Fálkinn - 06.03.1963, Blaðsíða 8

SKIPSTJORIN
Um langan aldur bjuggu gildir bænd-
ur við Breiðafjörð. Eyjarnar voru setn-
ar höfðingjum, altítt var að tugir
manns væru í heimili og þar var alltaf
gnægð fanga, þótt sultur syrfi að búa-
liði í landi, jafnvel í næsta nágrenni.
En búskapur í eyjunum krafðist
harðfengi og dugnaðar og Breiðfirðing-
ar eru um langan aldur nafntogaðir
sjómenn og sjósóknarar.
Seglin voru notuð og ekki róið
meðan leiði gaf, en það var ekki heigl-
um hent að rata siglingaleiðir milli
eyja og forðast boða og straumföll og
saga Breiðafjarðar greinir frá margri
feigðarför.
Lengi skal manninn reyna og erfiðar
aðstæður, voru sá skóli, sem sköpuðu
einstakar kempur, sem aldrei hrædd-
ust á sjó né landi, voru „þéttir á velli
og þéttir í lund.“
í þessu umhverfi er Hafliði Haf-
liðason Hafliðasonar Snæbjörnssonar,
Kristjánssonar í Hergilsey, fæddur
fyrir sextíu árum síðan.
Ungur að árum var Hafliði tekinn í
fóstur að Haga á Barðaströnd til frænda
síns, Kristjáns Snæbjörnssonar og Há-
koníu Hákonsdóttur, sem þar hóf bú-
skap um aldamót.
Snemma var pilturinn sterkur vel
og bráðger enda kostur góður og atlæti
allt hið bezta í Haga.
Ekki naut Hafliði lengur Kristjáns
fóstra síns. Hann drukknaði við Barða-
strönd 13. febrúar 1908.
Hafliði hinn ungi var áfram hjá
fóstru sinni Hákoníu, sem bjó í Haga,
en vitjaði oft afa síns, Snæbjarnar í
Hergilsey og var þar langdvölum er
hann fór að stálpast. Eins og títt var
um börn og unglinga á þeim árum tók
hann snemma virkan þátt í störfunum,
réri til fiskjar með húskörlum, fór í
sellátur og safnaði kofu. En það var
fleira gert í eyjunum á Breiðafirði en að
afla matfanga. Hver Eyjabóndi var
skipasmiður og smíði skipa og báta er
enn í dag hugstætt verkefni mörgum
Breiðfirðingi. Snæbjörn í Hergilsey, afi
Hafliða, var mikilvirkur smiður, smíð-
aði teinæringa í smíðahúsi sínu og gef-
ur það nokkra hugmynd um stærð húss-
ins. Allt var smíðað heima, meira að
segja saumurinn sem bátarnir voru
negldir saman með.
— Það voru mín fyrstu kynni af
járnsmíðinni, þegar ég hjálpaði afa mín-
um að smiða saum í bátana. Þá fékkst
stutti saumurinn, en alla lengri nagla,
þessa sem náðu 1 gegnum byrðing og
bönd, smíðuðum við. Ég komst fljót-
lega upp á lag með þetta. Smiðjan var
upp á gamla móðinn, stór físibelgur
með sveif, sem maður blés með. Þeir
smíðuðu öll járn í skipin, meira að segja
sverustu járn á skúturnar í þessum
smiðjum og þeir voru ágætir þar sem
þeir komu eldinum við.
— Bátasmíðar voru stundaðar í hverri
eyju og það voru góðir bátar sem þeir
smíðuðu. Snæbjörn afi minn smíðaði
einhverja beztu bátana við Breiðafjörð.
Kannski ekki þá fallegustu en beztu
sjóskipin. Þeir söfnuðu rótarstykkjum
af rekatrjám og notuðu þau í böndin.
Það reið á miklu að bátarnir væru
sterkir. Bátar og sjór. Það var lífið
við Breiðafjörð.
Heima í Hergilsey var stundum 32
manns í heimili. Þó var þríbýli í eyj-
unni, sem var fjörutíu hundruð að dýr-
leika á landsvísu. Um aldamót kostaði
eitt hundrað í jörð hér á landi um eitt
hundrað krónur, en eitt hundrað lands
í Breiðafjarðareyjum kostaði fimm
hundruð krónur. Þessar eyjar voru
gullnámur og eru það ennþá, þrátt fyr-
ir að enginn vill lengur búa þar. Það
var forðabúr fyrir heilar sveitir þegar
sultur og hallæri surfu að, eins og
þegar Eggert Ólafsson í Hergilsey flutti
einn hallærisveturinn 60 fjölskyldur af
landi út í Oddbjarnarsker og fæddi
fólkið þar allan veturinn. í Oddbjarnar-
skeri voru verbúðir og þann húsakost
notaði fólkið. Matföng sendi hann svo
frá Hergilsey. Eggert þessi ólst upp í
mikilli fátækt og segir Snæbjörn í Her-
gilsey svo frá í ævisögu sinni, að þegar
hann var drengur, hafi brækur hans
verið bættar brekánsbótum, og stríddu
félagar hans honum á þessu. Það var
einu sinni að Sigurður prestur í Flatey
geklc út undir kirkju og mætti þar
unglingum. Þeir hlógu og höfðu i
frammi spé. Sigurður spurði hverju það
sætti, en þeir sögðust hlæja að draumi
,,Brekánsstráksins.“ Séra Sigurður bað
Eggert segja sér drauminn. Hann var
á þá leið, að þeir strákarnir hefðu verið
að reyna að klifra upp á kirkjuna og
hefði í draumnum enginn komizt upp
á kirkjumæninn nema hann. Sigurður
prestur réði drauminn á þá leið, að
enginn þeirra mundi eignast neitt af
★ KEMPIIR Á SJÓ ★ SNÆBJÖRN í HERGILSEY * DRAUMFARIR ★
8
FÁLKINN