Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1975, Síða 28

Náttúrufræðingurinn - 1975, Síða 28
154 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN TAFLA 1 Gossaga Heklu og rúmmál gosefna. Gos Súrt ísúrt Aldur berg berg í árum knú km3 H—5 0.5 ] 6500 H—4 2.0 4000 Selsund 1.0 ► 12 3500 H—3 2.5 2800 H—1 (1104) 0.5 870 Eftir 1104 0.5 8 870-0 því, að ísölcl ljúki fyrir um það bil 10 000 árum, og að jarðvegur, sem geymt getur öskulög taki þá strax að myndast, líða a. m. k. 3400 ár án þess að stórgos verði í Heklu. Hinsvegar eru 2600 ár milli H-55 og H-4, og síðan aðeins um 500 ár, um 700 ár og loks um 2000 ár á milli stórgosa. Frá ísaldarlokum og til gossins, sem myndaði H-5, líður því lengri tími án tíðinda en síðar í sögu Heklu. Þó er ekki brennt fyrir, að á þessum (fyrstu íslausu) árþúsundum hafi eldstöðvar í Heklu framleitt hraun. Hraunaframleiðsla hefur þó ekki verið neitt til jafns við það, sem síðar varð. Sigurður Þórarins- son hefur áætlað, að rúmmál hrauna, sem upp komu fyrir land- nám nemi um 12 teningskílómetrum, en það er 2,2 teningskíló- metrar á árþúsundi, ef H-5 er talið fyrsta gos í Heklu. Frá 1104 og til vorra daga hefur Hekla hinsvegar framleitt 8 teningskíló- metra af hrauni eða fjórum sinnum meira á tímaeiningu. Rúm- mál Heklu frá rótum er nálægt 30 teningskílómetrum. Með nú- verandi afköstum væru eldstöðvarnar aðeins 3000 ár að hlaða upp Hekluhrygg. Af þessum tölum um hlutfall milli hrauns og gjósku á ýmsunr tímum, svo og um framleiðni (þ.e. magn gosefna á tímaeiningu) eldstöðvanna, má draga eftirfarandi ályktun: Fyrir um 6500 árum var Hekla ekki til í núverandi mynd. Fyrsta gos eftir ísöld, FI-5, tTáknin H-5, H-4 o.s.frv. eiga strangt tekið við gjóskulög mynduð í Heklu- gosum. Til liægðarauka læt úg táknið einnig eiga við eldgosið, en samhengi lesmálsins skýrir hvað við er átt hverju sinni, gosið eða gjóskulagið.

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.