruvinnsl-
unnar þurfa plönturnar að vera grænar, en græna litinn fá þær
af efni, sem laufgræna nefnist, og gefur þeim litinn. Allar plönt-
ur, sem þannig afla sér fæðu úr jörðu og lofti, kallast sjálfstæð-
ar eða sjálfbjarga, en hinar, sem á einhvern hátt eru öðrum líf-
verum háðar, ósjálfstæðar eða ósjálfbjarga. Meðal þeirra er
mistilteinninn.
3*