Spegillinn - 01.12.1954, Blaðsíða 25

SPEGILLINN
197
velur til glaðningð á kostnað félagsins (A.B ) eru ýmsir
munir úr silfri s.s. lampar, silfurskeiðar, öskubikarar og
aðrir bikarar, blómavasar og tóbaksdósir og aðrir eigulegir
munir.
Það er nú allt gott og blessað meðan Haraldur eignast
sitt af hverju tagi af þessu dóti, en hvað ætti hann að
gera með tvo grútarlampa og fimm neftóbaksdósir? Hann
vrði neyddur til að fara að taka í nefið.
Sem sagt, með stofnun félags leikdómara ætti leikhús-
málum vorum vera borgið um fyrirsjáanlega framtíð. En
til að F.L. væri jafnvel borgið, ættu leikarar vorir að taka
liöndiun saman og veita glaðning fyrir bezta leikdóminn á
árinu, þ. e. a. s. þann leikdóminn, sem lyftir leikurunum
liæst til skvjanna. Þetta mundi skapa heilbrigða samkeppni
í leikmenntagagnrýni.
Bækistöð leiklistarinnar nefnist leikliús. Þau eru áþekk
venjulegum húsum að utan að sjá, mjög friðsamleg, en
allt öðru vísi, þegar inn er komið. I þessum húsum, starfar
nokkurs konar fólk. Þeir sem vinna, kallast aðstoðarmenn
og skrifstofufólk. Sú persónan, sem er á einlægum þeytingi
upp og ofan út og suður um allt liúsið, kallast leikhússtjóri.
Leikhússtjóri þarf að hafa ýmsa hæfileika til að bera t.d.
að hafa sem minnst vit á leiklist, þá gerir hann minnstan
usla. Hann getur þá í hæsta lagi truflað leikstarfsemina um
stundar sakir, án þess að hún hljóti af varanlegt mein.
Leikstjóri er aftur á móti allt annar handleggur. Svo nefn-
ist óvinsælasta persónan í liúsinu. Hann einn hefur einka-
leyfi á að kasta hnútum að samstarfsmönnum sínum og
sýna önnur ótugtulegheit, eftir því sem geta og hæfileikar
standa til, án þess að nokkur vogi sér að skerða hár á höfði
hans. I almennilegum félagsskap mundi slíkur ófögnuður
svífa í stöðugum lífsháska, en leikstjórinn veit sem er, að
engin Iiætta er á ferðum, því væri honum kálað, mundi
það kosta hvern leikara, sem væri, rulluna. En eins og
alkunna er, leggja leikarar heldur á sig ómannúðlegar píslir
fríviljuglega en að eiga á hættu að missa rulluna.
Annað fólk í liúsinu eru svokallaðir leikarar. Ekki þurfa
þeir þó allir að leika til að nefnast þessu nafni. Því að þó
að þeir séu að þvælast fyrir á sviðinu, þá er það oft eng-
inn leikur. Leikarar skiptast sem sagt í leikara, sem leika,
þegar þeir eiga að leika og leikara sem ekki leika. Þeir
bera liina venjulega ofurliði í atkvæðagreiðslu, þá sjaldan
atkvæðagreiðsla er leyfð. Verkefni leikaranna heitir hlut-
verk eða rulla. Seinna orðið hefur þann kost að falla betur
að rími. Rullur eru ýmist stórar eða litlar, þakklátar eða
óþakklátar. Þakklátar rullur eru stórar og stórar rullur
eru þakklátar og svo náttiirlega öfugt. Stóru rullurnar eru
miklu vinsælli og eftirsóknarverðari, því að þá er engin
liætta á, að ekki verði tekið eftir leikaranum á sviðinu.
Ungir og efnilegir leikarar fá sjaldnast þessar þakklátu
rullur, heldur gamlir útleiknir — jafnvel illa útleiknir
leikarar, sem mikils mega sín í félagsmálum — ef leikstjór-
inn tekur ekki aðalhlutverkið sjálfur, sem hann oftast tekur,
því að annars mundi liann ekki leggja á sig hið vanþakk-
láta starf að vera leikstjóri.
Næst þakklátustu rullurnar eru þær, sem aðeins spila
einhverja rullu í fyrsta þætti, svo að leikarinn getur skipt
um föt og farið á ball, ef hann liefur ekki annað skemmti-
legra fyrir stafni. En náttúrlega verður það að vera góð
rulla, t. d. hetja í leikritinu, sem er skotin í lok fyrsta
þáttar af (ekki í) meðbiðli sínum og á svo frí það sem
eftir er kvöldsins. Hann getur líka fengið hjartaslag, það
kemur út á eitt. Sameiginlegt báðum aðferðum er, að verið
er að tala um hina dauðu hetju leikinn út. Svoleiðis er
leikarinn að vinna fyrir brauði sínu, á meðan hann situr
við skál í öðrum bæjarhluta.
Auk stóru rullnanna og góðu, litlu en áberandi rulln-
anna í fyrsta þætti er til þriðja tegund af þakklátum rull-
um, n.l. persónur þær, sem verið er að tala um allan leik-
inn, en aldrei koma fram. Það getur verið faðirinn, sem
hefyir arfleitt ráðskonuna að eigum sínum, en gleymt
börnunum eða þá liin mikilhæfa persóna, sem á að koma
inn á lciksviðið í því að tjaldið fellur, eða þá frændinn
í Ameríku, sem spilar stóra rullu í ímyndun aðstandenda,
en aldrei kemur fram, af þeirri einföldu ástæðu, að honum
vinnst ekki tími til að vera kominn á staðinn fyrir leikslok.
Viðkomandi leikarar geta þá unnið fyrir sér á meðan þeir
sofa.
Þá komnm vér að vanþakklátu rullunum. Góðu-rullu-
leikarar líta ekki við þeim. Venjulegir leikarar ekki heldur.
Þær koma oftast í hlut ungu efnilegu leikaranna.