Vikan - 21.05.1959, Blaðsíða 5

Turninn í Písa, sem hóf að hallast
ískygg'ileg'a, er grunnur hans, sem
gerður er úr marmara, fór að síga
i gljúpan jarðveginn í Toscana hér-
aðinu árið 1174, riðar nú til falls.
Hann hefir boðið þyngdarlögmálinu
byrginn um aldaraðir og skoða hann
nú árlega um 150.000 ferðamenn.
Arkitektar í Pisa hafa reynt ýmsar
lækningar á þessum furðulega sjúkl-
ingi sínum, m. a. sett einhver ósköp
aí' steypu i grunninn, og snúast í
kringum hann eins og læknar í kring-
um dauðvona mann. Og hann virðist
ætla að standa sig, a. m. k. enn um
hríð. Þessi heimsfrægi turn, sem nú
þegar hallast hvorki meira né minna
an mikla ferðamannabæ, Písa, til
þess að kynnast ástandinu af eigin
raun. Eitt af þvi fyrsta, sem við tók-
um eftir, var það, að ef Skakki turn-
inn í Písa skyldi hrynja, myndi hann
lenda beint ofan á litlu, þægilegu
kaffihúsi, sem heitir Cafe Duomo, og
er samkomustaður fyrir ferðamenn
og borgarbúa, sem eiga sér einskis
ills von.
Það þarf engin mælitæki til þess
að sjá þetta. Það nægir, að líta út um
gluggann á kaffihúsinu. Við spurðum
veitingaþjóninn, hvernig hann fengi
staðist þessa taugaáreynslu.
„Staðist ?“ sagði hann imdrandi.
„Allir, sem starfa hér líta á það, sem
forréttindi. „Á yztu nöf“ — eru eink-
unnarorð okkar! Við vitum, að deyj-
um við, mun það verða ógleymanleg-
ur, stórkostlegur dauðadagi!“
Síðan veitti heimildarmaður okkar
furðulegar upplýsingar. „Það er ekki
líklegt, að turninn hrynji," sagði
hann, „ekki meðan vindurinn blæs.“
Þetta var í fyrsta en ekki síðasta
sinn, sem við heyrðum þá kenningu,
að turninn væri svona stöðugur vegna
golunnar frá Miðjarðarhafinu, sem er
í 7 mílna fjarlægð.
Hefði þessi skakka bygging tekið
upp á því, að hallast í öfuga átt —
og hafa vindinn í bakið — myndi hún
hafa fallið löngu fyrir daginn, árið
1589, er Galileo fleygði tveimur mis-
munandi þungum járnstykkjum úr
klukkuturninum til þess að komast
að raun um fallhraða hlutanna.
Fyrsta opinbera viðtalið, sem við
höfðum, var við Giuseppi Hamalli,
ágætan lögfræðing, sem er forseti fé-
lags, sem stofnað var í sambandi við
skakka turninn í Písa.
vírarnir vera teknir af og lóðrétti
turninn rifinn — og dýrð Pisa myndi
standa að eilífu."
Þá spurðum við Ramalli hvort hann
myndi láta verkamennina rétta turn-
inn við — setja hann aftur í lóðrétta
stöðu. Viðbrögð hans voru ferleg.
„Rétta turninn við!“ hrópaði Ram-
alli ævareiður. „Eruð þið vitlausir?
Við myndum aldrei nokkurn tima
fallast á svo fáránlega hugmynd.
Getið þið ímyndað ykkur hvenig lóð-
réttur turn í Písa muni líta út? Við
myndurn verða að heimsathlægi."
Síða settumst við hjá Gino Luck-
enback úti á grasflötinni fyrir fram-
an minnismerkið. Hann er einn hinna
sjö opinberu leiðsögumanna, sem hef-
ir fylgt gestum upp og niður hinar
tvö hundruð niutíu og fjórar tröpp-
ur síðastliðin 40 ár. Meðal gesta hans
hafa verið Lloyd George, Alfonso 13.
Spánarkonungur, Gústaf Svíakon-
ungur, Páll Grikkjakonungur, Dr.
Jonas Salk og Aga Khan.
Mestu ómakslaunin guldu honum
þeir Orson Welles og kvikmynda-
framleiðandinn Frank Capra. Þeir
komu til hans og báðu hann segja
sér allt um turninn á tiu mínútum.
Er því var lokið, stungu þeir tíu
dollurum í lófa hans og óku sem
skjótast á brott.
„Þeir litu ekki einu sinni til turns-
ins,“ sagði gamli leiðsögumaðurinn
dapurlega. „Mér datt einhvern veg-
inn í hug, að þá langaði til að byggja
sinn eigin skakka turn — í Vín.“
Aðeins einn maður hefir orðið fyrir
þeirri óhugnanlegu reynslu að lokast
inni í turninum að næturlagi. Hann
var svissneskur ferðalangur, sem ekki
heyrði bjölluna hringja, er turninum
Þessi spurning, hvers vegna turn-
inn hóf að hallast einhvern tíma á
miðöldum, er hjúpuð leyndardómum,
furðusögum og hjátrú. 1 margar ald-
ir héldu jafnt Parísarbúar sem er-
lendir sérfræðingar því fram, að
byggingameistaranir hefðu upphaf-
lega gert turninn svona til þess að
sýna yfirburði sína. Annar bygginga-
meistaranna virðist hafa haft ýmsa
eiginleika, sem benda til þess að hann
hafi verið skrumari og misheppnað-
ur listamaður. Hann kallaði sig Gio-
vanni hinn almáttuga.
