Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1907, Blaðsíða 8

8
fjelag hinna dönsku kaupfjelaga var stofnað 18Q6. Fyrsta
samlagssmjörbúið er stofnað 1882, nú eru þau að Iík-
indum 11 — 1200. Um 1887 er. hið fyrsta samlagsslátr-
unarhús stofnað (nú yfir 30) og 1895 er hafinn samvinnu-
fjelagsskapur um hænsarækt og eggjasölu til útlanda.
Arið 1904 var verztunarupphæð þessara samvinnufjelaga
allra fullar 275 miljónir króna, en nál. hálf miljón manna
átti hlut í fjelögunum, og er það ríflega fimmta hvert
mannsbarn í Danmörku. Verzlun Dana öll (útfluttar og
aðfluttar vörur), var 1902 um 755 miljónir króna. Hafi
hún verið álíka mikil 1904, hafa samvinnufjelögin ráðið
yfir fullum 36 °/o af allri verzlun landsins.
Af þessu má ráða, að samvinnu eða sameignafjelög-
in eru lang-stærsti og öflugasti þátturinn í þjóðbúskap
Dana, en engum mun til hugar koma að neita því, að
hinar afar-miklu búnaðarframfarir síðan litlu eptir 1870,
eru beinlínis þessum fjelagsskap að þakka. En landbún-
aðurinn er það, sem auðgað hefur Dani, og skipað þeim,
þótt fámennir sje, sess meðal öndvegisþjóða heimsins.
Fleiri sviplík dæmi mætti leiða fram og benda á, en
þetta, sem sagt hefur verið um síðustu ára framfarir
Dana, og raunar hefur mikið verið ritað um í blöðum
vorum og tímaritum, ætti að vera nóg til þess, að sýna
oss íslendingum, og sannfæra oss um, að samtök og
samvinnufjelagsskapur er sjálfsagðasti og jafnvel einasti
vegurinn til velmegunar og efnalegs sjálfstæðis vors.
Hvergi getur samvinnuþörfin verið brýnni nje augljósari
en hjer. Annarsvegar er hnattstaða landsins, er gjörir
oss óhjákvæmilegt að sækja svo afar-margt til annara
landa, til þess að geta lifað sem siðuð þjóð. Hinsvegar
eru atvinnuvegir vorir vanræktir í flestu, og í kalda koli;
en fámennið, strjálbyggðin ogfátæktin lamarframkvæmdar-
afl einstaklinganna. Virðist mjer augljóst, að fram úr þess-
um vandkvæðum verði eigi ráðið með öðru en öflugum
samtökum og samvinnu.
En eru þá nauðsýnleg skilyrði til þess fyrir höndum?
Jeg hika ekki við að svara þeirri spurning játandi. Að