Fálkinn - 20.06.1966, Blaðsíða 44

-------------------------------------------------------------------------------^
VÍ SIIM D AM AÐ U RIINIINI
í þýðingu Hjarfar Halidórssonar menntaskólakennara er
FIMMTA bókin í Alfroeðasafni AB. Formóla rifar Guðmundur
Arnlaugsson, rektor.
Bókin Vísindamaðurinn gefur yður innsýn í heim vísindanna.
Þér fylgist með baróttu vísindamanna og sigrum þeirra á
heillandi viðfangsefnum.
VÍSINDAMAÐURINN lýsir á einfaldan hótt helztu greinum
vísindanna, vísindastofnunum, öflun fjór til visindastarfsemi
- og þeirri undraverðu þróun, sem ótt hefur sér stað ó vísinda-
sviðinu. [ bókarlok er yfirlit yfir alla, sem hlotið hafa Nobels-
verðlaun i raunvísindum - og afrek þeirra.
VÍSINDAMAÐURINN varpar hulunni af heimi vísindamanns-
ins og þér kynnist starfi þeirra manna, sem helga lif sitt
þvi göfuga hlutverki að skapa mannkyninu betri lifsskilyrði
- starfi þeirra manna, sem standa að baki hinum sfórkosf-
legu framförum tœknialdarinnar.
ALFRÆÐASAFIM
AB
• Brennimerkt
Framh af bls 42
einn af verðlaunabikurum Mey-
ers og skoðaði áletrunina. Sá
stœrsti var sá rétti. Garmisch
1937. 1. verðlaun.
— Þér hafið verið iþróttamað-
ur á yngri árum, sagði hann.
— Við eigum allir okkar æsku-
syndir, sem okkur er ljúft að
minnast, svaraði Meyer rólega.
Hvers vegna spyrjið þér?
— Ég var staddur i Garmisch
um vikutima siðastliðið haust,
og af tilviljun komst ég þar yfir
ljósmynd og gamla blaðaúr-
klippu um yður. Það var heima
hjá Gerhard Múller. Hann tal-
aði mjög hlýlega og vingjarn-
lega um yður.
Augnaráð Meyers, sem fram
að þessu hafði verið hlutlaust.
sýndi nú greinilegan áhuga.
Hann sneri sér við í stólnum og
beindi augunum eins og leitar-
ljósi á Stenfeldt. — Hversu
mikið vitið þér, herra Stenfeldt,
og hvers óskið þér frekar?
— Um yðLtr veit ég aðeins það,
að þér lifið hér undir fölsku
flaggi. Það sem ég kysi að fá
að vita umfram það, veltur á
þvi hvers konar maður þér eruð.
Getum við komizt að samkomu-
lagi? Ef þér hafið falið yður
hér vegna þess að þér eigið naz-
istiska fortíð að baki, þá dreg
ég mig til baka. En séuð þér
í hjarta yðar sá starfsbróðir, og
læknir, sem ég ímynda mér
að hinn upprunalegi Heinrich
Hoffmann hafi verið — þá get-
ið þér gert mér ómetanlegan
greiða.
Meyer virtist íhuga orð hans
44
vandlega. Eftir langa þögn sagði
hann loks: — Ég þori ekki að
halda því fram, að ég sé heiðar-
legur maður. 1 allra mesta lagi
er það leynileg ósk mín að verða
það. Ég þekki yður ekki og allt
bendir til þess að sá greiði, sem
þér viljið að ég geri yður, muni
steypa einhverjum öðrum í glöt-
un. Hvers vegna ætti ég að eiga
þátt í því? Ég hef séð allt of
margt til þess að afbrot og refs-
ing geti vakið áhuga minn á
annan hátt en sem heimspeki-
leg vandamál.
— Þér viðurkennið að minnsta
kosti, að þér séuð Heinrich Hoff-
mann?
— Þar sem þér virðist þegar
sannfærður um það, held ég að
þér ættuð að halda áfram að trúa
því.
— En þér gætuð ekki hugsað
yður að viðurkenna opinberlega
að hafa villt á yður heimildir?
Meyer reis upp úr stólnum og
gekk út að glugganum: — Það
er fagurt hérna, sagði hann.
Jafnfagurt og í Bayern. Mér líð-
ur vel hér. Fólkið niðri í daln-
um á ekkert illt orð um herra
Meyer, sem læknar það af kvefi
og kveisustingjum og gefur því
sulfa og penicillin við igerðum.
Ég vonast eftir að mega deyja
hérna og vera grafinn niðri hjá
kirkjunni sem Martin Meyer.
Hvers vegna ættuð þér ekki að
geta unnt hiér svo friðsamlegra
endaloka á erfiðu lífi?
Stenfeldt var á báðum áttum.
Hann vildi ekki verða valdur að
neinni ógæfu. Hann vildi aðeins
varpa Ijósi yfir óskýra mynd.
En ef til vill yrði skýring þeirrar
myndar örlagarík fyrir fleira
fólk. Yrði hún keypt of dýru
verði? Hann fann tíl óvissu.
Meyer gekk aftur frá glugg-
anum og settist á skrifborðs-
brúnina. — Herra Steníeldt, vilj-
ið þér ekki greina mér frá á-
stæðunni til þess að þér hófuð
þessar mjög svo persónulegu
eftirgrennslanir?
