Vikan - 21.05.1959, Blaðsíða 7

SUMARLEYFIÐ Á GÖTUNNI
„Skólahurð aftur skellur.“
Skólaárinu er að ljúka. Sú vit-
und mun vekja fögnuð í brjósti
barna og unglinga, því að mörg-
um „þótti þurleg setan“. Nú losna
þau við skólánn um hríð, sum fyr-
ir fullt og allt. Foreldraþátturinn
árnar þeim heilla. Sú er þó trú
vor, að margur, sem nú stendur
langþreyttur upp af skólabekkn-
um, muni síðar sakna hans og þess
næðis, sem þar gafst til náms.
En hvað tekur við í sumarleyf-
inu? Skyldu nú allar þær þúsund-
ir barna, sem sækja skóla í bæj-
rnn og sjávarþorpum, fá hæfileg
og heillandi viðfangsefni, meðan
sumarleyfið stendur ? Engum dett-
ur það í hug í alvöru. Fyrir allan
þorra barna er sumarleyfið fátæk-
legur og athafnalítill tími. Því
mun fjöldi þeirra barna, sem nú
hlakkar með réttu til þess að
losna af skólabekknum í vor, þrá
það miklu heitar síðar í sumar, að
skólinn hefjist á ný.
Sumarleyfi Islenzkra skólabarna
er að verða ákaflega fátæklegt.
Af hinum mikla fjölda hafa að-
eins hverfandi fá börn tök á því
að komast í sveit. Og í lifvæn-
legum sveitum færast vinnubrögð
óðfluga í það horf, að barninu
er þai' með öllu ofaukið. Með sí-
vaxandi vélanotkun í búrekstri
eykst líka slysahættan á börnum
í sveit, að minnsta kosti á kaup-
staðarbörnum, sem koma ókunn
að nýjum vélum og nýjum aðstæð-
um.
Á Islandi vantar það, sem með
ýmsum öðrum siðmenntuðum þjóð-
um er mikilvægur þáttur í upp-
eldinu: sameiginlega sumarleyfis-
ferð barns og foreldra. Þegar fað-
irinn fær sumarleyfi leggur fjöl-
skyldan öll af stað í ferðalag og
dvelur um tíma á gististað í ein-
hverju héraði, sem henni leikur
hugur á í það og það skiptið. Þá
lifir öll fjölskyldan tiltölulega á-
hyggjulaus: faðirinn er laus und-
an oki starfsins, móðirin hvílist
frá hinni daglegu matargerð og
barnið fær einu sinni að finna,
að foraldrar hafa tíma til að sinna
því og áhugamálum þess.
Enn þá skortir allar aðstæður
til, að slik venja geti myndast hér
á landi. Gistihús eru fá og ófull-
komin, enda kýs fólk fremur að
eyða fé sínu til annarra þarfa: að
eignast bifreið, dýrmæt húsgögn,
dýr útvarps-, sjónvarps- og endur-
varpstæki, — í stuttu máli, marga
dý»a hluti, sem hinn óbreytti
borgari með öðrum þjóðum léti
ekki gleypa ferðapening sinn.
Þannig fellur niður hjá íslenzkum
börnum það, sem jafnaldrar
þeirra í öðrum löndum hlakka til
vikum og mánuðum saman: sam-
eiginlegt sumarleyfi með foreldr-
Gatan athvarfið eina.
Ef málið er skoðað af raunsæi,
er gatan aðalvettvangur lang-
flestra 7—12 ára skólabama í
sumarleyfinu. Þar slangra þau
um og slóra aðgerðaiítil og drag-
ast oft út í misjafnan félagsskap
til þess að hafa af sér leiðindin.
Slysavegur margs unglings byrj-
aði sem óglöggur troðningur í
götusolli iðjulausra barna.
Langt sumarleyfi frá skólum
gæti aukið fjölbreytni í umhverfi
barnsins og skapað holla tilbreytni
í athöfnum þess. En til þess að það
mætti teljast eðlilegur þáttur í
ytri aðstæðum barnsins til þroska,
þyrfti að vera fullnægt þremur
mikilvægum skilyrðum:
1 fyrsta lagi þyrfti að skipu-
leggja sumarleyfið þannig, að
hverju barni gæfist kostur á heill-
andi og þroskandi verkefnum í
heilnæmu umhverfi. Þröng íbúð-
in og rykug gatan í þéttbýlinu
fullnægja ekki þörfum barnsins
svo vel, að því sé hollt að búa
við þau eingöngu í 4 mánaða sum-
arleyfi.