Giovanni, sem á heiðurinn eða
skömmina af því að reisa turninn í
félagi við annan, sem hét Bonnano,
var krypplingur. Franskur fomleifa-
fræðingur vill halda þvi fram, að Gio-
vanni hafi gert turninn svona van-
skapaðan sér til fróunar vegna mis-
smíða á eigin líkama.
Nútímamenn halda því hins vegar
fram, að hallinn á turninum sé af
ásettu ráði. Eru þeir þess fullvissir,
að hin gljúpa jörð héraðsins eigi þar
hlut að máli og einnig skortur á fram-
sýni hjá byggingameisturunum að
hafa ekki gert undirstöður turnsins
nógu djúpt i jörð.
Borgin Písa virðist sanna þessa
kenningu, af því að tveir aðrir fornir
túrnar þar eru einnig skakkir, og
þeir eru vissulega ekki verk Gio-
vanni hins almáttuga. En þeir eru
eins og ljóti andarunginn. Þess
vegna tekur enginn eftir þeim.
Furðuleg sögn er til um það, að í
landskjálftunum miklu árið 1846 hafi
borgarbúar séð skakka turninn nema
við jörð og reisa sig við aftur.
Skakki turninn í Písa
er að Krynja
eftir Leslie Liber
t
17 fet, sekkur nú stöðugt um eina
tommu á hverjum 40 árum.
Jafnvel áköfustu aðdáendur þessa
minnismerkis óttast, að hann þoli
ekki meir en eina eða tvær tommur
í viðbót, þ.e.a.s. hann standi ekki
lengur en fram um næstu aldamót.
Og þeir embættismenn, sem ábyrgð
bera á honum, þykjast nú þegar
heyra dauðastunur hans.
Verkfræðingar frá háskólanum í
Písa hafa nákvæmt auga með jarð-
skjálftamælinum, sem komið hefur
verið fyrir innan í turninum, til þess
að fylgjast með minnsta titringi, sem
verður. öllum mun kunnugt, að þetta
ævaforna minnismerki hristist, er
turnklukkunni er hringt og hávað-
inn frá strætisvögnum og mótorhjól-
um hefir sitt að segja. 1 orrustunni
yið Arno árið 1944 hristist turninn
gríðarlega, er fallbyssuskot kom beint
framan á hann. Þrjár stoðir á þriðju
hæð brotnuðu og jarðskjálftamælir-
inn sýndi landsskjálfta!
Við fórum nýlega í gegnum þenn-
„Félagið tryggir ekki neinn gegn
því að turninn hrynji með fólk uppi,“
sagði Ramalli. „Aðeins venjulegar
tryggingar gegn því, að einhver slas-
ist af grjóthruni eða þess háttar.
Hinsvegar, ef hið ótrúlega myndi
koma fyrir og turninn hrynja, gætu
þeir, sem lifðu það af, eflaust geta
höfðað mál gegn ítölsku stjórninni.“
Hinir visu menn í Róm viðast gera
sér glögga grein fyrir ábyrgðinni á
herðum þeirra og gera sitt til þess
að forða slysi við turninn.
„Sem stendur," sagði Ramalli,
„höllumst við að hugmynd, sem eign-
uð er Donato prófessor við háskól-
ann í Písa. Hún er sú, að byggja
nýjan turn — auðvitað lóðréttan —
við hliðina á þeim gamla. Frá honum
myndu veða bundnir stálvírar utan
um skakka turninn til þess að halda
honum föstum. Þá, er sá garnli þarf
ekki eingöngu að teysta á mátt sinn
og megin, myndum við senda verka-
menn inn og steypa súlu í miðjunni.
Þegar því væri lokið, myndu stál-
var lokað. Hin draugalega þögn í
kringum hið forna Piazza del Duomo
var rofin af löngu, skerandi veini og
ópum. Þessi hræðilegu hljóð komu
einhvers staðar innan úr turninum.
Hægt og hljóðlega söfnuðust Písa-
búar utan um turninn, sem var bað-
aður tunglsljósi. Um miðnætti kom
varðmaður með lykil og opnaði dyrn-
ar. Úteygður, náfölur manngarmur,
sem hallaðist greinilega á stjórn-
borða, staulaðist út og hélt á járn-
brautarstöðina.
Maður nokkur bað Aristippus
speking að segja sér, hvaða kona
myndi vera bezt við sitt hæfi.
„TSg vil alls ekki ráða þér til að
giftast," svaraði Aristippus; „þvi
verði kona þín fögur, þá mun hún
blekkja þgi; verði hún ljót, þá færðu
ýmugust á henni; verði hún fátæk,
munt þú verða gjaldþota; verði hún
rík, þá færðu engu að ráða; verði
hún gáfuð þá mun hún fyrirlíta þig,
Er það því engin furða þótt Písa-
búar nefni Piazza del Duomo nafninu
Piazza del Miracoli — þ. e. torg
kraftaverkanna.
Er leið að kvöldi héldum við á brott
frá borginni með turninum fræga.
Vasabækur okkar voru þéttskrifaðar
með alls konar staðreyndum og get-
gátum. Og er sólin og skakki turn-
inn hurfu í vestri, var okkar síðasta
von, að Itölum takist að gera sóma-
samlega við hið dásamlega minnis-
merki sitt að baki.
en verði hún heimsk, þá muntu bera
kinnroða fyrir hana; verði hún góð-
lynd, mun þér leiðast hún; en verði
liún vargur, mun hún gjöra heimili
þitt að helvíti."
—O—
Anna vinnukona: „Það var ljóta
sagan, sem ég heyrði um þig nýlega!"
Björg vinnukona: „Jæja; það varð
annars að vera, — það lá svo vel á
þér.“
VIKAN
5