Fálkinn - 17.12.1938, Blaðsíða 20

14
F Á L K 1 N N
BÆJARBRUNI Á KIRKJUSTAÐ
Sannsöguleg lýsing eftir GUÐRÚNU LÁRUSDÓTTUR*).
SumarskrúðiÖ var horfið af
fjöllum og heiðum. Þindarlaust
hióðst fönnin í gil og skorn-
inga og hafði löngu hulið all-
an sumargróður undir óslitinni
fannbreiðu.
Veturinn var sestur að völd-
um og stormurinn ljek lausum
liala og vægði engu og engum.
Það var ekki laust við að veð-
urhamurinn gengi upp i ber-
serksgang stundum og bældi þá
niður sjerhverja viðleitni til
mótþróa beitarfjárs og göngu-
manna. Fje var ekki vært nema
í húsum inni og þeir, sem
þurftu að fara erinda sinna
um sveitina, bjuggu sig eftir
föngum og dugði þó vart til
fyrir nepjunni og veðurofsan-
um.
— Hann hvessir í nótt, sagði
fiú Guðrún við vinnumanninn,
sem var að koma inn frá gegn-
ingum.
— Og hann er nú nógu hvass
fyrir — tautaði hann, -— og þó
ekki ólíklegt að hann geri eitt
áhlaupið í nótt. Vinnumaður-
inn skóf utan af sjer snjóinn.
— Hann er að lierða frostið
og rjúka upp með blindösku
byl, svo ekki er nú á að litast.
Frú Guðrún varp öndinni
mæðilega, sneri sjer frá vinnu-
manninum og gekk til herberg-
is sins. Þar tók hún til vinnu
sinnar og steig rokkinn liart
og títt. Það var heitt og nota-
legt i stofunni, eldur logaði á
arni, en hjelan spann frostrós-
ir á gluggarúðurnar. Dyrnar
fram í baðstofuna voru opnar
í hálfa gátt og ómurinn af glað-
væru samtali vinnufólksins að
tóvinnu, barst inn til prestkon-
unnar.
Snarkið í eldinum og rokk-
hljóðið seiðmagnaði iiugann, en
básúnur stormsins og hvinurinn
í bylnum var máttugur, and-
stæður póll, sem sífelt dró að
sjer hugann. Milli þessara and-
stæða hvarf veruleikablær lilut-
anna og hugurinn hneigðist til
óróakendra drauma. Frú Guð-
rún gat heldur ekki varist
kvíða. Maður hennar, prestur-
inn, var að heiman í embættis-
erindum og hans var ekki von
heim aftur fyr en eftir nokkra
daga. Hún vonaði að engar
hættur eða tálmanir hefðu orð-
ið á leið hans. Hún vissi vel, að
fáir voru hans líkar á ferða-
lögum og fjölda svaðilfara
hafði liann farið á sjó og landi
*)Saga þessi er skrifuð fyrir Kristi-
legt dagblað í K.höfn, en liefir ekki
áður birst á islensku.
og ætíð lcomið heill á húfi heim
aftur. Eins og svo oft áður,
setti frú Guðrún alt sitt traust
á guð, og það var ekki frekar
ástæða til að óttasl um mann-
inn nú, en svo oft endranær,
er hánn liafði verið að heiman
í tvísýnu eða ófæru veðri.
En kvíðinn vildi samt ekki
víkja frá huga liennar. Rokk-
urinn spann og spann og bylur-
inn buldi á þekjunni, það snark-
aði í eldinum.
Á áliðnu kvöldi komu tveir
ferðamenn á staðinn. Þeir voru
álíkastir snjókörlum og ísmol-
ar voru í hári og skeggi. Það
var tekið á móti þeim eftir
bestu föngum og hlynt að þeim
á allan hátt. Augu þeirra voru
döpur eftir bylinn, en það færð-
ist mjög nýtt fjör í þau, er
mennirnir komu inn i hlýja
og vistlega baðstofuna til fólks-
ins. Að loknum náttverði las
frú Guðrún að venju kafla úr
ritningunni og bað stutta bæn.
Löngu eftir að allir voru
gengnir til náða, var Rósa gamla
á stjái frammi í eldhúsi til að
þurka föt næturgestanna. Gamla
konan setti þurt sprek í eldinn
svo það skíðlogaði. Fötin hengdi
hún upp umhverfis eldstóna.
Það leið ekki á löngu, áður en
þau voru orðin þur og þá fór
Piósa gamla að hugsa um að
taka á sig náðir. Nú voru allir
í fasta svefni á staðnum, storm-
urinn skeytti skapi sínu á freð-
inni þekjunni.
Alt í einu vaknaði frú Guð-
rún, settist upp í rúmi sínu og
lagði við hlustir. Kvíðinn og
óróinn var horfinn, en hún
hafði undarlegan hjartslátt.
Það var eins og verið væri að
bvísla og pískra einhversstaðar
nálægt henni. Henni var þungt
yfir höfði og hana svimaði.
Herbergið var fult af reyk.
Skyldi það vera, að það væri
kviknað í einhversstaðar? Hún
fiýtti sjer fram úr rúminu og
vatt sjer í morgunkjól, sem var
við hendina, kveikti ljós og
flýtti sjer út. Það var dimt í
ganginum og mikil reykjar-
bræla. Henni virtist reykurinn
lcoma að neðan, og hún beygði
sig fram yfir handriðið á stig-
anum og Iýsti niður. Hún sá
skamt fyrir reyk, en liún gekk
úr skugga um að reykinn lagði
upp meir og meir. Skeð gæti,
að Rósa hefði gleymt að fela
eldinn í lilóðunum og reykjar-
brælan stafaði þaðan. Frú Guð-
rún fór ofan stigann, lauk upp
eldhúshurðinni, en skelti fljótt
aftur, því eldhúsið var eitt eld-
haf, og það snarkaði ónotalega
i eldinum. Nú voru góð ráð
aýr, en fyrst og fremst var að
tapa ekki kjarkinum. Hún skildi
strax, að lítið stoðaði að reyna
að slökkva. Það varð að bjarga
heimilisfólkinu og ef mögulegt
væri, húsgögnum og munum.
