Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1972, Síða 50

Náttúrufræðingurinn - 1972, Síða 50
38 NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN Það er ekki fyrr en um og eftir 1700, sem hægt er að nokkru að gera sér grein fyrir því eftir heimildum, hvar Skeiðará hefur runnið. í Chorograpica íslandica Árna Magnússonar, sem prentuð er í Safni til sögu íslands, er lýsing á Öræfunum eftir sr. Gísla Finnboga- son sóknarprest í Sandfelli. Þessi lýsing mun samin um aldamót- in 1700, og er fyrst lýst Skaftafelli. Þar stendur: „Fyrir framan það (Skaftafell S. B.) flóar Skeiðará“. Varla var hægt að liafa fáorðari umsögn um Skeiðará, en þó má af henni ráða að hún hafi þá runnið austan til á Skeiðarársandi. Næsta heimild er í sýslulýsingu Sigurð- ar Stefánssonar sýslumanns frá árinu 1746. Þar segir svo, eftir að rætt hefur verið um Skeiðarárjökid og Súlu: „Annað vatnsfall er á þessa sands eistra kante og kemur úr þessa stóra iökuls eistra enda, heiter Skeidaraa: þad er miket stoort og háskasamlegt vatn hellst umm firrnefndar sumar tijder; í þuij hefur og oft manntioon orded, þad er strángt vatn og vijda med bleitumm, so hestarnner söckva þar nidur. Það vatn fellur nær riett til siaafar langann veg framm á firrnefndumm sande og giörer J^ar eirn ós, sem kallast Scheidaraar- oos.“ Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson fóru um Skeiðarársand árið 1756. Sagt er frá Jieirri ferð í öðru bindi Ferðabókar Jreirra en ekki lýst nákvæmlega hvar Skeiðará rann þá. Þó er sagt að Morsá renni í hana í Morsárdalsmynninu, og að Skeiðará hafi jafnvel stutt að gereyðingu landsins þar. Sé þarna rétt frá sagt, hlýtur Skeiðará að hafa komið lir jöklinum fast við f jallið eins og hún hefur gert á Jressari öld. Þess er þó að gæta, að Eggert telur Morsárdal ná að Jökulfelli (sbr. Heitu lækina), svo að vel má vera að hann hali talið dalsmynnið frá fremstu tá Skafta- fells í Jökulfell. Því miður eru sumar lýsingar Eggerts ekki nákvæm- ar og jafnvel rangar (sbr. Breiðamerkursand) og er því hugsanlegt að Skeiðará hafi runnið nokkru fjær Skaftafelli en eðlilegast virðist að ætla sbr. framanskráð. Árið 1794 fór Sveinn Pálsson læknir, öðru sinni um Öræfin. í Ferðabók hans er á nokkrum stöðum getið um Skeiðará. Á bls. 498 (Jöklaritinu) er nokkuð rætt um Skeiðará, og er Jrar m. a. Jretta (skýringum sleppt): „Sagt er að núverandi nafn árinnar, Skeiðará sé þannig til komið, að einu sinni hafi vefjarskeið dottið í ána og ekki náðst aftur. Fyrir fáum árum féll áin fram austanhallt á miðj- um sandi í svo nefndum Gamla farvegi, en nú sem stendur spýtist lnin undan jöklinum rétt lijá Jökulfelli og rennur fram á austur-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.