Stúdentablaðið - 17.06.1954, Page 19

STUDENTABLAÐ
11
mönnum Kolbeins unga höfðu gerzt tryggir
menn Gissurar, en furðu margir úr gamla As-
birningaflokknum voru honum þó ótryggir, og
sumir höfðu hallazt á sveif með fjandmönnum
hans. Aðalhöfðingjar Asbirninga um þessar
mundir voru Páll Kolbeinsson og bróðursynir
hans, Kálfur og Þorgeir Brandssynir. Er þess
getið, að fátt hafi verið með Gissuri og Brands-
sonum, þótt frændur væru. Þessir foringjar
Ásbirninga voru náskyldir Oddaverjum og
héldu nánu sambandi við frændur sína í Rang-
árþingi. Auk þess er lítill vafi á því, að Ásbirn-
ingum hefur gramizt, að Gissur skyldi setjast í
Skagafjörð og skyggja á þá í þessu forna héraði
þeirra. Skagfirðingar hafa því eflaust margir
verið ótryggir Gissuri, þó að þar hafi hann einna
helzt átt fylgi norðanlands. Voldugasta ætt
Húnaþings, Hvammverjar voru svarnir fjand-
menn Gissurar. Það voru þeir, sem höfðu staðið
fyrir Flugumýrarbrennu, og ólíklegt er annað en
að Gissur hafi undir niðri borið heiftarhug til
aðalleiðtoga Hvammverja, Ásgríms Þorsteins-
sonar, sem verið hafði einn af forsprökkum
brennumanna. Ekki var útlitið glæsilegra fyrir
Gissur í Vestfirðingafjórðungi. Þar var mestur
höfðingi Hrafn Oddsson, en milli hans og Giss-
urar hafði skapazt blóðugt hatur eftir brennuna
vegna bandalags Hrafns við brennumenn. Á
Vestfjörðum í Breiðafjarðarbyggðum og í Borg-
arfirði höfðu Sturlungar átt aðalvígi sitt, og ef
til vill hefur Gissur hvergi á landinu verið svo
hataður sem þar. Að vísu hafði tekizt vinátta
á yfirborðinu með þeim Gissuri og Sturlu Þórð-
arsyni 1253, er sonur Gissurar fékk dóttur
Sturlu. En þær mægðir urðu skammæjar og
margt bendir til þess, að Sturla, hinn ættrækni
maður, hafi aldrei fyrirgefið Gissuri aðfarirnar
við Sturlunga á Örlygsstöðum. Hatur Sturlu á
Gissuri sýður upp úr eins og eldgos sums staðar
í ritum Sturlu. Gissur hefur því sennilega aldrei
talið Sturlu vin sinn öruggan.
Utlitið var því ekki glæsilegt fyrir Gissur, er
hann kom út til Islands sem jarl. Heita mátti,
að hann væri umsetinn fjandmönnum á alla
vegu. Að vísu hafði Gissur bakað sér þessar
óvinsældir sem íslenzkur höfðingi, en andúðin
á honum hlaut einnig að beinast gegn hinu er-
lenda konungsvaldi, sem hann var orðinn um-
boðsmaður fyrir, ekki sízt þar sem ástæða er
til að ætla, að ásælni Noregskonunga til valda á
Islandi hafi ekki verið vinsæl af íslenzkri al-
þýðu. Ósigur Gissurar í baráttunni við íslenzka
höfðingja hefði því getað valdið konungsvald-
inu vandræðum, að minnsta kosti í bili, þó að
endirinn hefði sjálfsagt alltaf orðið hinn sami.
Ef allir andstæðingar Gissurar á Islandi hefðu
tekið höndum saman gegn honum hefði hann
verið staddur í ægilegri hættu. Honum hefði
verið algerlega um megn að fást við svo öflugt
bandalag, og hið erlenda konungsvald hefði þá
getað orðið honum að litlu eða engu liði. En
Gissur var án alls efa slyngasti stjórnmálamað-
ur Islendinga á 13. öld. Hann kunni manna bezt
að nota sér hverja veilu og sundurþykkju í röð-
um andstæðinganna. Fyrir hann var um líf eða
dauða að tefla, að ekki tækist bandalag með
öllum hinum fornu andstæðingum hans, hann
vissi, að þá var leikurinn tapaður. Og Gissur
hafði hér sannarlega ýmis tromp á hendinni.
Andstæðingar hans voru síður en svo nein sam-
stæð heild, heldur logaði allt í hatri og illindum
í röðum þeirra. Hrafn Oddsson og Ásgrímur
Þorsteinsson hötuðu þá Þorvarð Þórarinsson
og Sturlu Þórðarson síðan á Þverárfundi 1255.
Og Sturla Þórðarson og bróðursynir hans, synir
Böðvars á Stað, áttu í ófriði við Þorvarð Þór-
arinsson vegna vígs Þorgils skarða í ársbyrjun
1258. Gissur var maður, sem ekki lét slík tæki-
færi ónotuð. I fyrstu má vera að hann hafi helzt
hugsað sér að leita bandalags við Sturlu Þórð-
arson og Staðarmenn, því að hann lofaði þeim
gulli og grænum skógum, en sveik það síðan
allt, er til kom. Honum mun fljótlega hafa orðið
ljóst, að sér yrði ekki mikill styrkur í slíku
bandalagi. Sturla var enginn baráttumaður, og
bandalag við þá frændur hefði að líkindum
dregið hann út í ófrið við Þorvarð Þórarinsson
og ef til vill einnig Hrafn Oddsson, svo illt sem
var með þeim Sturlu og Hrafni. Gissur svipaðist
því um eftir harðsnúnari og heppilegri banda-
mönnum, og nú lék hann snilldarlegan leik í
refskák stjórnmálanna. Hann snýr við blaðinu
og leitar sátta og vináttu við þá höfðingja, sem
verið höfðu hatrammastir féndur hans, áður
en hann fór utan, þá Hrafn Oddsson og Ásgrím
Þorsteinsson. Gissur þekkti af eigin raun hörku
þessara manna beggja, og honum var vel kunn-
ugt um stjórnvizku Hrafns og vinsældir hans á
Vesturlandi. Sjálfsagt hefur það kostað hann
talsverða sjálfsafneitun að sættast við Ásgrím,
brennumanninn frá Flugumýri. En allar per-
sónulegar tilfinningar urðu hér að víkja fyrir