Náttúrufræðingurinn - 1999, Qupperneq 92

1. tafla. Yfirlit yfir fjölda fundarstaða Pyrgo-tegunda innan mismunandi útbreiðslusvœða
(sjá 5. mynd). Hlutfallslegur sýnafjöldi (%) afhverri tegund segir til um hversu mikill hluti
sýna, sem tekin voru innan hvers svœðis, innihélt viðkomandi tegund. Útbreiðslusvœði
RRS eru hluti afATS, táknað með [ATS RRS].
Útbreiðslusvæði Fjöldi sýna ATD 18 [ATS [52 RRS] 23] ARS 39 ARD 15 Öll svæði 147
Tegundir
P. sarsi 80% 8%
P. cf. elongata 13% 3%
P. serrata 80% 11%
P. clepressa 90% 12%
P. pyxis I 43%] 7%
P. vespertilio 5% [2% ] 1%
P. comatci 5% [41% 99%] 30%
P. murrhina 75% [10% 78%] 26%
P. labrum 30% [8% 30%] 12%
P. lucernula 75% [36% 52%] 31%
P. ringens 55% [32% 52%] 27%
P. williamsoni 35% [32% 73%] 95% 52%
ásamt vísindasafni tegundanna, mun nýtast
við athuganir á samhengi ýmissa þátta, svo
sem tegundafjölbreytni, útbreiðslu tegunda
og dýrasamfélaga, seltu, hitastigs sjávar,
dýpis og botngerðar, ásamt því að tengja
þróunarsögu tegundanna við útbreiðslu-
mynstur þeirra.
Athuganir á útbreiðslu tólf náskyldra
tegunda af einni ættkvísl götunga
(Foraminifera) er ágætt dæmi um notkunar-
möguleika gagnagrunnsins. Utbreiðslu-
svæði tegundanna er afmarkað á korti með
því að draga ímyndaða línu sem umlykur og
skilur á milli þeirra staða þar sem tegundirnar
þrífast. í Ijós kemur að útbreiðsla tegund-
anna virðist takmarkast við fimm svæði (7.
mynd), þar sem fimm tegundir eru einskorð-
aðar við eitt svæði en sjö tegundir eru
útbreiddar á tveim eða fleiri svæðum (1.
tafla). Setja má fram ýmsar tilgátur um það
hvaða umhverfisþættir hafi áhrif á út-
breiðslu þessara tegunda. Þegar skoðað er
samhengið milli dýpis og hitastigs sjávar
við botn, á fundarstöðum tegundanna tólf,
kemur í ljós að tegundirnar lifa aðeins þar
sem hitastig og dýpi eru innan ákveðinna
marka (8. mynd). Útbreiðslusvæði Pyrgo-
tegunda eru þannig takmörkuð við
sjávarbotn þar sem hitastig og dýpi er innan
eftirfarandi marka: ARD (hiti < r-0,5°C; dýpi
> 1200 m); ARS (hiti -h0,5°-1,5°C; dýpi <
1200 m); ATD (hiti 3°-5,5°C; dýpi > 900 m);
ATS (hiti 1,5°-8,5°C; dýpi < 900 m); RRS
(hitastig > 5,5°C; dýpi < 600 m).
Ýmislegt bendir til þess að útbreiðslu-
svæði annarra tegundahópa, til að mynda
þanglúsa, skeldýra og marflóa, sýni áþekkt
útbreiðslumynstur, en fyrir liggur að athuga
hversu mikil samsvörunin er. Algengt er að
útbreiðsla ýmissa tegunda sé takmörkuð við
grunnsævið suður og suðvestur af íslandi
þar sem botnhiti sjávar er tiltölulega hár (2.
mynd). Flestar þessara tegunda þrífast
einnig á grunnsævi í hlýsjónum við Evrópu
og fáeinar við Norður-Ameríku, en aftur á
móti lifa þær ekki á Grænlands-íslands-
hryggnum og Islands-Færeyjahryggnum,
þar sem hitastig er nokkru lægra. Þannig eru
líkur á að sumar þessara tegunda myndi
einangraða stofna í hlýsjónum suður og
suðvestur af landinu. Ætla má að þetta eigi
einkum við um þær tegundir sem ala allan
sinn aldur við botn og hafa fremur takmark-
aða getu til að dreifa sér. Tegundir með mikla
dreifigetu, einkum þær sem mynda svifliri'ur,
hafa síður tilhneigingu til að mynda ein-
234