Fálkinn - 20.01.1964, Blaðsíða 43

ið gæfu til að vera búin að
eignast skip.
Strax eftir að heimsófriðin-
um lauk árið 1918 og mögu-
leikar voru á að semja um
smíði skipa, hófst félagið handa
um útvegun nýrra skipa. Fé-
lagið átti nú aðeins tvö skip
e. s. ,,GULLFOSS“ og e. s.
„LAGARFOSS“, sem keyptur
var árið 1917 í stað e. s.
„GOÐAFOSS", sem strandað
hafði við Straumnes norðan við
Aðalvík 30. nóvember árið
1916. Fjölgaði nú skipum félags-
ins brátt, og á áratugnum 1920
—1930 lét félagið smíða þrjú
skip, es. „GOÐAFOSS“, e. s.
„BRÚARFOSS" og „DETTI-
FOSS“, en keypti auk þess af
ríkissjóði notað skip, sem smíð-
að var árið 1914. Fékk þetta
skip nafnið „SELFOSS en
hafði áður heitið Willemoes.
Árið 1930 átti félagið sex skip,
samtals 8085 brúttótonn og var
þá stöðvun á útvegun nýrra
skipa. Stafaði það einkum af
því, að á þessum árum átti
þjóðin í allmiklum gjaldeyris-
örðugleikum og enda þótt félag-
ið sjálft ætti nokkuð fé í sjóð-
um sínum til þess að kaupa
fyrir eða láta smíða skip, þá
voru þeir sjóðir í íslenzkum
krónum, sem ekki var unnt
að fá yfirfærðar í erlendan
gjaldeyri til greiðslu á andvirði
nýrra skipa.
Þegar styrjöldin skall á þann
1. september 1939, olli það að
sjálfsögðu miklum truflunum
á siglingum félagsins og fækk-
aði ferðum skipanna milli
landa. Tvö af skipum félags-
ins e. s. „Goðafoss og e. s.
„Dettifoss“ hófu siglingar til
New York strax eftir að ófrið-
urinn brauzt út, þar eða sigl-
ingar til Þýzkalands voru al-
gjörlega útilokaðar, þrjú skip:
E. s. „Gullfoss“, e. s. „Lagar-
foss“ og e. s. „Selfoss“ sigldu
til Norðurlanda, aðallega Dan-
merkur, en e. s. ,,Brúarfoss“
hélt uppi ferðum til Englands.
Eftir að Þjóðverjar tóku Dan-
mörku og Noreg hernámi árið
1940, lögðust siglingar til Norð-
urlanda alveg niður.
í þessari síðari heimsstyrjöld
missti félagið þrjú af skipum
sínum vegna hernaðaraðgerða,
skipin e. s. „Gullfoss", e. s.
„Goðafoss“ og e. s. Dettifoss“.
Það var mikið áfall og einkum
vegna þeirra mörgu mannslífa,
sem týndust með tveimur síðar-
nefndu skipunum. Á þessu
tímabili eignaðist félagið eitt
skip, e. s. ,,FJALLFOSS“ .og
átti því ekki nema 4 skip í
lok stríðsins, samtals um 5000
brúttótonn. Varð félagið því að
mestu að byggja starfsemi sína
á þeim árum á erlendum leigu-
skipum, og fóru erlend leigu-
skip, sem sigldu á vegum
félagsins, 35 ferðir milli landa
árið 1945.
Á aðalfundi 1945 var sam-
þykkt tillaga um heimild fyrir
félagsstjórnina til þess að láta
smíða eða kaupa allt að sex
skip fyrir félagið. Félagsstjórn-
in samdi, þegar þetta sama ár
við skipasmíðastöð Burmeister
& Wain’s í Kaupmannahöfn,
um smíði á þremur vöruflutn-
ingaskipum, hverju um sig
2600 brúttótonn að burðar-
magni og með farþegarými
fyrir 12 farþega, og ennfremur
á einu skipi, sem væri fyrst og
fremst farþegaskip, nokkru
stærra en skip það, sem samið
hafði verið um smíði á árið
1939, en hætt var við að smíða
vegna stríðsins. Smíði þessara
skipa var lokið og komu þau
til landsins á árunum 1948—
1950, m.s. „GOÐAFOSS“, m.s.
„DETTIFOSS“, m.s. „LAGAR-
FOSS“ og m.s. GULLFOSS".
Auk framangreindra skipa,
festi félagið kaup á tveimur
nýlegum vöruflutningaskipum,
„TRÖLLAFOSS“, sem keyptur
var í Bandaríkjunum árið 1948
og stærsta skipið í eigu félags-
ins, smíðað árið 1945, og
„REYKJAFOSS“, sem keyptur
var árið 1951.
Á árunum 1951—1960 lét
félagið enn smíða fjögur vöru-
flutningaskip: „TUNGUFOSS",
„FJALLFOSS", SELFOSS“ og
„BRÚARFOSS". Jafnframt
seldi félagið eldri skip sín, sem
öll voru gufuskip, og má því
segja, að á þeim árum hafi
tímabil gufuskipanna endað í
sögu félagsins, og að félagið
hafi þá lokið við að endurnýja
skipastól sinn, þar sem elzta
skipið í eigu félagsins var
smíðað árið 1945. Upp frá þessu
hafa öll skip félagsins verið
mótorskip, sem eru miklum
mun hagkvæmari en gufuskip-
in, sem kynnt eru með kolum
eða olíu. Þau eru líka hrað-
skreiðari og á allan hátt af-
kastameiri en hin eldri skip.
Þrátt fyrir það að skipastóll
félagsins var orðinn 10 skip
árið 1960, samtals 30 þúsund
tonn að burðarmagni, fullnægði
hann ekki þörf landsmanna
fyrir vöruflutninga að og frá
landinu. Talið var rétt á síðast-
liðnu ári að auka skipastólinn
um 2—3 vöruflutningaskip, en
af minni gerð en áður höfðu
verið keypt, og ódýrari í reksri
en hin stærri skip félagsins og
auðveldlega gætu athafnað sig
á hvaða höfn sem er á landinu,
en hafnarskilyrði eru ekki alls-
staðar þannig að slíkt sé mögu-
legt fyrir hin stærri skip. Á
síðastliðnu ári keypti félagið
tvö slík skip, „MÁNAFOSS“
og „BAKKAFOSS", sem smíð-
uð eru árin 1959 og 1958 og
eru því svo til ný. Hafa skip
þessi ýmist verið í siglingum
á milli landa eða í strandferð,
um, og er hlutverk þeirra eink-
um að bæta þjónustu félagsins
við hafnir úti á landi. Er þegar
fengin góð reynsla af þessum
skipum.
Hér hefur ekki verið rúm til
að geta nema fárra atriða úr
sögu Eimskipafélagsins. En
saga þess í þessi fimmtíu ár
hefur vissulega verið meira en
saga eins félags. Hún hefur
verið saga íslenzku þjóðarinnar
í gleði hennar og sorgum. Þegar
félagið hefur nú fyllt hálfrar
aldar afmæli fylgja því beztu
óskir allrar þjóðarinnar. Óskir
um, að starfsemi þess í fram-
tíðinni verði landi og lýð til
blessunar, eins og hingað til.
★
— Jú, jú, það er allt í lagi með
skeggið, en reynið nú að skilja
það, að við getum samt ekki
notað yður fyrir jólasvein!
— Asni þú getur verið að láta iniðana
þarna. Þú vissir þó vel að þetta var nýmálað!