Náttúrufræðingurinn - 1947, Page 15

Jón Jónsson:
Þorskveiðar og þorskrannsóknir
við ísland
Höfundur þessarar greinar, niag. scient. Jón Jónsson er einn a£ yngstu íslenzku
náttúrufræðingunum. Hann lauk magistersprófi í fiskifræði við háskólann í Osló vorið
1946 og vinnur nú að fiskirannsóknum í atvinnudeild Háskóla Islands. Greinin birtist
upphaflega í norska náttúrufræðiritinu Naturen. Hún er samin í Noregi lianda
norskum lesendum og er hér lítið eitt breytt. — Guðm. Kj.
Þorskurinn er ásamt síldinni nytsamasta fisktegundin við strend-
ur íslands.
Fiskveiðar íslendinga eru jafngamlar byggð landsins. Landnáms-
mennirnir voru duglegir sjómenn og fiskimenn, og þeir lærðu
fljótlega að færa sér í nyt auðæfi íslenzku fjarðanna. í fyrstu stund-
uðu menn fiskveiðar einungis sem aukavinnu, til eigin þarfa. Var
liskað inni í fjörðunum og með ströndum fram.
Eftir 1300 hefst nýr þáttur í sögu íslenzkra fiskveiða, er byrjað
var að flytja út þurrkaðan fisk til Noregs. Þenna fisk keyptu Hansa-
kaupmenn háu verði. Veiðar þessar liöfðu í för með sér aukna at-
vinnu innanlands. Margir bændur gerðu út eigin báta, er þeir
mönnuðu vinnumönnum sínum. jafnvel biskupar og margir prest-
ar gerðu út skip og höfðu fjölda fólks í þjónustu sinni.
Ekki leið á löngu, áður en erlendar þjóðir fengu augastað á hinum
ríku fiskimiðum landsins. Englendingar voru fyrstir útlendinga,
sem byrjuðu veiðar við ísland. Þegar í byrjun 15. aldar ráku jreir
miklar fiskveiðar hér, og við vitum, að árið 141(5 fórust 25 ensk
fiskveiðaskip fyrir norðan land á einum degi. Á eftir Englendingum
komu Þjóðverjar, og voru þessir útlendingar ekki einungis þægi-
llegir gestir fyrir þjóðina. Þeir fengu meira að segja leyfi hjá danska
Skonunginum til þess að setjast að í landi og réðu íslenzka fiskimenn