Hún flýtti sjer upp í baðstof-
una, þar sem vinnufólkið svaf.
Það vaknaði við illan draum,
er hún kallaði á það, og kom
á það fát, livað gera skyldi. Frú
Guðrún var fullkomlega róleg.
Hún bjargaði skjölum úr skrif-
borði mannsins síns, sömuleiðis
kirkjubókum, þó það væri ekki
með öllu áhættulaust þar sem
eldurinn breiddist út þeim meg-
in í húsinu, sem skrifstofan var.
Reykurinn og hitinn jókst svo
það var næstum ekki gerlegt
að haldast við í stofunum, en
úti var sami stormurinn og áð-
ur og biturlega kalt.
Fólkið þyrptist saman í and-
dyri hússins. Gestirnir frá því
kvöldinu áður voru þar og
komnir, en það hafði kviknað
út frá fötum þeirra. Eldurinn
náði ennþá ekki fram í anddyr-
ið. Frú Guðrún talaði kjark i
fólkið og hughreysti.
— Við treystum guði, — sagði
hún, — hann gleymir okkur
ekki. Frá honum kernur okkur
hjálp. —
Fólkið stóð í einum hnapp
alveg fram við dyr, þar hafði
það helst viðþol fyrir hitanum.
Anddyrið og baðstofan voru
nær einu staðirnir í húsinu, sem
ekkd voru algjörlega á valdi
eldsins, og þó mátti gera ráð
fyrir að eldhafið legði þá og
þegar undir sig baðstofuloftið.
— Eru nú allir komnir ofan?
spurði prestkonan. — Ef svo er,
þá förum við út í herrans nafni.
En það var ekki heiglum hent
að brjótast út í hríðina, eins
og veðrið var þá slundina, og
síst af öllu hálfnöktu fólki.
— Út þá í herrans nafni, —
skipaði frú Guðrún, — við leit-
um hælis í fjárhúsunum. Bær-
inn fellur þá og þegar, svo við
eigurn ekki annars úrkosta. All-
ir fara út á undan mjer. —
— Þegar skijiið selckur, fer
skipstjórinn síðastur frá borði,
hugsaði frú Guðrún — þegar
bærinn brennur, gengur hús-
móðirin síðast út.
Fólkið tók að tínast út í hríð-
ina, en liraktist aftur að brenn-
andi bænum. Prestkonan kall-
aði á hvern mann með nafni,
svo það væri víst, að enginn
hefði orðið eftir.
— Hvar er barnið þitt? —
spurði hún eina af stúlkunum
og greip i handlegg hennar.
Siúlkan fjell grátandi um háls
húsmóður sinnar.
— Það varð eftir — inni í
rúmi — jeg gleymdi því í fát-
inu — gleymdi öllu — af skelf-
ingu —ó! —barnið mitt!
veslings, elsku barnið mitt!
hver bjargar því nú?
Enginn svaraði. Menn gáfu
hvorir öðrum hornauga, eins
og spyrjandi: Treystir þú þjer?
— treystir þú þjer? — En þögn-
in, rofin af storminum og gráti
stúlkunnar, sagði fullgreinilega:
Jeg þori ekki — jeg þori ekki.
Æ meir og meir nálgaðist eld-
urinn baðstofuna.
— Eldurinn hefir enn ekki
náð stiganum, hrópaði frú Guð-
rún, — sýriið þið nú karl-
mensku, piltar, og bjargið barn-
inu í guðs nafni.
Piltarnir litu inn í dimman
ganginn, þar sem eldtungum
brá fyrir annað veifið og þeir
þögðu. Það var frú Guðrúnu
um megn að biða átekta að-
gerðalaus, áður en nokkurn
varði liljóp hún sjálf inn í
brennandi bæinn. Hún hjelt
niðri i sjer andanum og fálmaði
fyrir sjer uns hún komst upp
stigann og fann barnið í rúm-
inu i baðstofunni. Hún greip
það í fang sjer og í ofboði sveip-
aði hún sængurfötunum utan
um það og hljóp aftur niður
stigann og út, án þess að skadd-
ast að ráði af völdum eldsins.
Fólkið hvarf nú út í hríðina.
Frú Guðrún leit um öxl og sá
heimili sitt verða eldinum að
bráð, bæinn falla, sem skýlt
hafði henni og hennar, brenna
niður til ösku brenna —
hrenna.
Hún varð að festa huganrt
við eitthvað annað. Kýrnar voru
bundnar í fjósi nálægt bænum
og eldinn gat borið þangað, ef
vindslaðan breyttist. Það varð
að leysa kýrnar og koma þeim
út, þá fyrst var hægt að hlynna
að fólkinu. Menn og skepnur
urðu að leita hælis í fjárhús-
unum.
Fjárhúsin voru allfjarri bæn-
um og það var vandratað þang-
að í grenjandi stórhrið. Þó
tókst það um síðir og í bili var
öllum borgið.
Prestkonan skipaði nú tveim-
ur af vinnumönnunum að fara til
næsta bæjar og segja tíðindi og
beiðast lijálpar. Allur sá fatn-
aður sem fólkið gat frekast án
verið, var týndur utan á leið-
angursmennirta, en það var af
vanefnum, því enginn hafði gef-
ið sjer tíma til að klæðast til
fulls.
Þegar lýsti af degi varð fyrst