Vikan - 27.07.1961, Side 32

Hin
*W«
jSuper
AdtOltMltÍC
Mynstur úr Automatic
SUPER
AUTOMATIC
ILíZJZTEJZrEJZJHJHTE
,*r. i'Vj ,v, ,v, ,-v. rv-r
\a.Jx -jAvI^IaAa. -^WW.^vc-.^Aa.-*v _/\Aa.-vC>Av.*<->-.^
J J J J J J J J J J'
^ J ^ ££.££_g^_^L
AV C £C 7 S JÍ J«,
CŒiIlIjllTXŒIlLCCLOICŒOIE
BORLETTI
VILBERG & ÞORSTEINN
Laugavegi 72, simi 10259.
Kaupfélag Hafnfirðinga, Hafnarfirði,
Viðtækja- og húsgagnaverzlun Akraness
Stapafell h.f., Keflavík,
Har. Eiríksson & Co., Vestmannaeyjum,
Elís H. Guðnason, Eskifirði,
Verzl. Þórs Stefánssonar, Húsavik,
Sportv. og hljóðfæraverzl., Akureyri,
Verzlunin Vökull, Sauðárkróki,
Kaupfélag ísfirðinga, ísafirði,
Vesturljós, Patreksfirði.
MARCO H.F.
Aðalstræti 6. Sími 13480
15953
Þegar Reykvíkingar
Framhald af bls. 7.
vinnslustöð Bæjarútgerðarinnar lok-
að eftir að íbúar i nágrenni hennar
höfðu fært sönnur á að þeir fyndu
líka Lykt. Þá var röðin komin að
Alliance og Sænska frystihúsinu og
Júpiter & Marz. Hjá því varð ekki
komizt. Hin sterka réttlætiskennd
Reykvíkinga leiddi af sér að ekki
kom til mála að mismuna þeffærum
borgarbúa. Bæjarstjórnin samþykkti
að banna í eitt skipti fyrir öll starf-
rækslu fiskvinnslustöðva á bæjar-
landinu. Reykvíkingar sneru sér af
alefli að súkkulað'framleiðslu og
sjoppurekstri.
Lifið er algebra þar sem allir staf-
ir eru óþekktir og allar stærðir ó-
endanlegrar. Reykjavík var kjarni
þjóðaratómsins, allir vegir lágu til
Reykjavikur hvort sem mönnum lík-
aði betur eða verr. Á meðau Reyk-
víkingar ömuðust ekki við iykt, létu
aðrir landsmenn það gott heita þótt
misjafn jiefur leitaði um hibýli
þeirra. En jafnskjótt og Reykvik-
ingar byrjuðu að finna Lykt með
stórum staf, þá fóru að heyrast radd-
ir úti á landi sem fordæmdu Lykt
af engu minni djörfung en höfuð-
staðarbúar. Þetta er ekki einsdæmi
í veraldarsögunni nema síður væri
og gefur ekki sérstakt tilefni til
hnieykslunar. Ilöfuðborgir allra
landa hafa ávatlt verið sá heili sem
sendi út straumana sem stjórnuðu
stefnum og viðhorfum og viðbrögð-
um. Þegar Reykvíkingar losuðu sig
við. alla Lykt með samhljóða at-
kvæðum bæjarstjórnar sinnar, þá
leiddi það af sjálfu sér að íslend-
ingar utan Reykjavíkur hófu að-
gerðir gegn draugum sem landar
þeirra á höfuðbólinu höfðu fundið,
afhjúpað og lcveðið niður.
Þetta gerðist ekki á einni viku né
einum mánuði né einu ári. Þetta var
friðsöm bylting, svonefnd framþró-
unarbylting. Húsmæður brugðu sér
til Reykjavíkur og komu aftur heim
í plássið með þau tíðindi að reyk-
viskar konur gætu gapopnað allar
gáttir, inn í stofur þeirra færi eng-
inn ilmur sterkari en sá sem kvikn-
aði af sólbráðinni • á spegilsléttum
sjónum. Kaupsýslumenn fóru verzl-
unarerinda til Reykjavíkur og töl-
uðu um ferskvindana sætu sem léku
um stræti borgarinnar. Reykvísk
börn komu til sumardvalar hjá afa
og ömmu í þorpinu við fjörðinn og
hrifu hugi fólks með því að þekkja
ekki lyktarmun á sólþurrkuðum
saltfiski og maðkaðri slorhrúgu —
og klígja jafnt við hvorutveggja.