Lars Stenfeldt fannst hann
vera eins og aumasti viðvaning-
ur, sem herra Meyer gæti beitt
skylmingalist sinni við án þess
að það þokaði honum hótinu nær
takmarkinu. — Ef þér hafið
þolinmæði til að hlusta, skal ég
segja yður frá nokkrum stað-
reyndum. Síðan getið þér svo
sjálfur dæmt um, hvort þær
eru næg ástæða fyrir yður til
að hjálpa mér.
— Ég skal hlusta, sagði Meyer
með óbifanlegri ró.
Stenfeldt gerði í skyndi grein
fyrir hinum þremur mikilvægu
staðreyndum. Heinrich Hoff-
mann yfirlækni í Stokkhólmi,
sjúklingnum Grete Rosenberg,
Ijósmyndinni frá Garmisch, sem
benti svo ákveðið til þess að
Hoffmann væri ekki sá sem
hann þóttist vera, enda þótt
læknisfræðileg þekking hans
yrði ekki fölsuð. Með hverri mín-
útu sem leið varð áhuginn aug-
Ijósari i andliti Meyers.
— Og ungfrú Rosenberg er
fædd í Austurríki?
Stenfeldt hikaði augnablik.
Síðan sagði hann: — Á fram-
handlegg hennar er tattóveraður
bókstafurinn M og tölustafirnir
224013.
í fyrsta skipti varð nú vart
snöggra viðbragða hjá Meyer.
Hann hrökk við og Ieit með at-
hygli á gest sinn. Síðan drakk
hann það sem eftir var í koní-
aksglasinu. Það var alger kyrrð
I herberginu, og neðan úr daln-
um heyrðust fjarlægar kirkju-
klukkur hringja til messu.
— Fáið yður aftur í glasið,
sagði Meyer allt í einu. Ég skal
segja yður allt sem ég veit, og
siðan mun ég bíða átekta eftir
að sjá liversu þér hyggizt not-
færa yður upplýsingar mínar.
Þetta verður erfið aðgerð. Hið
minnsta skussastrik, og I stað
þess að bjarga munuð þér deyða.
En þér eruð ungur og hafið góð-
ar taugar. Fyrst skuluð þér fá
að heyra um stúdentana Heinrich
Hoffmann og Adolf Sternkopf.
Hoffmann er þá ég sjálfur og
Sternkopf sá maður, sem þér
þekkið undir nafninu Hoffmann
í Stokkhólmi.
Gætilega í fyrstu en siðan í
hita af glóð endurminninganna,
sagði Meyer frá lífi sínu á ár-
unum fyrir styrjöldina. Hann
hafði verið álitinn efnilegur,
skólakennarinn hafði hvatt hann
til frekara náms, foreldrar hans
unnu og dreymdi um framtið
hans. En á sama tíma gerði
faðir hans honum erfitt fyrir
með því að sýna opinberlega
andúð sína á Hitlersstjórninni.
Þegar gamli Hoffmann hvarf
loksins, sem auðvitað þýddi að
hann hefði verið fluttur í fanga-
búðir, hafði sonurinn Heinrich
lokið þriggja ára námi við há
skólann í Múnchen. Það var ein-
göngu skorturinn á læknum og
hinar almennu herkvaðningar,
auðsýnilega til þess gerðar að
magna herstyrkinn fyrir styrj-
öld, sem hindruðu hann i að
hljóta sömu örlög og faðirinn.
Hann fékk að halda áfram námi,
hlaut miðlungseinkunnir og á
hann var litið sem stórt núll.
Hann átti ekkert samneyti við
Adolf Sternkopf. Sternkopf var
fáeinum árum eldri, og þeir
höfðu aldrei hitzt fyrr en á
sjúkrahúsinu. En Sternkopf var
einn eldlegur áhugi á hinu nýja
Þýzkalandi, og hann tók prófin
með stuttu millibili og háum
einkunnum, sem ekki voru með
öllu ranglátar, en litaðar af póli-
tík er til lengdar lét. Sagt var
að hann hefði látið innrita sig
I SS strax og hann hafði tekið
embættispróf sitt. Eftir það
hvarf hann frá Múnchen.
Hoffmann sjálfur bjó ekki
yfir hinum réttu eiginleikum,
hvorki frá eigin sjónarmiði séð
né flokksins. Hann tók að drekka
nokkuð stinrít, en það var ekki
miklum erfiðleikum bundið fyr-
ir þá sem áttu greiðan aðgang
að lyfjaspíritus. Ást hans á
tveimur árum yngri stúlku við
háskólann rétti hann við um
tíma, og hann fór að dreyma um
framtíð, sem yrði þess virði að
lifa hana. Það varð honum því
reiðarslag, þegar Gestapo fletti
ofan. af mótspyrnuhreyf ingu
meðal stúdentanna og unnusta
hans var ein þeirra sex, sem
tekin voru af lífi. Sjálfur sat
hann í fangelsi í fjóra mánuðl
en var látinn laus þar eð engar
sannanir komu fram um það að
hann hefði vitað um mótspyrnu-
hreyfinguna. Þá stóð styrjöldin
sem hæst og þýzkar hersveitir
voru komnar langt inn í Rúss-
Framh. á bls. 49.
FALKINN