Náttúrufræðingurinn - 1970, Blaðsíða 49

NÁTTÚRU F RÆÐIN G U RIN N
143
svæði hans, og með nokkurri þolinmæði er frenrur auðvelt að i'inna
hreiðrið, þessvegna var það svo, að í nokkur ár vissi ég um flest,
ef ekki öll, spóahreiður, er voru í nágrenni mínu á vori hverju.
Háttalag spóans er svo margbreytilegt á varpsvæðinu, að ekki er
nægilegt að velja aðeins eitt par til athugunar á venjum hans og
láta það nægja til þess að lýsa, hvernig heildin af þessum fuglum
hagar sér á varpstöðvunum. Eins má vera að sama gildi um fjöru-
spóann.
Svo bar til vorið 1918, að í einu spóahreiðri, er ég fann, voru
fjögur egg. Þessi egg voru allmikið stærri en ég liafði þar til fundið
í nokkru spóahreiðri.
Eins og spóans er venja var hreiðrið í laut á stórri þúfu. Var
þúfan á mótum mýrar og valllendis. Þetta var ofarlega í landareign-
inni, eða næstum uppi á móts við Bergþórslivol, er stendur á vestur-
bakka Affallsins. Þarna var hólmi í Affallinu, sem nú er senni-
leg orðinn landfastur við annan hvorn bakkann. Var hólminn oft
varpstaður kjóans.
Vegna fáfræði var ég alls óvitandi um gildi þessa hreiðurfundar.
ímyndaði ég mér í fyrstu, að eggin væru tvíblóma. Tók ég eitt
eggið og hafði með heim. En eggið reyndist vera með einni rauðu
og nýorpið, enda mun það vera með miklum ólíkindum, að fjögur
tvíblóma egg finnist í einu og sama hreiðri.
Eg tók að veita þessum spóum meiri athygli. Sá ég brátt, að þeir
höguðu sér í ýmsu afbrigðilega, t.d. flugu þeir nærri ætið alla
leið að hreiðrinu en læddust ekki síðasta spölinn, eins og spóans er
venja. Eins var, ef styggð kom að þeim, að fuglinn, er á sat, skreið
ekki úr hreiðrinu, heldur flaug hann úr því. Settist hann oftast á
sömu þúfuna, er bar vel yfir umhverfið.
Þögulli voru þessir fuglar í grennd við hreiður sitt en venja er
hjá spóanum. Því var það svo, að þótt ég gengi þarna um daglega,
vissi ég ekki, að á þessu svæði væri spóahreiður fyrr en ég sá þá
hrekja veiðibjöllu í burtu, en við það voru þeir mjög harðskeyttir.
Var svartbakurinn oft á sveimi meðfram ánni. Gáfu þessir spóar
oft frá sér illskulegt væl, er jjeir voru að verja varpsvæðið fyrir
vargi, og eins var ef smalahundurinn var í nánd við hreið.ur þeirra.
Síðan liefi ég heyrt spóa gefa frá sér svipað hljóð, ef hann vissi um
ref eða mink í nágrenni við hreiður sitt.
Vani spóans er sá, að fuglinn, sem heldur vörð, tekur að vella