Náttúrufræðingurinn - 1975, Síða 66

190
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þegar þessi hraun runnu upp að honum. Mætti því ætla, að hann
væri vart yngri en 3500 ára gamall. Hraunið, sem úr honum hel'ur
komið, er ólívín basalt hraun með töluverðu a£ 3—5 mm stórum
ólívínkristöllum og eins íeltspatdílum, sem ósjaldan eru 4—5 mm.
Samsetningu hraunsins má best lesa úr eftirfarandi töflu:
TAFLA II
Plagioklas 44.8%
Pyroxen 38.4%
Ólívín 10.6%
Ógagnsætt efni (opaque) 6.9%
Dílar:
Plagioklas < 1 %
Ólívín 4.6%
1 aldir punktar 640
Þunnsneið nr. 74
Annað, sem einkennir þetta hraun eru hnyðlingar, flestallir af
sömu gerð og fundist hafa á Reykjanesskaga og víðar, en fundist
hefur þar hnyðlingur með aðra samsetningu líka. Verður það ekki
nánar rakið hér. Eins og getið var um í upphafi þessarar greinar
eru Sandfellsklofagígir á sprungu með þá venjulegu stefnu norð-
austur-suðvestur, svo er og um Hraunhól og má vel sjá þar að
sprungan, sem hann er á, hefur opnast frá því að gosið varð og er
ekki ástæða til að efast um, að sú gliðnun sé enn í gangi, þó hægt
fari miðað við mannlegt æviskeið. Sama fyrirbæri má og sjá m. a.
í Óbrinnishólum (Jónsson 1972) og raunar á fleiri stöðum á Reykja-
nesskaga. Er þá óneitanlega ekki fráleitt að spyrja: Hve mikla
gliðnun þarf til þess að þarna gjósi á ný? Aðeins um 300 m suð-
vestur af Hraunhól er annar gígur, sem næstum hefur færst í kaf,
þegar Sandfellsklofahraun rann. Ekki veit ég nafn á þessum gíg,
enda var hann svo lítið áberandi, að litlar líkur eru á, að honum
hafi nokkru sinni verið nafn gefið og líklega fáir veitt því athygli,
að um eldgíg væri að ræða. Frekar en ekkert mætti í bili nefna
hann Litla-Hraunhól. Ber það nafn þá vitni um ámóta hugmynda-
auðgi og vel flest cnnur örnefni á Reykjanesskaga og orsakar ekki
áhalla hvað það sriertir.
Einnig Litli-Hraunhóll hefur verið grátt leikinn af nútíma vinnu-