Vikan - 29.06.1961, Blaðsíða 4

HELGI SÆMUNDSSON
Júnígreinin
EINS OG S
Haft er fyrir satt, að ísland hafi í fornöld verið viði
vaxið milli fjalls og f jöru, en skógurinn síðan eyðzt af
ágangi búpenings og manna. Nú er sú samvinna f jár og
fólks úr sögunni. Fénaðurinn heldur raunar áfram að
leggja sér viðarteinungana til munns, þar sem hann
fær því við komið, en meirihluti þjóðarinnar virðist
genginn í söfnuð Hákonar Bjarnasonar og þykist
brenna í skinninu af skógræktaráhuga. Mun þetta eina
sönnun þess, að sauðkindin hafi vit fyrir mannskepn-
unni.
Skógræktaráróðurinn gegnir hér svipuðu hlutverki
og sértrúarsöfnuðir með öðrum þjóðum, en til hans
hafa slyngir fjáraflamenn stofnað í atvinnuskyni. Til-
gangurinn er hins vegar í orði kveðnu látinn heita sá,
að verið sé að „klæða landið“ og gera draum ungmenna-
félaga aldamótakynslóðarinnar að veruleika af því
að Guðmundur skólaskáld kjánaðist til að yrkja fallega
um skógræktina undir lagi, sem íslendingar hafa sungið
í heimahúsum og á mannamótum langan aldur. Og ár-
angur þessa uppátækis er furðulegur. Sauðfjárrækt
hefur meira að segja verið bönnuð í sumum byggðar-
lögum, svo að skógarplönturnar fái að lifa eða deyja
í friði. íslendingar verja árlega milljónum króna til
skógræktar og sníkja óspart af útlendingum til viðbótar
þeim fjárfúlgum, sem þeir láta sjálfir af hendi rakna.
Afleiðingin er sú, að landinu hefur verið stórspillt með
misheppnaðri skógrækt. Baráttan gegn þeim ófögnuði
hlýtur að teljast helzta verkefni allra, sem eiga eða
starfa vilja að íslenzkri náttúruvernd.
TIGNIN OG SÓMINN.
Nekt íslands er í senn tign þess og sómi. Henni eigum
>,NytjaskÓKurinn“ við Itauðavatn: Eins og postulínshundur í stáss-
stofu nýríks smekkleysingja.
við að þakka dýrlegt víðsýni, töfrandi samleik ljóss og
skugga og tilkomumestu fjöll veraldarinnar. Hver vill
missa þessi sérkenni landsins og hreppa í staðinn skóg-
við til eldspýtnagerðar? En þá ógæfu þarf raunar ekki
að óttast. Kjarrið, sem hér var til forna, eyddist varla
af tilviljun. Landið bannaði því vöxt og þroska, og þess
vegna var það bitið af sauðfé og höggvið af mönnum.
Fullyrðingin um íslenzkan nytjaskóg er hlægileg fjar-
stæða. Milljónirnar, sem renna um greipar Hákonar
Bjarnasonar, ávaxtast aldrei. En því miður fara þær
ekki til spillis. Skógræktin er að ýmsu leyti skaðræðis-
verk á náttúru landsins, og þá óheillaþróun verður að
stöðva fyrr en síðar.
Skrauttrén svokölluðu, sem eiga að fegra hlíðar og
grundir ógleymanlegra héraða og landshluta, eru á-
þekkust glerkúm og postulínshundum í stássstofum ný-
ríkra broddborgara, er kunna lítið eða ekkert til híbýla-
prýði. Jafnvel formælendur skógræktarinnar viður-
kenna þessa staðreynd, þegar þeim er sjálfrátt. En þeir
kunna einfalt ráð: Mistökin skipta engu máli. Fólk get-
ur fyrirhafnarlítið rifið hverja illa staðsetta plöntu upp
af rót sinni. Með öðrum orðum: Fyrst á að verja milljón-
um til að gróðursetja plönturnar af handahófi. Síðan
skulu þær rifnar upp með rótum, ef fólk sættir sig
ekki við landspjÖllin. Til þess yrði að verja nýjum og
auðvitað margfalt fleiri milljónum. Þannig er atvinnu-
sjónarmiðið tryggt á hverju sem veltur, fjáröflunin
heima og erlendis getur haldið áfram um alla eilífð -
fyrst er að gróðursetja, svo að rótslíta!
ÓFYRIRGEFANLEGT HNEYKSLI.
Gleggstu dæmin um misheppnaðan árangur skóg-
ræktarinnar eru Þingvöllur og Ásbyrgi. Fegurri staði
getur naumast á íslandi frá hendi guðs, en vitaskuld
þykist Hákon Bjarnason kunna betur til verks. Hann
hefur fengið því ráðið, að skuggalegt skógarkjarr er
í þann veginn að kæfa upprunalegan gróður Þingvallar
og Ásbyrgis. Þetta eru landspjöll, en þeir, sem annast
skulu íslenzka náttúruvernd, sofa annaðhvort á verðin-
um eða mega sín einskis gagnvart ofstopanum. Sömu
sögu er að segja víðs vegar, þó að meðferðin á Þingvelli
og Ásbyrgi sé hróplegust og táknrænust. Slíkt á ekki að
kalla skógrækt, heldur spellvirki.
íslendingar látast iðulega harma það, hvað fornminj-
ar séu hér fáar og fátæklegar, ef undan eru skildir
munir, sem grafnir hafa verið úr jörðu. Víst myndi
gaman að eiga hér fornminjar í gömlum húsum og
mánnvirkjum. En eru ekki fegurstu sögustaðir okkar
4 VIKAN