1 öðru lagi þyrfti skólinn að
hafa nægilegt húsrými handa
börnunum þá mánuði, sem hann
kennir þeim. Þessu fer þó mjög
fjarri. Þrengslin í skólunum eru
afskapleg, þrísett í mikinn hluta
kennslustofanna, tvísett alls stað-
ar. Tvísetning í skólum er slæm
og skapar misrétti meðal nemenda,
en þrísetning er og verður óþol-
cmdi. Hún stofnar heilsu barnsins
í voða, slítur það út úr eðlilegu
samlífi f jölskyldunnar, hamlar
eðlilegum námsárangri og lamar
námsgleðina. Undir þessum kring-
umstæðum virðist það alveg fjar-
stætt að láta skólann standa auð-
an og safna ryki 4 mánuði á ári.
1 þriðja lagi þyrfti að vera auð-
velt að ljúka tilskildu námsefni á
hinum skamma árlega skólatíma,
svo að ekki þyrfti að íþyngja börn-
um eða unglingum úr hófi. Fyrir
þessu er þó engin trygging, en
sterkar líkur benda til hins gagn-
stæða. Börnum í yngri deild barna-
skóla er að vísu ekki íþyngt óhóf-
lega, en aftur á móti flytjast mörg
þeirra ólæs upp í eldri deild, sem
er andstætt námsskránni og brot
á fræðslulögunum. Með hinum ó-
leyfilega flutningi reynir skólinn
að breiða yfir tímahrak sitt, en
veldur börnunum um leið nær ó-
sigrandi erfiðleikum. Á börn í
eldri deild barnaskólans er lagt
eins mikið og frekast verður varið,
en í framhaldsskólum verður
námskröfunni ekki fullnægt nema
með afarlöngum vinnudegi, svo að
úr verður þrotlaust strit fyrir sam-
vizkusama unglinga.
Námskröfur íslenzkra skóla
svara til 10 mánaða skóla með
öðrum þjóðum. Af þeirri ástæðu
einni er sú nauðsyn löngu orðin
aðkallandi að lengja skólaárið upp
t
Foreldrum og öðrum er vel-
komið að skrifa þættinum og
leita úrlausnar á þeim vanda-
málnm er þeir kunna að striða
vlð. Höfundur þáttarins mun
leitast við að leysa vandræði
allra er til hans leita.
Öll bréf sem þættiniun eru
send skulu stiluð til Vik-
unnar, pósthólf 149. Umslagið
merkt: „Foreldraþáttur“.
I 10 mánuði. Nemendur hefðu nóg
að vinna, þó að námsefni væri í
engu aukið. Það myndi rýmkast
verulega í skólunum og allar að-
stæðu til náms batna.
Styttum siunarleyfi barnanna.
Sveitadvöl kaupstaðarbarnsins
er eins og þverrandi lind. Hún er
uppeldisúrræði fortíðarinnar, sem
framtiðin mun ekki njóta. Fólki
fjölgar sífellt í bæjum og þorpum,
en fækkar í sveit að sama skapi.
Þetta fylgir heilbrigðri atvinnu-
þróun. Þeim börnum hlýtur því
stöðugt að fjölga, sem neyðast til
að eyða sumarleyfi sínu á göt-
unni. Foreldrar ráða ekkert við
þennan iðjulausa hóp í 4 mánuði,
en börnin venjast á slæpingshátt
og agaleysi, sem mörg þeirra eiga
erfitt með að venja sig af í skól-
anum. Þessi langa iðjuleysistíð
barnsins er því ekki áhyggjulaus
fyrir foreldrana. Mörg móðir and-
varpai' léttar, þegar skólinn opn-
ast á ný og barnið fær aftur
reglubundið starf. Það myndi því
óneitanlega leysa margan vanda,
ef við lengdum skólatímann upp í
10 mánuði.
Eflaust á þessi hugmynd sína
andmælendur. Þeim veitist ekki
örðugt að benda á ýmsar hindr-
anir og annmarka. En formælend-
ur hennar gætu einnig bent á
marga kosti, sem lengingu skóla-
tímans fylgja, og ekki hefir verið
drepið á hér. T. d. myndu þá kenn-
arar hafa miklu meira svigrúm en
nú er til þess að gera kennsluna
lifandi og skemmtilegri. Því fer
fjarri að ræna eigi barnið sumr-
inu. Raunverulegt sumar er hér
aðeins í júlí og ágúst. En júní og
september leyfa mikla útivist og
útikennslu. Þannig mætti draga
úr einhliða bóknámi og beina at-
hygli barnanna meir að verklegu
námi og að hinum sýnilega og á-
þreifanlega raunveruleib a.
En foreldrar réðu miklu betur
við að skipuleggja 8 vikna sumar-
leyfi barnsins á hinum raunveru-
legu sumarmánuðum.
YIKAN
7