Fréttablaðið - 05.12.2009, Síða 46

46 5. desember 2009 LAUGARDAGUR
M
aður er nefndur Peter
Silverman, Kanadamaður
og listaverkasafnari.
Fyrir rúmum tveimur
árum var hann staddur
í New York, þvældist þar
á milli listasafna og leitaði fanga. Hann
átti leið fram hjá Ganz-listagalleríinu einn
eftirmiðdag og ákvað að kíkja inn.
Á vegg hékk lítil andlitsmynd af stúlku
sem bar nafnið „La Bella Principessa.“
Hjarta Silvermans stöðvaðist eitt augna-
blik. „Getur það verið,“ hugsaði hann með
sér. Hugur hans hvarflaði aftur um tíu ár
þar sem hann sat á uppboði hjá hinu virta
uppboðsfyrirtæki Christie‘s. Þá hafði hann
boðið í þessa sömu mynd, byggt á þeirri til-
finningu að verkið væri rangfeðrað og verð-
mætara en sérfræðingar uppboðsfyrirtæk-
isins töldu. Hann bauð í verkið en það var
slegið öðrum fyrir nítján þúsund dali eða um
tvær milljónir króna. Verðið endurspeglaði
mat listfræðinga um að verkið væri málað í
Norður-Evrópu einhvern tímann á 19. öld.
Það reyndist hafa verið Kate Ganz, eig-
andi gallerísins, sem hafði keypt verkið á
uppboðinu 1998. Hún féllst á að selja Silver-
man verkið og verðið var það sama.
Da Vinci
Þessi litla saga er upphafið að einum maka-
lausasta listfundi allra tíma. Tilfinning
Silvermans um að verkið væri sérstakt
reyndist rétt. Hann hafði strax fengið á til-
finninguna að verkið hefði verið málað á
Ítalíu af samtímamanni Leonardo Da Vinci.
Stíl og litanotkun taldi hann benda til þess.
Handverkið og myndefnið mat hann svo að
verkið gæti meira að segja verið málað af
gamla meistaranum sjálfum. Hann taldi
þá pælingu þó helst til villta enda eru örfá
Hugsaðu þig um – þrisvar
Sænska lögreglan réðist inn í
eiturlyfjabæli í Stokkhólmi árið
2001. Aðgerðin var venjubundin
en það sama verður ekki sagt
um árangurinn. Fyrir utan tölu-
vert magn eiturlyfja fundu þeir
listaverkið La Conversation eftir
franska impressjónistann Pierre-
August Renoir (1841-1919),
einn allra frægasta listmálara
sögunnar.
Verkið, sem metið er á tugi
milljóna, er í eigu Listasafns
Svíþjóðar og hafði verið rænt
þaðan nokkrum árum fyrr.
RENOIR INNAN UM AMFETAMÍNIÐ
Teri Horton, 73 ára gamall vörubílstjóri, ákvað
fyrir nokkrum árum að gleðja vinkonu sína
sem þjáðist af þunglyndi. Lagði hún leið sína
á markað og keypti forljótt, að því er henni
fannst, málverk á 500 kall. Þunglynd vinkona
hennar deildi skoðun hennar á málverkinu og
afþakkaði gjöfina.
Teri tók málverkið með sér þar sem hún taldi
það tilvalda skotskífu. Málverkið endaði inn í
bílskúr og sá ekki dagsins ljós fyrr en nokkrum
árum seinna þegar eigandinn ákvað að tæma
skúrinn og selja innihaldið.
Listkennari átti leið hjá og spurði Teri hvar
hún hefði keypt verkið. Ástæðan var sú að
honum fannst verkinu svipa mjög til verka
bandaríska listmálarans Jacksons Pollock
(1912-1956). Hann var áhrifamikill bandarískur
listmálari. Þekktasta tækni hans fólst í því að
láta málningu drjúpa úr pensli á liggjandi léreft.
