Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 40

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 40
30 NÁTTÚRU FRÆÐIN GURINN sá hann vegna reykja og gufu, en taldi eldsuppkomuna hafa verið í einum gíghól norður af Blæng. Má vera að þetta „lave rundladne Bierg“ sé gígur sá á norðaustursprungu Lakagíga, sem er í for- grunni á mynd II. Á þriðja degi hélt Magnús til byggða. Sveinn Pálsson ber brigður á, að Magnús hafi komizt lengra en að Kaldbak, en mér virðist kort það, er Magnús hefur gert af út- breiðslu hraunsins, benda eindregið til þess, að hann hafi komizt á Blæng. Kortið er furðu gott og Magnús fer mjög nærri réttu um lengd vesturhraunsins. Einnig er mikill fengur að lýsingu hans á hraunum og vikrum svo skömmu eftir gosið. Sveinn Pálsson bætti þó stórum um þekkingu á sjálfum gosstöðvunum. Sveinn lagði upp í för þangað frá Geirlandi 30. júlí 1794, gisti fyrstu nótt við Galta og fór daginn eftir yfir hraunið fyrstur rnanna þar efra, en þegar haustið 1783 liafði verið gengið.yfir vesturhraunið frá Skaftárdal yfir i Skaftártungu. Sveinn kom fyrstur manna að gígaröðinni suðvestur af Laka og hafði einnig yfirsýn yl’ir norðeystri gígaröð- ina af Varmárfelli 31. júlí, en þaðan hélt hann til Geirlands um kvöldið. Kort Sveins af Skaftáreldahrauni og eldstöðvunum er nokkru réttara en kort Magnúsar Stephensens. Það kort Þorvalds Thoroddsens, sem hér er birt (1. mynd) er byggt á þeim kortum, ssem hér hefur verið getið. Nú líða nær 9 áratugir þar til Lakagígar eru kannaðir að nýju. Var það hinn kunni norski jarðfræðingur Amund Helland, sem lagði upp frá Hörgsdal ásamt landa sínum, A. M. Hansen, 12. ágúst 1881. Þeir gistu fyrstu nóttina við Öldusker. Næsta dag hrepptu þeir þoku, en könnuðu suðvestur gígaröðina, og norðaust- urgígana daginn eftir. Mældu þeir hæð fjölda gíga með loftþyngdar- mæli. Árið 1886 birti Helland greinargott rit um Skaftárelda: Lakis kratere og lavaströmme. Fylgja því tveir uppdrættir, annar af útbreiðslu hraunanna, hinn af gígaröðinni, og er það þetta kort, sem síðan hefur birzt í ótal eldfjallaritum. Það er í mjög stórum mælikvarða, nálægt 1:11 000, og er kortið rúmir 2 metrar að lengd. Mjög er það einfaldað, en þó vel hægt að átta sig á því. Næstir á vettvang eru tveir enskir vísindamenn, Tempest Ander- son og H. J. Johnston-Lavis og birti sá fyrrnefndi lýsingu á nokkr- um af Lakagígum og myndir af þeim í bók sinni: Volcanic Studies in many Lands, sem út kom í London 1903 (bls. 122—134 og pl. LXIV—LXVIII).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.