Fálkinn - 20.06.1966, Blaðsíða 20

nBORGINNI Denver í Coloradofylki, brauzt
glæpamaður inn til 27 ára gamallar húsmóður,
keflaði hana, nauðgaði henni og flýði síðan.
Maðurinn, sem var vörður úr nálægri flug-
herstöð, náðist, játaði á sig tvær aðrar nauðg-
anir og var dæmdur í 40 til 80 ára þrælkunar-
vinnu. Síðar leiddu læknarannsóknir í ljós, að
konan var barnshafandi. Fórnarlambinu og
eiginmanni hennar var það Ijóst, að jafnvel
þótt þau afréðu að halda barninu, myndu þau
aldrei geta veitt því sömu ást og umhyggju og tveggja ára
gamalli einkadóttur sinni. Eina lausnin virtist fóstureyðing.
En enda þótt lög Coloradofylkis leyfi fóstureyðingu ,-,til þess
að koma í veg fyrir alvarleg og varanleg líkamleg örkuml,“
þá veita þau engar slíkar ívilnanir fórnarlömbum nauðgara.
Þegar konan sneri sér til saksóknarans, var henni sagt að
„hún gæti ekki bætt fyrir einn glæp með því að fremja annan.“
Vinir hennar hvöttu hana til að leita uppi lækni sem
framkvæmdi ólöglegar fóstureyðingar. Hún og maður hennar
voru löghlýðin og strangtrúuð og neituðu að taka þann kost.
Þau ákváðu að láta barnið fæðast eðlilega og gefa það síðan
til ættleiðingar. „En,“ sagði húsmóðirin „það er ómögulegt að
krefjast slíkrar þjáningar af nokkurri manneskju.“
Þeir sem lásu blöð að staðaldri fyrir nokkrum árum muna
eftir frú Sherri Finkbine frá Phoenix, Arizona, sjónvarps-
stjörnu og fjögurra barna móður, sem tekið hafði inn nýtt
lyf, thalidomide. Árið 1962, þegar komið hafði í ljós að
thalidomide var orsök vanskapnaðar á þúsundum ungbarna
um alla Evrópu, varð hún að horfast í augu við þá staðreynd
að 50 prósent líkur væru fyrir því að barnið sem hún gekk
með yrði vanskapað. Sjúkrahús á staðnum svaraði játandi
umsókn hennar um fóstureyðingu. í þessu fylki, sem víðast-
hvar annars staðar er fóstureyðing því aðeins leyfð, að líf
móðurinnar sé í hættu — en það sálræna áfall, sem móðir
slíks vanskapnaðar verður fyrir, er álitið geta verið hættulegt
lífi hennar.
En sjúkrahúsið stóðst ekki andúðaröldu þá, sem skall á
þvi frá almenningi og tók aftur ákvörðun sína. Frú Finkbine
flaug til Svíþjóðar, þar sem lögleg fóstureyðing staðfesti að
barn hennar myndi hafa fæðzt vanskapað.
Margar raddir eru uppi um það víðs vegar, aðallega meðal
frjálslyndra menntamanna, að löggjöfum og kirkjuvaldi þjóð-
apna beri að endurskoða afstöðu sína til fóstureyðinga. Því
20 FÁLKINN
FÚSTUR-
EYDINGAR
I HREIN-
SKILNI
fóstureyðingar eru langt frá því að vera sjaldgæf fyrirbrigði.
Þær eru framkvæmdar hundrað þúsundum saman en aðeins
lítil hundraðstala þeirra af lærðum læknum á sjúkrahúsum.
í öllum hinum tilfellunum leita konur til skottulækna, sem
margir hverjir eru hreinustu slátrarar. Eða þá að örvílnaðar
konur reyna sjálfar að framkalla fósturlát með hvers konar
frumstæðum áhöldum eða lífshættulegum upplausnum. Afleið-
ingar þessara limlestingaraðgerða berast síðan unnvörpum til
slysadeilda sjúkrahúsanna, og láta þar ófáar lífið af þessum
völdum.
.Með fóstureyðingu er átt við stöðvun þungunar áður en
fóstrið hefur öðlazt lífsmöguleika utan legsins. Venjulegasta
aðferðin við löglega fóstureyðingu sem nærri alltaf er notuð
fyrstu þrjá mánuði meðgöngutímans, nefnist útvíkkun og
sköfun. Skurðlæknirinn notar þá örsmátt hrífulaga áhald til
þess að skafa veggi legsins. Aðgerðin er sársaukalaus, enda
framkvæmd við svæfingu og sjúklingnum er sjaldan haldið
lengur í sjúkrahúsinu en einn sólarhring. Ef framkvæma þarf
fóstureyðingu eftir að þrír mánuðir eru liðnir af meðgöngu-
tímanum, er venjulegasta aðferðin hysterotomy, eða minni
háttar keisaraskurður.
Örkuml og dauði af völdum skottulækna hafa breitt yfir
þá staðreynd, að fóstureyðing framkvæmd á sjúkrahúsi við
löglegar aðstæður hefur á síðustu áratugum orðið ein sú ein-
faldasta og hættuminnsta af öllum skurðaðgerðum og dauðs-
föll svo að segja óþekkt í því sambandi. í Ungverjalandi,
Tékkóslóvakíu og Júgóslavíu t. d., þar sem löglegar fóstur-
eyðingar eru öllum frjálsar, er dauði af völdum hálskirtla;
töku þrisvar til fjórum sinnum algengari og reynslan sýnir
að fóstureyðing hefur mjög sjaldan nein áhrif á frjósemi
móðurinnar og heilsufar almennt. Enda þótt læknisfræðin
hafi löngum varað við sálrænum truflunum og þunglyndij
sem fóstureyðing hefði í för með sér þá stafa þes^i vánd-
kvæði miklu oftar af sektartilfinningunni sem þjóðfélagið
vekur hjá konunni. Þar sem fóstureyðingar eru frjálsar og
lögmætar hafa sálræn vandamál ekki gert vart við sig á
læknaskýrslum.
í flestum löndum er fóstureyðing aðeins leyfð ef hún getur
talizt nauðsynleg til að bjarga lífi og heilsu móðurinnar.
Þar sem „líf“ og „heilsa“ eru mjög teygjanleg hugtök, hlýtur
hin alvarlega og erfiða ákvörðun að koma í hlut læknisins
hverju sinni. Til þess að fórðast lögsókn grípur hann.oft til
þess að láta fleiri lækna staðfesta úrskurð sinn og sums staðar