Spurning listmálarans hóf áralanga baráttu
Teri fyrir að fá það viðurkennt að verkið væri
eftir Pollock og er baráttu hennar lýst í stórgóðri
heimildarmynd sem heitir Who the *$&% is
Jackson Pollock.
Teri var boðinn milljarður króna í verkið
nýlega. Hún afþakkaði enda sannfærð um að
verkið sé mun meira virði sannist að það sé
eftir Pollock. Margt bendir til að svo sé, ekki síst
fingrafar sem fannst á bakhlið verksins og er
nú til rannsóknar af sama manni og rannsakaði
fingrafarið á mynd Da Vincis.
HVER VAR EIGINLEGA JACK THE DRIPPER?
Elísabet Gibson fann meist-
arastykki eftir mexíkóska
málarann Rufino Tamayo
inni í ruslaporti í New York
árið 2003. Verkið lá innan
um ruslapoka sem voru
hirtir upp nokkrum mínútum
síðar. Elísabet var á leiðinni
á kaffihús í Upper West Side
hverfinu, eins og hún gerir á
hverjum degi, og vissi ekki að
verkinu hafði verið stolið fyrir
tuttugu árum. Í bakaleiðinni
ákvað hún að taka verkið
með sér heim þar sem henni
þótti myndin falleg.
Myndin er 130x97 senti-
metrar að stærð og Tamayo
málaði hana árið 1970. Hún
er talin afbragðsdæmi um
list Tamayos en bandarísk-
ur safnari keypti hana sem
afmælisgjöf handa eiginkonu sinni árið 1977. Hún hvarf úr vörugeymslu nokkrum árum seinna og
hjónin höfðu gefið upp alla von um að myndin kæmi fram.
Myndin hékk í íbúð Elísabetar í nokkra mánuði þangað til hún sá þátt af bandarísku útgáfunni af
þættinum Antiques Roadshow, en þar eru leitaðir uppi listmunir í eigu fólks.
August Uribe, listsérfræðingur frá Sotheby’s-uppboðsfyrirtækinu, fjallaði þar um myndina og
verðmæti hennar. Elísabet mælti sér mót við Uribe, sem athugaði málið Honum til mikillar furðu
hékk myndin uppi í íbúð hennar alveg óskemmd. Myndin var seld á uppboði fyrir rúmlega 130
milljónir í október 2007. Elísabet fékk hluta kaupverðsins í sinn hlut.
ÞAÐ SEM FÓLK HENDIR Í RUSLIÐ
Pablo Picasso sagði einhvern tíma að mesta
viðurkenning listmálara væri þegar einhver
byrjaði að falsa verk þeirra. Hollenski listmál-
arinn Vincent Van
Gogh naut ekki
þeirrar upphafningar
í lifanda lífi en því
meira hefur verið
um getgátur um
uppruna listaverka
hans á seinni
tímum.
Í febrúar 2003
staðfestu sérfræðingar að ómerkt málverk af
bóndakonu nokkurri væri eftir Vincent Van
Gogh og það var selt á uppboði í Japan fyrir
80 milljónir króna stuttu síðar. Það hafði verið
talið lengi að um eftirlíkingu væri að ræða og
verðlagt á 7.000 kall af eiganda þess.
Þeir voru ekki eins hamingjusamir forsvars-
menn listasafns Melbourne í Ástralíu þegar þeir
fengu niðurstöður rannsóknar Van Gogh-safns-
ins í Amsterdam á einu af verkum þeirra árið
2007. Þeir þurftu að viðurkenna að verk sem
hafði verið í eigu safnsins í fjörutíu ár var ekki
eftir Van Gogh, eins og þeir höfðu talið, heldur
eftir lítt þekktan landa hans. Málverkið, sem
sýnir dökkhærðan skeggjaðan karlmann, var
fyrir úrskurðinn metið á tvo til þrjá milljarða
króna. Í dag er það frægt, en að heita verðlaust.
