Fálkinn - 17.12.1938, Blaðsíða 24

18
F Á L K I N N
EDITH GUÐMUNDSSON:
í lestrarsal breska heimssafnsins
Hann flæktist þó bráðlega til
Liverpool til að reyna að fleyta
fram lífinn með kenslu í ítölsku
máli.
„Hver vill ekki heidur fá 30
skildinga fvrir leiðinlega kenslu
stund“, skrifar hann til eins
vinar síns, — „heldur en 300
pund frá einhverjum hroka-
gikki, sem mundi minna þig á
það livert skifti sem hann sæi
Þig-“
urnar eru þjettskipaðar bók-
um og blöðin tengd saman á
röndunum, mundu þau þekja
belti, er næði umhverfis jörð-
ina.
Hvelfing lestrarsalsins er 106
feta liá og 141 fet í þvermál,
aðeins 1 feti minni en Algyðis-
hofið, sem er 142 fet.
Panizzi er faðir liugmyndar-
innar og forkólfur að tilveru
stærsta bókasafns jarðarinnar.
sem jeg ætti ekki að liafa getað
gert? Ó — æ! Og tíu sinnum
meira. — Bölvun mín komi yf-
ir hann“.
Fjórum dögum seinna (5.
mars) skrifar hann: „Herra
Bond fræddi mig um„ að hr.
Panizzi hefði skýrt honum svo
frá í morgun, að hann væri viss
með að fá emhættið sem yfir-
bókavörður. — Djöfullinn hengi
hann.
(2. maí): — „Klukkan 2 yfir-
gaf jeg safnið til að vera ekki
i návist hr. Panizzis."
(8. maí): -— „Viðhafnarmik-
ill salur, en öldungis ónöthæfur.
Jeg á við til síns hrúks. Ðæmi
„BRiTISH MIISEUM"
J^ONDON! Heimsborgin Lon-
don, þar sem húa 9 miljónir
manna, verkar sem feikilegur
segull á þúsundir. Hún er sem
ægileg deigla, þar sem allar
kynkvíslir blandast saman.
Ilingað keinur fólk frá hin-
um deksta hluta Afríku, og frá
hinum nyrstu og syðstu beltum
jarðar. — London er miðstöð
fyrir alla þjóðflokka — en mitt
í hinni voldugu heimshorg, í
öllu hennar annriki, suði og
liávaða, fyrirfinst önnur mið-
stöð — ef til vill einhver sú
mikilvægasta á jarðríki, þaðan,
sem rekja má þræði þeirra
stærstu viðburða, sem heimur-
inn hefir reynt og reynir: - —
Breska lieimssafnið, „British
Museum“, sem varðveitir marga
þá dýrmætustu gripi frá hinum
ýmsu svæðum og löndum
jarðar.
Hið tilkomumesta að sjá og
skoða, og jafnframt liið allra-
helgasta, er lestrarsalurinn, sem
ekki á sinn líka í viðri veröld.
Lestrarsalurinn minnir á stór-
kostlegt musteri, þar sem aðeins
sjerstakir „útvaldir“ fá aðgang,
— og til að heimsækja hið alira-
helgasta, er maður fyrst leidd-
ur fram fyrir æðsta prestinn
(forstjórann) til yfirheyrslu og
prófunar, áður en náðarsamleg-
ast leyfi fæst fyrir aðgöngumiða
að „Reading Room“.
Breska safnið var reist árið
1834, og fyrsta bókasafnið full-
gert 1838. Frumdrög til liins nú-
verandi hókasafns með lestrar-
sal voru gerð af ítölskum flótta-
manni, að nafni Panizzi, þann
18. apríl, 1852. Áformið var sam-
þykt af nefndarráði, og verkið
hafið árið 1854.
Antoni Genesie Maria Pan-
izzi, en svo hjet ítali þessi fullu
uafni, var án efa einn hinna
merkustu pólitisku flóttamanna,
er heimsóttu breska lieims-
safnið. Eftir að hafa komist lijá
aftöku á Ítalíu, kom hann gjör-
snauður til London, árið 1823.
ForstöSumaður lestrarsalsins.
Hann kyntist Brougham lá-
varði, frjálslyndum stjórnmála-
manni og lögfræðingi, og fyrir
lians atbeina varð Panizzi pró-
fessor í ítölskum hókmentum
við Lundúnaliáskóla, árið 1828,
og vegna hinna sömu meðmæla
var lionum boðin staða sem að-
stoðarmanni við bókasafnið í
„British Museum.“
1 ellefu ár gegndi hann háð-
um þessum embættum, en ljet
þá af prófessorsstarfinu, er
hann var skipaður yfirbóka-
vörður, árið 1856, eftirmaður
sir Henry Ellis, og jafnframt yf-
irmaður safnsins. —
Eftir þessa tilskipun skall á
hin mesta óveðurshryðja af að-
finslum og gagnrýni. — Ilvers-
vegna skyldi útlending skipað
í svo háan sess í jafn-virðulegri
þjóðlegri stofnun? Yar þá eng-
inn innfæddur enskur maður
finnanlegur, er liæfur væri til
starfsins? Hversvegna ætti slík-
ur náungi að skipa sæti hins
rjettborna eftirmanns, Henry
Francis Cary, Danteþýðandans?
