Fréttablaðið - 16.05.2009, Blaðsíða 32

32 16. maí 2009 LAUGARDAGUR
É
g hef tekið nokkuð
mörg viðtöl sem blaða-
maður en þetta er það
fyrsta þar sem ég tek
með mér blaðsíðu
601 úr símaskránni.
Við fyrstu sýn er það fullkom-
lega órökrétt, en ég hafði nefni-
lega í hyggju að leggja stutt próf
fyrir Norðmanninn Oddbjörn By,
sem hefur unnið sér það til frægð-
ar að vera einn minnugasti maður
heims.
Rain Man
Ég hitti Oddbjörn á hótelherbergi
hans í miðbænum. Þegar ég bank-
aði á dyrnar átti ég eiginlega von
á að hitta útgáfu af Dustin Hoff-
man í rauðblárri prjónaðri peysu,
en myndin af þessum fræga leik-
ara úr myndinni Rain Man þröngv-
aði sér inn í hugskot mitt á leiðinni
í bæinn.
Ég var því hálf hissa þegar
brosmildur piltur á þrítugs-
aldri opnaði dyrnar, tók þéttings-
fast í höndina á mér og heilsaði
kumpán lega. Ekki var ég búinn
að sitja lengur en nokkrar mín-
útur gegnt Norðmanninum unga
þegar ég áttaði mig á því að það
var ekki ég sem stjórnaði við-
talinu. Áður en ég gat áttað mig
var ég staddur á hraðnámskeiði í
minnistækni að hætti Oddbjarnar
By. Innan tíu mínútna hafði hann
kennt mér aðferð til að muna röð-
ina á stærstu löndum heims, og um
leið grunninn að minniskerfi sem
hann byrjaði að þróa fyrir aðeins
fimm árum; minniskerfi sem gerði
honum kleift að slá heimsmet í að
leggja tölur á minnið.
Var gleyminn
Oddbjörn, sem býr í Björgvin
í Noregi, segir að minni sitt sé í
raun ekki á nokkurn hátt frábrugð-
ið minni hvers sem er. Lengst af
segist hann reyndar hafa verið
gleyminn á hluti í daglegu lífi.
Hann er sagnfræðingur að mennt,
en hefur einnig gráður í nokkr-
um öðrum fögum, en það er upp-
skera þess að hann hefur kerfis-
bundið prófað tækni sína með því
að beita henni á skólabækurnar. Í
dag hefur hann atvinnu af minnis-
tækni sinni, enda hefur hann gefið
út tvær metsölubækur um efnið
og heldur jafnframt fyrirlestra og
námskeið í háskólum og hjá fyrir-
tækjum víða um heim. En hvert
er upphafið að þessum óvenjulega
lífsstíl?
„Þetta byrjaði í raun á því að ég
og vinur minn vorum að keppa inn-
byrðis í að leggja tölur á minnið,“
segir Oddbjörn. „Það kom til eftir
að ég fann kerfi á netinu til að
leggja tölur á minnið. Ég hafði
síðan samband við breskan náunga
sem hafði meðal annars keppt í
minniskeppnum. Hann hvatti mig
til að keppa á heimsmeistaramót-
inu árið 2004, þrátt fyrir að ég
væri alls ekki orðinn mjög góður.
Ég lærði síðan af öðrum keppend-
um og þetta þróaðist síðan koll af
kolli.“
Oddbjörn segir að síðan hann
tók þátt í fyrsta mótinu hafi hann
meira og minna einbeitt sér að því
að þróa minniskerfi sem bæði nýt-
ist í daglegu lífi og í keppni. Þar
hefur hann gengið í smiðju Forn-
Grikkja og nýtt sér vitneskju og
tækni mótherja sinna á minnis-
mótum, auk tækni sem hann hefur
þróað sjálfur.
Einfalt dæmi
Bókin Memo, sem bókaútgáfan
Veröld hefur gefið út í íslenskri
þýðingu, lýsir því hvernig hægt
er að tileinka sér minnistæknina
sem Oddbjörn hefur þróað. En til
að útskýra í hverju minnistækni
felst tekur Oddbjörn lítið dæmi.
„Nýlega átti vinkona mín afmæli
og ég vildi tryggja að ég myndi
ekki gleyma að hringja í hana af
því tilefni. Ég fór snemma á fætur,
of snemma til að hringja, svo áður
en ég fór í vinnuna henti ég app-
elsínu á rúmið mitt. Þegar ég kom
heim sá ég appelsínuna á rúm-
inu og hringdi án tafar.“ Það sem
hér skiptir máli er að setja venju-
legan hlut á stað þar sem hann á
ekki heima. Uppbrotið sem í því
felst minnir viðkomandi síðan á
eitthvað sem í sjálfu sér er ekki
í beinu sambandi við appelsínuna
eða rúmið. „Í vinnunni gætir þú
sett lyklaborðið á tölvunni þinni
á hvolf til þess að muna eftir því
að hringja í bankann. Ég ábyrgist
að þú munt muna eftir símtalinu
þegar þú kemur að skrifborðinu,“
segir Oddbjörn.
