Fréttablaðið - 16.05.2009, Blaðsíða 36

36 16. maí 2009 LAUGARDAGUR
skipulagsþátturinn var í ólestri og
annað er laut að umhverfismálun-
um. Ég var ósátt við að iðnaðar-
nefnd skyldi fá málið til umfjöll-
unar en ekki umhverfisnefnd og
fleira mætti nefna. Við vinstri
græn sátum því hjá við afgreiðslu
málsins, en við studdum hins
vegar upphaflega frumvarpið
um rannsóknir og leit að olíu sem
afgreitt var sem lög frá Alþingi
2001 og það er stefna flokksins.
Fréttamaðurinn lagði hins vegar
allt annað og meira í orð mín en
tilefni var til.“
Mótdræg Moggafrétt
Kolbrún telur að þessi frétt kunni
að hafa dregið úr fylgi VG í kosn-
ingum en fleira komi til.
„Það er vandasamt að sneiða
hjá fallgryfjum fjölmiðlanna,
sérstaklega í kosningabaráttu, og
það féllu ýmis ummæli í þessari
kosningabaráttu sem kunna að
hafa haft áhrif á endanlegt fylgi
okkar vinstri grænna. Þar get
ég nefnt ummæli Steingríms um
Evrópusambandsaðild kvöldið
fyrir kosningar og ummæli Katr-
ínar um launalækkanir og skatta-
hækkanir. Forsíðufrétt Morgun-
blaðsins á kjördag var okkur líka
mótdræg.“
Í henni var greint frá því að
Ögmundur Jónasson hefði sett
utanríkisráðherra stólinn fyrir
dyrnar varðandi innleiðingu þjón-
ustutilskipunar Evrópusambands-
ins á síðasta fundi ríkisstjórnar-
innar fyrir kosningar.
„Ég tel að það hafi ekki verið
hrein tilviljun að nákvæmlega
þessi frétt var valin á miðja for-
síðuna þennan dag. Reyndar þótti
mér líka nóg um hvernig skrifað
var um okkur í Staksteinum síð-
ustu dagana fyrir kosningar. Enda-
sprettur kosningabaráttunnar var
okkur því að mörgu leyti mótdræg-
ur, bæði vegna þess sem við sjálf
sögðum og gerðum og líka vegna
þess hvernig fjölmiðlarnir kusu
að koma því á framfæri. En það er
erfitt að fullyrða nokkuð um þetta
samspil, stjórnmálamenn þurfa á
fjölmiðlum að halda til að koma
boðskap sínum á framfæri og það
er talsverð kúnst á báða bóga að
gera það með sóma.“
Galli á kosningakerfinu
Það fjölgaði um fimm í þingflokki
VG eftir kosningarnar í apríl. Úr
níu í fjórtán. Þegar öllu er á botn-
inn hvolft segir Kolbrún það góða
niðurstöðu.
„Það er einstök staða flokks sem
er lengst til vinstri í litrófi stjórn-
málanna og byggir þar að auki á
umhverfisvernd og femínisma.
22 prósenta fylgi er stórkostlegur
árangur. En ég get ekki látið hjá
líða að nefna vægi atkvæðanna í
þessu sambandi. Flokkurinn fékk
23 prósenta fylgi í mínu kjör-
dæmi og tvo menn út á átta þús-
und atkvæði en í Norðvesturkjör-
dæmi fékk hann 23 prósent og þrjá
menn út á fjögur þúsund atkvæði.
Það er því ekki passað upp á lýð-
ræðið sem skyldi í kosningakerf-
inu okkar og mér þykir mjög mikil-
vægt að huga að breytingum í þeim
efnum, þannig að einn maður þýði
eitt atkvæði.“
100 dagar í ráðuneyti
Við hverfum frá þingi og kosn-
ingum til daganna hundrað í
umhverfis ráðuneytinu. Stjórnar-
myndunin í janúarlok tók skamm-
an tíma og Kolbrún var stödd í
Kaupmannahöfn þegar Steingrím-
ur formaður hringdi í hana, upp-
lýsti hana um stöðuna og sagði
henni að hún gæti allt eins átt
von á því að verða ráðherra fáum
dögum síðar.
„Þessir hundrað dagar í ráðu-
neytinu voru frábærir. Ég hafði
virkilega gaman af því að fá að
spreyta mig. Og þó að ég hafi ekki
fengið nema hundrað daga kveð ég
sæl og ánægð, sátt við þann árang-
ur sem ég tel mig hafa náð.“
Að öllu samanteknu ferðu sumsé
úr pólitíkinni bein í baki?