Var þessi Panizzi mótmælanda
ellegar kaþólskrar trúar? — Til
andsvara birtist eftirfarandi
greinargerð: „Vjer vitum eigi
hve einlægur mótmælandi Pan-
izzi er, eða hversu kaþólskur
hann kunni að vera, en hitt vit-
um vjer, að hann er ágætur
undirmaður, listrænn og hefir
góða reynslu.“
Árið 1857 var stórhýsið full-
gert, og lestrarsalurinn á breska
heimssafninu hafði hið næst-
stærsta hjálmhvolf veraldar-
innar. Algyðishofið („Panthe-
on“) í Rómahorg er aðeins ör-
lítið stærra. Kostnaðarupphæð-
in vax-ð 150.000 sterlingspund.
Gólfflötur bókaskápanna, sem
eru 8 feta háir, þekja 3ja enskra
mílna vegalengd, en lengd hilln-
anna eru 25 mílur. Það hefir
verið reiknað xit, að þegar hill-
Það er alt Jtanjs vei'k, og síðan
hefir fjöldi bókasafna í Evrópu
verið sniðinn eftir fyrirmynd
hreska heimssafnsins.
Bókaskrár-flokkunin er líka
lians hugsmið, sem ennþá er not-
uð og höfð til fyx'irmyndar um
allan heim.
Dagana 9.—16. maí 1857, var
salurinn opnaður almenningi.
62.000 forvitnar manneskjur
komu til að glápa og undrast
yfir liinni sýnilegu útkomu af
samstarfi þrímeninganna, nefni-
lega lir. Panizzi, hrauti-yðjand-
ans, hr. Sidney Emirke, húsa-
meistarans og hr. Fielden, bygg-
ingameistarans.
Auðvitað vakti byggingin á
nýjan leik uppþot að gagnrýni
móti Panizzi: útlendingurinn,
sem skipaður hafði vei'ið og
settur skör liærra en innfæddur
maður og sömuleiðis hafinn upp
yfir tvo aðra færa menn, þá
Edward Hawkins og sir Fi-ede-
rik Madden. Báðir höfðu verið
í lengri þjónustu. Báðir hörm-
uðu sitt hlutskifti, einkum þó
hinn síðarnefndi, er var sárreið-
ur, og dagbók hans er full af
hitrum ásökunum og and-
vörpum.
19. fehrúar 1856, vitnar hann
til Hawkins, og segir, að hann
hugsi: „Löghlýðinn enskur
„Gentleman“ er hetri en ítalsk-
ur „svikari.“
Ennfremur (1. mars) í tilefni
þeirrar staðreyndar að Panizzi
var pólitískur flóttamaður:
„Það er harl að hugsa sjer, að
ef þessi bölvaður slöltólfur
hefði aldrei til Englands komið
með hengingarólina um hálsinn
og slæðst inn í safnið sem und-
irtylla 1831, þá mundi jeg nú
eiga gott liús og heimili og liafa
1000 stei-lingspunda árslaun. —
Og hvað hefir hann svo sem
gert fvrir safnið og lesendur,
upp á óforsvaranlegl fjárbruðl,
sem kostað liefir 150 þúsund
sterlingspund, afleiðing óhæfi-
legra áhrifa þessa útlendings.
— Hefði hr. Panizzi verið Eng-
lendingur, mundi fjárhirslan
ekki liafa leyft nema £ 20 þxis-
und í sama augnamiði.“
Að lokum skrifar hann: „Jeg
óslca nefndinni og hr. Panizzi
í heitasta ........ 50 sinnum
á dag.“ —: Sú ósk lians virðist
þó ekki liafa haft neina „prak-
tiska“ þýðingu.
Áðurgreind dagbók sýnir
greinilega hvílíkri mótspyrnu
Panizzi liefir mætt. IJann átti
ekiki einn lieldur ótal fjand-
menn, sem liötuðu hann af lifi
og sál. Oft var það ekki liættu-
laust fyrir hann af fara leiðar
sinnar á götu. En þrátt fyrir
alt hatur og mótþróa har Pan-
izzi þó liöfuð sitt liátt. Hans
mikla markmið, að gera hóka-
safn breska heimssafnsins hið
slærsta í heimi hefir tekist.
Gladstone var helsti og besli
verndari Panizizis. Árið 1861
Al(/en(fiir c/eslur á lestrarsalnum,