1:48
Það er eitthvað heillandi við fólk
sem getur gert hluti sem maður
sjálfur telur ómögulega. Hið
skrítna og óvenjulega hefur jafnvel
enn frekar dáleiðandi aðdráttar afl
en líkamleg afburðageta. Sérstak-
lega þegar maður er sjálfur þátt-
takandi.
Á litlu borði á hótelherberg-
inu kom ég auga á spilastokk. Ég
spurði viðmælanda minn hvort
hann gæti sýnt mér svart á hvítu
hvað hann gæti. Oddbjörn svaraði
mér ekki beint. „Stokkaðu,“ sagði
hann hiklaust og rétti mér spilin.
Ég hlýddi og rétti spilin til baka.
Oddbjörn fletti í gegnum stokkinn
tiltölulega hratt, og svo aftur. Ein-
beitingin algjör. Að því búnu rétti
hann mér stokkinn á ný, og ég leit á
skeiðklukkuna á símanum mínum.
Á skjánum stóð 1:48. Oddbjörn tók
þá annan spilastokk og byrjaði að
raða spilunum, allt að því kæru-
leysislega.
Ég verð að viðurkenna að ég
skellti upp úr á meðan ég fletti
mínum stokki á móti Norðmann-
inum. Spilin í stokkunum tveim
voru í nákvæmlega sömu röð –
auðvitað.
Að tæla konur
Oddbjörn er margfaldur Nor-
egsmeistari í sérgrein sinni.
Hann fékk hins vegar óvenju
kraftmikla samkeppni á síðasta
Noregs meistaramóti og tryggði
sér sigurinn í tíunda og síðasta
hluta keppninnar. Það kom honum
skemmtilega á óvart þegar hann
komst að því að hinn verðugi keppi-
nautur hafði lesið Memo – bókina
hans – og þannig orðið eins góður
og raun bar vitni. „Þetta var afar
ánægjulegt. Þarna sá ég á afger-
andi hátt að bókin mín virkar eins
og ég ætlaði henni að virka,“ segir
Oddbjörn.
Reyndar er þetta aðeins eitt
dæmi af mörgum. Bók hans hefur
náð efsta sætinu á metsölulistum
og fjöldi lesenda hans hefur sent
honum línu um sína upplifun af
bókinni. „Ég hef fengið bréf frá
óperusöngvurum, uppistöndur-
um og leikurum sem nota minnis-
tæknina. Einnig fjölmörgum nem-
endum og fólki í atvinnulífinu sem
hefur lært að nota tæknina og
spara sér tíma – en það er einmitt
eitt aðalmarkmiðið.“ Aðrir sem
Oddbjörn nefnir hafa notað bókina
til að læra tungumál, dans, hreyf-
ingar í karate, skák og póker. Einn-
ig til að muna brandara og sögur
hvers konar. Svo eru þeir sem hafa
notað tæknina til að tæla konur.
„Já, það eru til menn sem hafa lagt
á minnið bækur eins og The Game
með þessari tækni. Sú bók gengur
út á hvernig nálgast má hitt kynið
án þess að gera sig að fífli,“ segir
Oddbjörn hlæjandi.
Sjö tölustafir
Eftir stutta rannsókn á Wikipediu
komst ég að því að „venjulegur
maður“ getur munað sjö tölur og
talið þær upp að ákveðnum tíma
liðnum. Oddbjörn og hans líkar
eru hins vegar sérstakir. Odd-
björn setti heimsmet í að muna
tölur þegar hann lagði á minnið 72
tölur á einni mínútu.
Ég spurði Oddbjörn hvort hann
teldi það takmarkalaust hvað hægt
væri að leggja á minnið. Hann
segir að í raun stjórnist það ein-
ungis af þeim tíma sem hver og
einn leggur í að muna eitthvað.
Til dæmis hafi kínverskur náungi,
kallaður Doktor Yip, lagt á minn-
ið 66 þúsund aukastafi af „pí“ á
nokkrum mánuðum!
Annar náungi, Ben Pridmore,
hefur lagt 27 spilastokka á minnið
á klukkutíma. „Hann er heims-
meistari og sá besti í heimi, en
þegar hann byrjaði að keppa gat
hann lagt þrjá stokka á minnið á
þessum sama tíma,“ segir Odd-
björn. „Enginn fæðist með þessa
hæfileika; allir sem keppa um
heimsmeistaratitilinn hafa æft
gríðarlega mikið og þeir sem vinna
hafa æft mest.“
Oddbjörn hefur það að markmiði
að verða bestur í heimi, en viður-
kennir að hann eigi langt í land
með að ná sömu getu og þeir allra
bestu í heimi. „Ef ég á að ná þess-
um áfanga verð ég að æfa mjög
mikið, og það mun taka mig mörg
ár.“
Mannlegir eftir allt
Oddbjörn segist oft hafa mistek-
ist í minniskúnstum sínum, bæði
í keppni og einnig í beinni útsend-
ingu í sjónvarpi. Hann er sem
sagt mannlegur eins og við hin.