Akureyringar fóru fyrstir að
dæmi Reykvíkinga; þeir kveilctu i
fiskvinnslustöðvum sínum á þrett-
ándanum um leið og þeir slógu
köttinn úr tunnunni. Hafnfirðingar
komu næstir eftir að hafa tryggt
sér einkarétt á framleiðslu ítalskra
marsipanvindla. Siglfirðingar byrj-
uðu á því að banna Lykt á vetrum,
bönnuðu sumarlykt þremur árum
seinna, rifu síldarplönin og notuðu
efnið meðan entist í gosdrykkja-
kassa sem þeir seldu gosdrykkja-
gerð Stokkseyringa. Vestmannaey-
ingar þraukuðu hvað lengst; þeir
áttu ekki annars úrkostar vegna
vatnsleysis. En þegar útséð var um
að enginn atvinnuvegur gæti þrif-
izt í Vestmannaeyjum, sem ekki
úyggði á fiski í einhverri mynd, þá
samþykktu Eyjaskeggjar að flytja til
lands. Stúlkurnar fengu vinnu í
súkkulaðiverksmiðjum Reykjavíkur
en karlmennirnir fóru á verðgang.
Það var orðið þrálátt atvinnuleysi
á íslandi einhverra hluta vegna.
Iðnaðarvörur seldust illa innan-
lands nema súkkulaði, aðalfæða ís-
lendinga. Svo tóku menn að flýja
landið. Einstaklingarnir óbeizluðu
fóru fyrstir, þá fjölskyldur, þá heil-
ar sveitir. Ríkisstjórnin sá hvert
stefndi, sendi sölunefndir til Evrópu
og Ameríku og lýsti eftir úrræðum
innanlands. Nefndirnar komu samn-
ingslausar aftur: allar þjóðir áttu
nóg af súkkulaði. Úrræðin — ef úr-
ræði skyldi kalla — báru keim af
kvíðanum sem altók hugi manna.
Gamall maður á Vestfjörðum skrif-
aði grein í Sunnanpóstinn og lagði
til að reynt yrði að útvega lánsfé
til smiði á fiskiskipum eins og þeir
hefðu i útlöndum; hann hafði heyrt
i æsku að islenzku miðin væru feng-
sæl. En kjarkinn vantaði, íslending-
ar kunnu ekki til fiskveiða og eftir-
grennslan í Englandi leiddi í Ijós að
Englendingar áttu sjóinn upp í
landsteina íslands með þeim rétti
sem i alþjóðalögum er kenndur við
hefð.
Reykjavík lagðist í eyði. íslend-
ingar byggðu úr steinsteypu síðustu
árin; borgin er ófallin, hún á eftir
að standa lengi ennþá. Það vekur
ónotalega tilfinningu að ganga um
þessi þöglu stræti. Það er einmuna-
kyrrð á íslandi á vorin; jafnvel
meðan landið var byggt töluðu
menn um töfraþögn íslenzkra vor-
nátta. Nú kvað þessi þögli heimur
vekja mönnum hroll og ótta. . /
Eins er ógetið: flótta siðasta ís-
lendingsins. Það var föðurlandsást
af einhverju tagi liklegast — þó að
sumir segi að ráðið hafi einskær
þrjózka — sem olli því að hann tók
sig upp frá Reykjavík með fjöl-
skyldu sina og settist á eyðijörð
undir Ingólfsfjalli. Eflaust hefur það
líka orðið honum hvatning að hann
átti nokkuð af gjaldgengum pening-
um. Hann var einn af örfáum ís-
lenzkum súkkulaðiframleiðendum
sem tókst að selja vöru sína á út-
lendum markaði.
Hvað um það, hann réð til sín
skozkan ráðsmann og fluttist á
þessa jörð undir Ingólfsfjalli.
En vormorgun einn sem hann
vaknar verður honum litið á kon-
una sína, sem lagzt hefur út í op-
inn svefnherbcrgisgluggann að þefa
af vorblænum, og honum finnst hún
lympuleg á bakið. Hann vindur sér
fram úr og gengur til konunnar, og
þegar hann gáir framan í hana, þá
hefur hún fallið í ómegin.
Ráðsmaðurinn var að bera á tún-
ið, og það var Lykt.
Sendiför til Ungverjalands.
Framhald af bls. 15.
Við verðum að mæta á ákveðnum
stað klukkan þrjú, en við lcomum
aftur seinna.
Fangabúðastjórinn fannst ekki
og farið var að dimma. Gabor
fékk talið aðstoðarmann hans á að
leyfa honum að byrja aðgreining-
una, meðan við biðum. Öllum var
raðað upp og þeir sem höfðu
verndarvottorð, voru teknir frá.
En nú var tekið að rigna. Gabor
var aðeins í einkennisbúningi sin-
um, en yfirhöfn hans lá i bifreið-
inni.
Ég fór til að sækja hana. Var
bifreið okkar þá umbringd ein-
kennisklæddum mönnum, örva-
krosspiltum. Leit helzt út fyrir að
þeir liéldu vörð um hana. Ég
sagði ekki orð, en lauk upp hurð-
32 viKan