Náttúrufræðingurinn - 1947, Síða 28

20
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
klofin. Gildur puntur með mismikið útréttum greinum, oft blaðgró-
inn ...................................................... Poa alpina L.
II. Puntgreinarnar meira eða minna snarpar, sjaldan fremur mjúkar.
a. Renglulaus jurt með aflöngum punti. Slíður og sprotar lítið eitt flalvaxin,
slíðurhimnan löng og odddregin ........................... Poa trivialis L.
b. Slíður og blaðsprotar sívöl.
1. Ogreinilegar taugar á neðri axögn.
x. Oftast 3—4 liðir á hverju strái .................. Poa nemoralis L.
y. Oftast aðeins 2 liðir á hverju strái.
§ Efsta blaðið neðarlega á stráinu. Slíðurhimnan 1—2 mm löng. Stráin
venjulega allgróf og snörp. Engar renglur......... Poa glauca VAHL.
§§ Efsta blaðið ofarlega á stráinu. Slíðurhimnan 2—3 mm löng, útdregin.
Stráin fíngerð. Gular neðanjarðarrenglur. Axagnirnar silkihærðar neð-
antil ............ Poa arctica R. 15R. [ssp. depailperata (ER.) NANNF.]
2. Neðri axögn greinilega 5-laugótt.
x. Engar renglur. 4—5 mm löng slíðurhimna.............. Poa trivialis I,.
y. Renghir. Slíðurhimnan 1—1)4 mra löng................. Poa pratensis L.
§ Þéttþýfðar jurtir. Neðri blómögn eintaugótt.
! Neðri blöðin breið ....................... ssp. eupratensis HIIT.
II Neðri blöðin mjó ............. ssp. angustifolia (L.) LINDI5. FIL.
§§ Lítið eða ekkert þýfðar jurtir. Báðar blómagnirnar þrítaugóttar.
! Fremur hátt gras með mjóum punti....... ssp. alpigena (FR.) HITT.
1! Fremur lágt gras með breiðum punti .... ssp. irrigata (LINDM.)
LINDB. FIL.
Heimskautasveifgrasið er gott dæmi þess, að íslenzkar jurtir liafa
tapað miklu af fjölbreytni sinni, þegar ísöldin notaði harðneskju
sína við að velja hina hæfustu stofna úr íslenzku jurtunum. í ná-
grannalöndum okkar báðurn megin Itafsins er fjölbreytni þessarar
grastegundar mikil, svo að grasafræðingar hafa flokkað hana í nrarg-
ar deiltegundir og afbrigði. En hér hefur aðeins ein deiltegund orðið
eftir. Svipuð dæmi er hægt að nefna frá fjölmörgum jurtategundum
öðrum. Sú liagnýta ályktun, sem draga ber af þessari staðreynd, er,
að þótt íslenzka jurtaríkið sé mótað af harðindum ísaldarinnar, fer
því fjarri, að hér vaxi allar þær tegundir jurta og stofnar, sem gætu
lifað góðu lífi á íslenzkri grund. Okkur er vissulega enn allsendis
ókunnugt um, ltvaða þættir verkuðu mest á jurtirnar á jökultíman-
um og hvað er ólíkt með loftslagi merkurinnar þá og nú. En samt er
enginn efi á, að hin ytri áhrif ísaldarinnar voru öll önnur en áhrif
loftslagsins nú. Þótt einliver tegund jurta, sem lifir í nágrannalönd-
um okkar, sé horfin héðan eða aðeins til á nokkrum stöðum, telja
grasafræðingar það enga sönnnn jiess, að liún geti ekki þrifizt vel hér
nú, því að ísöldin olli hvarfi hennar eða skildi aðeins örfá miður