TVÍBENT AÐ SENDA VERK TIL HOLLANDS
BÓNDAKONA
MAÐUR MEÐ SKEGG
TRES PERSONAJES Mexíkóski listmálarinn Rufino Tamayo málaði
myndina árið 1970. MYND/NORDICPHOTOS/GETTY IMAGES
LA BELLA PRINCIPESSA Verkið er aðeins 33x23 sentimetrar að stærð. Allt virðist benda til að verkið sé
málað af Leonardo Da Vinci um aldamótin 1500. MYND/NORDICPHOTOS/AFP
NUMBER ONE Frægt málverk eftir Jackson Pollock.
MYND/NORDIC PHOTOS/AFP
MYNDIN HENNAR TERI
LA CONVERSATION EFTIR RENOIR
málverk til eftir Da Vinci og það síðasta kom
fram á sjónarsviðið fyrir meira en hundrað
árum. Fjöldi listfræðinga er nú þeirrar skoð-
unar að verkið sé eftir Da Vinci enda benda
allar rannsóknir í þá átt.
Fingrafarið
Fyrir nokkrum dögum var svo tilkynnt að
sannreynt hefði verið af Lumière-rannsókna-
stofunni í París að fingrafar sem fannst efst í
vinstra horni myndarinnar væri meistarans.
Farið hefur verið borið saman við annað
fingrafar sem fannst á verki Da Vincis, St.
Gerome, sem hefur verið geymt í Vatikan-
inu í Róm um aldir. Fleira bendir í þessa átt.
Kolefnisaldursgreining og greining með
innrauðu ljósi á striganum sýnir að verkið
var málað á líftíma Da Vincis, fyrir eða um
aldamótin 1500. Eins var myndin máluð af
örvhentum manni, líkt og Da Vinci var, einn
fárra þekktra málara frá þessum tíma, og
það líkist frægasta verki Da Vincis, Monu
Lísu, á svo margan hátt að útilokað er talið
að einhver annar hafi haft yfir tækni að ráða
til að líkja svo vel eftir handbragði hans.
Bianca
Martin Kemp, prófessor emeritus við
Oxford-háskóla, hefur skrifað bók um málið.
Í viðtali við blaðamann The Times sagðist
hann aldrei hafa orðið vitni að öðrum eins
viðburði í listasögunni. Hann er sannfærður
um að verkið sé eftir Da Vinci og eftir að
hafa beitt útilokunaraðferðinni telur Kemp
að stúlkan á myndinni sé Bianca Sforza,
dóttir Ludovico Sforza, hertogans af Mílanó
og hjákonu hans, Bernardinu de Corradis.
Hann hefur sýnt fram á að aðferðin sem Da
Vinci beitti við að mála komi heim og saman
við þau sönnunargögn sem hafa fundist. Ekki
aðeins fingrafarið heldur einnig lófafar sem
greinilegt er á öðrum stað á myndinni.
Fúlt
Kate Ganz, sem átti myndina í ellefu ár,
heldur því fram að myndin geti ekki verið
eftir Da Vinci. Hún heldur því til streitu að
þýskur listnemi hafi málað hana með myndir
gamla meistarans sem fyrirmynd. Hér sé
ekkert meira á ferðinni en verk þar sem
hermt hafi verið eftir stílbrögðum frægasta
listamanns allra tíma.
Það er skiljanlegt að Kate haldi þessu
fram. Reynist hún hafa rangt fyrir sér getur
hún varla lifað með því að hafa selt listaverk,
sem nú er metið á tuttugu milljarða króna,
á verði smábíls.
Ef eitthvað er til sölu á úti-
markaði, eða þú finnur eitt-
hvað gamalt og hrörlegt á
háaloftinu, er ekki þar með
sagt að það sé verðlaust.
Svavar Hávarðsson mun eftir-
leiðis hugsa sig vandlega um
áður en hann hendir gömlu
málverki eða selur fyrir lítið.