Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 17

111
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
6. inyncl. Þverskurður af Kaplagjótu eftir línunni A-B á 7. mynd. Leif fornrar
skriðu fvrir tima Kaplagjótu.
Eftir að garðurinn utan til hafði þannig slitnað úr sambandi við
fjallið; og fékk þaðan enga frekari viðbót, gat jarðvegur lagst á
garðinn, og er hann 1 til 1,5 m þykkur. Þessi jarðvegur getur því
gefið hugmynd um það hvenær Kaplagjóta myndaðist. Ekki kann-
aði ég öskulög í jarðvegssniði, en Jrar sem ótruflaður jarðvegur á
Helgafellshrauni er 2—3 m, og líklega 4—5 þúsund ára, mætti
lauslega áætla aldur gjótunnar 2000—2500 ár. Þótt Jressi áætlun sé
gróf, verður hún sennileg af því að Jretta er mjög athyglisverður
tími. Það var nefnilega á Jressum tíma, að veðrátta versnaði mjög
hér á landi. Uppblástur varð í hraunum austur og suður af Mý-
vatni og væntanlega um allt miðhálendi landsins, og strandmynd-
anir breyttust (Trausti Einarsson, 1955, ’66). Það kæmi Jrví ekki
á óvart, að einmitt á þessum tíma hefði sjór orðið atkvæðameiri við
niðurrif hér, tætt burt hraun utar með( Dalfjalli og loks hreinsað
skriðuna úr Kaplagjótu. Þetta leiðir mig til þeirrar skoðunar, að á
landnámstíð hafi gjótan þegar verið til og hraunurðin með strönd-
inni héðan og fyrir Torfmýri til Ofanleitishamars verið svipuð og
nú. Þó þori ég ekki að fortaka, að fyrir Torfamýrinni kunni ekki að