Náttúrufræðingurinn - 1947, Blaðsíða 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
39
áfram að breiðast út allengi eftir það. Hann sýnir og fram á, að
myndun liins lösskennda jarðvegs í Evrópu var mest um það bil, er
ísöldin náði hámarki, en smáminnkar eftir því sem á ísöldina líður
og hættir að fullu á hinu s. k. fíníglasiala skeiði, þ. e. fyrir um
10000 árum.
Sakir þess hve íslenzkur berggrunnur er snauður að kvarzi, hefur
Cailleux eigi gert kvarzkornatalningu á íslenzkum jarðvegssýnis-
hornum til samanburðar við þau miðevrópsku. Rannsóknir hans
hérlendis hafa einkunr orðið honum þýðingarmiklar, með því að
kenna honum, hvernig lössjarðvegur raunverulega myndaðist þar,
sem eru svipuð skilyrði til lössmyndunar og voru í Mið-Evrópu
á síðustu ísöld. Orsakirnar til hinnar öru fokjarðvegsmyndunar á
íslandi telur hann vera:
1. Hin tíðu hvassviðri. — Hann sýnir m. a. fram á , að hvassviðri
með vindstyrk yfir 8 Beaufortstig (15.3 m/sek) eru að rneðal-
tali fjórum sinnum tíðari á Islandi en í Sahara.
2. Hin öra sand- og leirmyndun vegna jökla og vegna tíðra ösku-
gosa.
3. Nekt landsins þ. e., hversu stór landflæmi eru gróðurvana
að mestu leyti.
4. Frostveðrunin, vegna hinna tíðu skipta l'rosts og þíðu.
Þessar niðurstöður eru svipaðar og aðrir þeir, sem rannsakað
hafa íslenzkan fokjarðveg, liafa komizt að, en rannsóknir Cailleux
eru víðtækari og skipulegri en fyrirrennara lians, og hann fellir
Jiær inn í stærra samhengi.
Þess má geta, að einti sinni áður liefur útlendingur valið sér
svipað viðfangsefni til doktorsritgerðar og byggt ritgerðina að all-
miklu leyti á rannsóknum hérlendis. Það var svíinn Carl Samúelsson,
sem varði ritgerð um Jretta efni við háskólann í Uppsölum 1926.
En ritgerð Cailleux er mun merkilegri bæði um efnismeðferð og
árangur. í ritdómi um liana segir prófessor Hans Ahlmann í Stokk-
hólmi eittlivað á þá leið, að Jiað sé ánægjulegt, að vera nú aftur
eftir styrjaldarlokin farinn að fá í hendur jafn gagnmerk vísindarit
og franskar doktorsritgerðir að jafnaði séu og Jiessi ritgerð Cailleux
sérstaklega. Ég vil taka undir þau ummæli og jafnframt láta í
ljós á nægju yfir Jiví, að jarðfræðingur sunnan úr Svartaskóla skuli
hafa sótt fræðslu í þann dásamlega jarðfræðiskóla, sem heitir ísland
og fært sér Jiá fræðslu eins vel í nyt og raun ber vitni.