Náttúrufræðingurinn - 2005, Qupperneq 39

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
mjög hinum útdauða villta tarpan-
hesti, bæði að lit og byggingu. Þeir
eru fremur smávaxnir, mógrábrúnir
með dökka rák eftir hryggnum
(móálóttir). Faxið er fremur þunnt
og fellur til hliðanna eins og á
ræktaða hestinum (4. mynd). Þeir
hafa einnig dökkar rákir ofarlega á
framfótunum og á sumum einstakl-
ingum sést einnig móta fyrir dökkum
rákum á baki (5. mynd). Rákir á
fótum eru taldar fom einkenni og
finnast hjá stökum hestum fleiri
hestakynja, svo sem eistneska
hestinum en þar em rákimar fyrst og
fremst á afturfótum (6. mynd). Rákir
á fótum eru einnig á sumum
íslenskum hestum, aðallega þeim
sem eru álóttir. Tarpanhestarnir
þykja skynsamir en þrjóskir og em
auðtamdir. Þeir þykja ekki mjög
góðir reiðhestar og geta ekki lyft
framfótunum að neinu marki í reið
(Marek Borkowski, pers. uppl.).
Tarpaninn finnst nú villtur í Belov-
ezhskaya Pushcha-þjóðgarðinum í
Hvíta-Rússlandi og Bialowieza-
þjóðgarðinum í Póllandi, en þessir
þjóðgarðar liggja saman á landa-
mærum landanna. Svæðinu við
Belevezhskaya Pushcha var lokað
þegar árið 1538 til vemdar evrópska
vísundinum og þess vegna varð-
veittust þar síðustu minjar hins
náttúrulega evrópska vistkerfis. Á
19. öld var svæðið veiðilenda rússn-
esku keisaranna. Stærð þjóðgarðamia
tveggja er rúmlega 98.000 ha og þeir
eru nú eina afdrepið fyrir stóru
grasbítana tvo í Evrópu sem enn eru
eftir villtir, evrópska vísundinn og
evrópska villihestinn, tarpaninn.15
T akhi-hesturinn
Takhi-hesturinn eða przewalski-
hesturinn var algengur áður fyrr á
sléttum Mongólíu og N-Kína.
Rússneski ofurstinn og landkönnuð-
urirtn Przewalski sá og greindi frá
villtum hesti á sléttum Mongólíu um
1880 og var tegundinni gefið nafn
hans. Takhi-hestum fækkaði stöðugt
alla 20. öldina og sást síðasti villti
takhi-hesturinn í Mongólíu 1968.
Hann var þó enn að finna í dýra-
görðum víðsvegar um heim og
6. mynd. Eistneski hesturinn. Sviyaðar rdkir eru á þessum hesti og á tarpanhestinum.
- The Estonian horse; similar markings as on the tarpan. Ljósm./photo: Anna Guðrún
Þórhallsdóttir.
byggðist endurræktun hans á síðari
hluta 20. aldar á 13 af þessum dýra-
garðshestum auk eins ræktaðs
hests.16 Markmiðið með endur-
ræktunimri er og hefur verið að
koma upp á nýjan leik náttúmlegum
stofnum á sérstökum svæðum í
Mongólíu og víðar. Frá 1994 hefur
nokkrum hópum t.d. verið sleppt
lausum í Hustai-þjóðgarðinum í
Mongólíu.17 Nú eru nær 100 villtir
takhi-hestar í Mongólíu og athugan-
ir á þeim benda til að þeir bjargi sér
ágætlega og hegði sér eðlilega.18,19
Alls telur stofn takhi-hesta í heimin-
um um 2000 dýr.
Takhi-hesturinn er bleikálóttur,
með ljósa snoppu og dökka fætur.
Misjafnt er hversu ljós hann er á
skrokkinn. Hann hefur dökkt fax
sem stendur upp eins og bursti, líkt
og á sebrahestum (7. mynd). Hann
hefur 66 litninga en ræktaði hestur-
inn 64. Þrátt fyrir tilraunir hefur ekki
tekist að temja takhi-hestinn.
7. mynd. Takhi-hestar á háslettu í Suður-Frakklandi. - The Takhi (przewalski horses) in
South-France. Ljósm./photo: Hrefna Sigurjónsdóttir.
109