„Já, ég geri það. Ekki síst vegna
þess að í nýja stjórnarsáttmálanum
er að finna áhersluatriði sem hægt
er að rekja beint til mín og minn-
ar baráttu, bæði í umhverfismálum
og kvenfrelsismálum. Það er mér
líka mikils virði að hafa fengið að
spreyta mig í umhverfis ráðuneyt-
inu og finna hversu góðan grunn
ég hef til að takast á við verkefnið,
enda með tíu ára reynslu af setu
í umhverfisnefnd Alþingis í far-
angrinum og þekki því málaflokk-
inn vel. Ég þekki stofnanaflóruna
og baráttuna fyrir því að auka veg
stofnana umhverfisráðuneytis-
ins gegnum fjárlagavinnu undan-
genginna ára, sameiningu stofnana
þegar Umhverfisstofnun var búin
til, ég þekki þróun flókinnar lög-
gjafar á borð við mat á umhverfis-
áhrifum og skipulags- og bygginga-
lögin, loftslagsmálin og stjórnsýslu
þjóðgarðanna og hvernig náttúru-
verndin hefur átt undir högg að
sækja í stjórnsýslunni. Allt liggur
þetta nokkuð opið fyrir mér og auð-
veldaði mér starfið.“
Kolbrún telur sig hafa komið
mörgu góðu til leiðar í ráðherra-
tíð sinni, meðal annars komið inn-
leiðingu Árósasamningsins í far-
veg, en með honum er lögleiddur
aðgangur almennings að réttlátri
málsmeðferð fyrir dómstólum í
málum er varða umhverfið. Þá er
hún stolt af að hafa klárað stefnu
ríkisins um vistvæn innkaup sem
hafði lengi verið í vinnslu. Hún
segir málið afar mikilvægt því
hún telji hægt að breyta heim-
inum – hvorki meira né minna –
með meðvituðum innkaupum. Val
okkar á vörum hafi gríðarleg áhrif
og þegar yfir 100 milljarða króna
árleg innkaup ríkisins á vöru og
þjónustu séu annars vegar skipti
þetta gríðarlegu máli. Ótal önnur
mál séu svo komin í farveg.
Vildi hundrað daga stjórnina
áfram
En hvernig líst Kolbrúnu á arf-
taka sinn í ráðuneytinu, Svandísi
Svavarsdóttur?
„ Ágæt lega . Sva nd ís er
kraftmikil manneskja, föst fyrir
og réttsýn, og hún er örugglega
fyndnari en ég. Hún á áreiðan-
lega eftir að standa sig mjög vel
en það verður auðvitað talsverð
vinna þar sem hún er nýkjör-
in á þing, sem minnir mig á það
að mér finnst orðið tímabært að
breyta fyrirkomulaginu hvað varð-
ar framkvæmdarvaldið á Alþingi.
Ég er sannfærð um að farsælast
sé að þingmenn fari tímabundið út
af þingi á meðan þeir gegna ráð-
herraembættum. Þannig verða
skilin milli löggjafar valdsins og
framkvæmdarvaldsins greinileg,
eins og stjórnskipan okkar gerir
ráð fyrir.“
Kolbrúnu líst að mörgu leyti vel
á nýtt ríkisstjórnarsamstarf VG og
Samfylkingarinnar. Í samstarfs-
yfirlýsingunni sé fjöldi framfara-
mála en einna best lítist henni á
umhverfiskaflann. Hún kveðst nú
svo sem ekki alsaklaus af þeim
kafla. En hún varð fyrir von-
brigðum með fjölgun ráðherra og
að ekki skyldi ráðist strax í breyt-
ingar á stjórnarráðinu.
„Ég sá tækifæri til að vinna
strax að stofnun atvinnuvega-
ráðuneytis samhliða tilfærslu á
auðlindamálum yfir í umhverfis-
ráðuneytið á sama tíma og unnið
var að fjárlögum fyrir næsta ár.
Þetta á einnig við um hugsanlegar
tilfærslur í öðrum málaflokkum.
Það hefði jafnvel mátt hugsa sér
að 100 daga ríkisstjórnin hefði
setið óbreytt til áramóta á meðan
þessi vinna færi fram. Um ára-
mót hefðu nýir ráðherrar tekið við
nýjum ráðuneytum á grunni nýrra
fjárlaga. Við vorum komin vel inn
í hlutina og það var mikill vinnu-
andi í þessari ríkisstjórn. Jóhanna
keyrði hana duglega áfram í erf-
iðum verkum, hún hafði Samfylk-
inguna sameinaða á bak við sig. Ég
hef raunar aldrei séð Samfylking-
una jafn sameinaða og samstarfs-
fúsa og í þessa hundrað daga.“
Þú vildir þar með sitja sjálf til
áramóta.
„Ég hefði getað hugsað mér það,
já. Er ekki í tísku að hafa utan-
þingsráðherra? En í fúlustu alvöru
þá fannst mér ég ekki hafa lokið
mínum verkum í umhverfisráðu-
neytinu og hefði verið afskaplega
þakklát fyrir að fá það tækifæri.
