Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1991, Qupperneq 70

Náttúrufræðingurinn - 1991, Qupperneq 70
5. mynd. Skjálftarit úr mælum á Akureyri er sýnir skjálfta sem varð 11. ágúst 1974 og átti upptök við landamæri Tadsjikistan og Sinkiang í Mið-Asíu (39,5° N, 73,8° A). Mælarnir eru svokallaðir langbylgjumælar, en þeir eru næmir fyrir bylgjum með sveiflutíma á bil- inu 15-100 sekúndur. Efri línan sýnir hreyfingu í lóðrétta stefnu, neðri línan hreyfingu í norður og suður. Bylgjurnar berast úr austnorðaustri. Efri línan sýnir því betur P-bylgjur og Rayleigh-bylgjur, neðri línan S-bylgjur og Love-bylgjur. Seismograms from the long- period seismographs in Akureyri in N Iceland. The earthquake recorded occurred in Central Asia on August II, 1974, at a distance of 55°. The waves arrive nearly from the east, so P-waves and Rayleigh waves are mostly recorded on the vertical component, S- waves and Love waves are more pronounced on tlie N-S component. Hér eru á ferðinni bylgjurnar tvær. P- bylgjan hefur hærri sveiflutíðni en S- bylgjan, getur farið yfir 30 Hz og verður þá heyranleg. Hún hefur hins vegar oft minna útslag en S-bylgjan. Ef skjálftinn er lítill er því S-bylgjan fyrsta bylgjan sem finnst. P-bylgjan heyrist aðeins. Þegar fjarlægðin verður meiri kem- ur að því að P-bylgja sem farið hefur niður fyrir jarðskorpuna er fljótari í förum en sú sem farið hefur um skorpuna. Þá má oft greina báðar bylgjurnar á skjálftaritinu. Til að- greiningar er skorpubylgjan stundum táknuð með Pg en sú sem dýpra fer með P„. Sama á við um Sg og S„ en oft er erfiðara að greina þær sundur. Sn-bylgjan er einnig oft ógreinileg hér á landi eins og áður er getið. Þegar skjálfti nálgast stærðina 5 mælast bylgjur frá honum víða um heim. Það eru einkum löngu bylgjurn- ar sem berast langar leiðir því þær deyfast hægar en þær stuttu. Þessar bylgjur berast djúpt um jörðina, með- al annars vegna kúlulögunar hennar. Oft má á sama skjálftaritinu sjá bylgj- ur sem hafa endurkastast frá yfirborð- inu og hinum ýmsu lagamótum í jörð- inni. Á 5. mynd eru sýnd skjálftarit úr langbylgjumælum sem reknir hafa verið á Akureyri síðan 1964. Þau sýna bylgjur frá stórum skjálfta, sem átti upptök í Mið-Asíu. Þar má til dæmis sjá PP og PPP, en það eru P-bylgjur sem hafa endurkastast einu sinni og tvisvar við yfirborð jarðar. Einnig sjást SS og SSS, en það eru S-bylgjur sem hafa að mestu farið sömu leið. Skömmu á eftir SSS-bylgjunni kemur Love-bylgjan (LQ), en hún kemur 64
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.