Það á einnig við um aðra sem iðka
þessa makalausu hugarleikfimi.
„Í heimsmeistarakeppninni árið
2005 áttu keppendur að leggja á
minnið nöfn út frá myndum sem
þeim voru sýndar. Síðan skrifuðu
allir svörin og skiluðu þeim inn.
Allir stóðu sig mjög vel en níu af
34 keppendum gleymdu að merkja
sér svarblöðin, svo þeirra árangur
gilti ekki í keppninni.“
Mistök í undirbúningi
Doktor Yip, náunginn sem lagði á
minnið 66 þúsund aukastafi af „pí“,
fer aldrei út úr húsi án þess að hafa
orðabók í hendinni. Hann lagði
innihald bókarinnar á minnið,
svona að gamni sínu. Hann gerir
sér það að leik að láta fólk nefna
eitthvert tiltekið orð og segja því
á hvaða blaðsíðu má finna það í
bókinni.
Það var þarna sem ég áttaði mig
á því að ég hafði gert grundvallar-
mistök í undirbúningi mínum fyrir
viðtalið. Ég átti að koma með síma-
skrána með mér, en ekki bara blað-
síðu 601.
Hefur heilaleikfimi að atvinnu
Memo er auðveld tækni til að muna.
Prófið sem Oddbjörn lagði fyrir
blaðamann byggist á tækni sem verð-
ur best lýst sem ferðalagi.
Allir þekkja hvern krók og kima
í húsinu þar sem þeir ólust upp.
Oddbjörn bað mig að kortleggja
ferðalag um æskuheimili mitt með
tíu viðkomustöðum í lógískri röð:
Mín ferð var svona: 1. forstofa 2.
eldhús 3. gangur 4. herbergi mömmu
og pabba 5. Stínuherbergi 6. mitt
herbergi 7. Böggaherbergi 8. stofan 9.
svalir 10. garðurinn.
Gerið þetta fyrst.
Því næst gaf Oddbjörn mér tíu orð
sem ég setti í herbergin í sömu röð.
Innan sviga er hreyfing eða athöfn
sem ég kokkaði upp samkvæmt skip-
un frá Oddbirni, því hún auðveldar að
muna hvað er hvað.

1. Vladimir Pútín (að gera armbeygjur
á gólfinu)
2. Gæs (mamma að matreiða gæs)
3. Mikki mús (hlaupandi um)
4. Dreki (á milli foreldra minna í
rúminu)
5. Kaffi (Stína með kaffiboð í her-
berginu)
6. Kengúra (stökkvandi upp og niður
á gólfinu)
7. Indjáni (Böggi að berjast við villi-
manninn)
8. Maradona (að gera boltakúnstir)
9. Kappakstursbíll (spólandi)
10. Súpermann (fljúgandi hring eftir
hring)
Hér ættu allir að geta séð fyrir sér
svipaða mynd frá þeirra eigin æsku-
heimili.
Án þess að gera mér grein fyrir því
hafði ég lagt á minnið röðina á tíu
stærstu löndum heims: Rússland,
Kanada (frægt fyrir gæsir), Banda-
ríkin, Kína, Brasilía, Ástralía, Indland,
Argentína, Kasakstan (tveir fyrstu staf-
irnir) og Súdan (tveir fyrstu stafirnir).
Samkvæmt Oddbirni By mun
maður aldrei gleyma þessari röð.
Það eina sem þarf er að endurtaka
ferðalagið.
Hraðnámskeið í minnistækni að hætti Oddbjarnar By:
MEMO Bók Oddbjarnar By er gefin
út af bókaútgáfunni Veröld í íslenskri
þýðingu Péturs Ástvaldssonar.
ODDBJÖRN BY Þessi geðþekki Norðmaður er staddur á Íslandi í tilefni af útkomu bókarinnar Memo, sem bókaútgáfan Veröld gefur út í íslenskri þýðingu. Bókin hefur selst í
bílförmum víða um heim og kennir minnistækni. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Norðmaðurinn Odd-
björn By hefur skrifað
tvær metsölubækur um
minnistækni sem hann
hefur þróað á síðast-
liðnum fimm árum.
Hann stefnir á að verða
sá besti í heimi í list-
inni að muna. Svavar
Hávarðsson telur það
aðeins vera tímaspurs-
mál.