En ég geri mér líka grein fyrir því
núna að þetta voru óraunhæfar
væntingar.“
Kolbrúnu varð ekki að ósk sinni
hvað þetta varðar, en býst hún
við að finna hugsjónum sínum og
áhuga nýjan farveg?
„Já, já, mér leggst eitthvað til.
Hluti af þeirri nýju pólitík sem nú
er að ryðja sér til rúms er að auka
lýðræðið og færa starfið meira út í
grasrótarsamtök. Það þarf að fara
fram lifandi og upplýst umræða í
samfélaginu um stjórnmál, ekki
síst umhverfismálin, og þar mun
Árósasamningurinn hjálpa til.
Ég get örugglega orðið að liði við
mótun nýja Íslands þótt ég sitji
ekki á þingi.“
Þjóðleikhúsið er fallegt
Þar sem við sitjum á Gráa kett-
inum við Hverfisgötu gjóar Kol-
brún annað slagið augunum að
Þjóðleikhúsinu handan götunnar.
Leikhússtjóraembættið er laust til
umsóknar.
Þú horfir á Þjóðleikhúsið.
„Já, mér finnst það svo fallegt.“
Langar þig til að stýra því?
„Já, ég gæti vel hugsað mér það.
Ég sótti um starf leikhússtjóra
fyrir fimm árum. Þá langaði mig
að hverfa úr pólitíkinni og fannst
frábær útleið ef ég fengi starf sem
þjóðleikhússtjóri. Ég ræddi þetta
við þingflokkinn og fékk blessun
hans fyrir umsókninni. Ef ég fengi
starfið yrði það ekki til að veikja
flokkinn heldur væri ég bara að
halda áfram mínum leikhúsferli.
Ég hélt satt best að segja að ég
ætti talsverða möguleika en svo
fór ekki.“
Ætlarðu að sækja um núna?
„Ég hef ekki tekið ákvörðun um
það.“
Tækifæri í menningu og listum
Við tölum um menninguna í land-
inu, sem Kolbrún telur að geti átt
sinn þátt í endurreisn samfélagsins.
Til dæmis megi huga betur að mál-
efnum safna sem geti stutt við upp-
byggingu menningartengdrar ferða-
þjónustu og um leið land búnaðar
með sölu afurða beint frá býli.
„Ég held að stóru tækifærin
til atvinnuuppbyggingar liggi í
sjálfu lífinu í landinu. Menningu
okkar, hvernig við höfum kom-
ist af í gegnum tíðina og hvernig
við ætlum að lifa áfram í sátt við
landið og draga andann í takt við
andardrátt móður jarðar. En í öllu
falli held ég að við endurreisn
sam félagsins blasi við gríðarlega
spennandi tækifæri í menningunni
og listunum.“
Þótt Kolbrún hafi áhuga á húsa-
gerðarlist finnst henni nóg um alla
peningana sem farið hafa í hús
utan um menningu. Viðhaldsstefn-
an sé svo í meira lagi undarleg.
„Okkur hættir til að eyða of
miklum peningum í umgjörð um
menningu, reisa einhvers konar
minnisvarða. Svo látum við bygg-
ingarnar drabbast niður, eins og
Þjóðminjasafnið og Þjóðleikhúsið
eru dæmi um. Fyrir þau hús var
ekkert gert í áratugi, ekki fyrr
en þau voru orðin ónýt, og þá
var grenjað yfir hvað það kostaði
mikið að laga þau.“
Kranarnir við Tónlistarhúsið
við höfnina snúast þessa dag-
ana og kveðst Kolbrún hafa verið
hlynnt ákvörðun um að ljúka bygg-
ingu þess. „Úr því sem komið var
þarf að klára húsið. Það hefði verið
glapræði að gera það ekki. Ég var
ekkert sérstaklega hrifin af þessu
húsi á sínum tíma og hefði eflaust
valið aðra tillögu í samkeppninni,
einhverja sem var eins og klasi af
gömlum húsum með risi og kvist-
um. Eitthvað sem minnti á Reykja-
vík,“ segir Kolbrún, sem hrífst af
vel heppnuðum arkitektúr og unir
sér jafn vel í skemmtilegum og
fallegum borgum eins og í auðn
og víðáttu hálendisins.
„Þó að tilfinningin fyrir fortíð-
inni sé sterk þarf maður líka að
kunna að faðma það nýja og ég
vona sannarlega að okkur takist
að útfæra hlutverk tónlistarhúss-
ins þannig að það skipti máli fyrir
íslenska listsköpun. Hús er fyrst
og fremst umgjörð um þá starf-
semi sem það hýsir.”
Menningarverðmæti rifin
Kolbrún er hún hugsi yfir þeirri
pólitík sem leggur mest upp úr
steinsteypu og húsbyggingum,
en sér ofsjónum yfir fjármunum
í starfsemina sem húsin eiga að
rúma.
„Við erum bara alltaf að byggja
hús. Og rífum stundum heilu
hverfin af menningarverðmæt-
um svo við getum byggt eitthvað
annað. Ég er félagi í Torfusamtök-
unum og ef ég væri yngri væri ég
örugglega í hústökuliði.“
Hún rifjar upp að fyrsta grein-
in sem hún skrifaði í blað fjallaði
einmitt um niðurrif húss. „Þá var
ég sextán ára Verslunarskólanemi
og skrifaði um fyrirhugað niður-
rif á torfbænum Litlu-Brekku á
Grímsstaðaholtinu. Ég er alin upp
á Grímsstaðaholtinu og sá alveg
óskaplega eftir bænum. Hann
þurfti að víkja fyrir tvöföldun
Suðurgötunnar. Ég skildi ekki af
hverju þurfti að tvöfalda hana
en taldi það vera pjatt hjá Vega-
gerðinni, sem vildi að Keili bæri
í miðja Suðurgötuna þegar ekið
væri í suður.“
Það er vissulega falleg sýn.
„Já, en Litla-Brekka var
fallegri.“
Að þessu sögðu kveðjumst við.
Kolbrún heldur út í vorið býsna
sæl með pólitíska ferilinn sem nú
er að baki. Hún er hins vegar óviss
um framtíðina og hvar hún muni
bera niður næst. En eins og hún
segir sjálf þá leggst henni sjálf-
sagt eitthvað til.
Kolbrún Halldórsdóttir er fædd 31. júlí
1955.
Hún tók verslunarpróf frá VÍ 1973
og próf frá Leiklistarskóla Íslands 1978.
Eftir útskrift vann Kolbrún hjá
Leik félagi Reykjavíkur og Alþýðuleik-
húsinu. Hún var framkvæmdastjóri
Kramhússins um skeið, leikstjóri
og leikari hjá Svörtu og sykurlausu,
dagskrárgerðarmaður við Ríkisútvarpið
í áratug, framkvæmdastjóri Bandalags
íslenskra leikfélaga, fastráðinn leik-
stjóri við Þjóðleikhúsið 1995-1998
og lausráðinn leikstjóri hjá Leikfélagi
Akureyrar og sjálfstætt starfandi
atvinnuleikhópum.
Kolbrún var stjórnandi Þjóðleiks
á Þingvöllum á Lýðveldishátíðinni
1994 og dagskrárstjóri á kristnihátíð á
Þingvöllum 2000.
Hún var kjörin á Alþingi 1999 og
gegndi embætti umhverfisráðherra frá
1. febrúar til 10. maí 2009.
Maki Kolbrúnar er Ágúst Pétursson
kennari og eiga þau börnin Orra Hugin
og Ölmu.
Allt þetta ár hefur verið viðburðaríkt í lífi Kolbrúnar.
Fyrsti febrúar var mjög upphafinn dagur í hennar í huga
því lengi vel hélt hún að hún yrði amma þann dag.
Sonur hennar og hans kona áttu von á barni. „Ég hafði
hlakkað alveg rosalega til að verða amma en svo varð
ég ráðherra 1. febrúar. Það var ekki á planinu. En ég
varð amma viku síðar, fékk litla sonardóttur sem heitir
Kolfinna.“
Viku eftir það, 15. febrúar, mjaðmarbrotnaði Halldór,
faðir Kolbrúnar. „Þá upphófst fimm vikna dauðastríð
hans. Hann dó 21. mars.“
Mitt í þessu öllu hafði hún látið skíra dóttur sína á
fermingaraldri sem ákvað að fermast, haldið henni
fermingarveislu, látið ferma systurdóttur sína, gefið
sonar dóttur sinni nafn og svo látið jarða pabba sinn.
„Og auk þess að vera umhverfisráðherra var ég líka
samstarfsráðherra Norðurlandanna og því fylgdu annir.“
Við bætast forval VG og kosningarnar 25. apríl.
„Þetta hefur því verið ofboðslegur umbrotatími og ég
hef farið djúpt niður í öldudali og upp á hæstu tinda.
Ég hef aldrei upplifað annan eins rússíbana og þessa
hundrað daga. Þessi tími mun aldrei gleymast.“
➜ DJÚPIR DALIR OG HÆSTU TINDAR
FRAMHALD AF SÍÐU 34 FERILL KOLBRÚNAR
Þessir hundrað dagar í ráðuneytinu voru frábærir. Ég
hafði virkilega gaman af því að fá að spreyta mig.