Fréttablaðið - 22.12.2009, Blaðsíða 50

34 22. desember 2009 ÞRIÐJUDAGUR
UMRÆÐAN
Björn Brynjólfur
Björnsson skrifar um
framlög til kvikmynda-
gerðar
Samkvæmt fjárlaga-frumvarpinu verða
framlög til Kvikmynda-
sjóða skorin úr þeim 700
milljónum, sem þau eiga
að vera í samkvæmt samningi
ríkisins við greinina, niður í 550
milljónir króna.
Þessi niðurskurður er um 35% og
því langt umfram það 10% meðal-
tal sem rætt hefur verið um sem
viðmið niðurskurðar í mennta- og
menningarmálum.
Þau sjónarmið jafnræðis og rétt-
lætis sem boðað var að höfð yrðu að
leiðarljósi við niðurskurð í fjármál-
um ríkisins eru hér að engu höfð svo
það lítur út fyrir að það sé stefna
þessarar ríkisstjórnar að slátra
íslenskum kvikmyndaiðnaði.
Sú stefna er óskynsamleg fyrir
margar sakir.
Í fyrsta lagi eru íslenskar kvik-
myndir og sjónvarpsefni
menningarframleiðsla sem
ekki á aðeins hvað greið-
astan aðgang að ungu fólki
heldur einnig fólki á lands-
byggðinni. Íslenskar kvik-
myndir og sjónvarpsefni
hafa verið kallaðar þjóðar-
leikhús. Ef ríkið ætlar að
minnka kaup sín á menn-
ingu næstu árin er óskyn-
samlegt að gera það á því
sviði þar sem flestir lands-
menn geta notið afrakstursins án
tillits til búsetu.
Í öðru lagi verður niðurskurður í
framleiðslu kvikmynda a.m.k. tvö-
falt meiri en nemur niðurskurði á
framlagi ríkisins. Þetta er vegna
þess að meira en helmingur þess
fjár sem fer til framleiðslu kvik-
mynda kemur annars staðar frá,
t.d. erlendis frá. Þannig dregur
kvikmyndagerðin gjaldeyri inn í
landið. Það má lýsa þessu svo að
ef skorið er niður um 100 milljón-
ir t.d. í leiklist verður ekki fram-
leidd leiklist fyrir 100 milljónir það
árið, en ef skorið er niður um 100
milljónir í kvikmyndagerð verða
ekki framleiddar kvikmyndir fyrir
a.m.k. 200 milljónir það árið.
Í þriðja lagi er talið að þessi nið-
urskurður muni kosta um hundrað
störf í íslenskum kvikmyndaiðnaði
sem er þriðjungur allra starfa þar
(80-90% kostnaðar við kvikmyndir
er launakostnaður). Ljóst er að fyrir
ungan iðnað er þetta slíkt högg að
hann mun ekki bera sitt barr í mörg
ár á eftir og stór hluti af því unga og
menntaða fólki sem hefur verið að
koma inn í greinina á undanförnum
árum missir nú vinnuna. Fyrir utan
að sparnaðurinn mun að mestu eða
öllu leyti fara í að greiða þessu fólki
atvinnuleysisbætur.
Í fjórða lagi hafa íslensk kvik-
myndafyrirtæki verið í góðri trú
með þann samning sem í gildi er
við menntamála- og fjármálaráðu-
neytið og til dæmis fjárfest í eftir-
vinnslu kvikmynda sem nú fer að
mestu leyti fram innanlands í kjöl-
far tækniþróunar sem gerir það
mögulegt. Með þessum gjörningi
er verið að kippa fótunum undan
þessari grein, atvinnugrein sem
hefur mikla möguleika á að verða
ein af stoðum þess samfélags sem
hér þarf að byggja. Einmitt sú teg-
und framleiðslu sem við ættum að
hlúa að og nota til að vinna okkur út
úr kreppunni.
Í fimmta lagi er kvikmyndaiðn-
aður þekkingariðnaður í þess orðs
bestu merkingu þar sem íslenskt
hugvit og handverk er selt um allan
heim. Iðnaðurinn skapar spenn-
andi störf fyrir ungt fólk. Störf
sem byggja á íslenskri menningu
og hugsun og hugmyndum. Mark-
aður heimsins fyrir kvikmyndaaf-
urðir er óseðjandi og á þann mark-
að eigum við fullt erindi. Til dæmis
hafa flestar eða allar þær leiknu
sjónvarpsþáttaraðir sem fram-
leiddar hafa verið hér undanfarin
ár verið seldar til erlendra sjón-
varpsstöðva.
Í sjötta lagi vinnur þessi niður-
skurður gegn stefnu stjórnarinnar
á öðrum sviðum. Iðnaðarráðuneytið
hefur verið að auka endurgreiðslu
vegna kvikmyndaframleiðslu í
samkeppni við önnur lönd til að fá
hingað kvikmyndaverkefni (endur-
greiðslan er því tekjuöflunartæki
ekki styrkur til kvikmynda). Ein
ástæða þess að erlend kvikmynda-
fyrirtæki hafa treyst sér til að koma
hingað með stór verkefni er sú að til
staðar er vel menntað kvikmynda-
gerðarfólk sem kann til verka. Með
þriðjungs fækkun starfa í greininni
er þessu ekki lengur til að dreifa.
Í sjöunda lagi eru íslenskar
kvikmyndir sendiherrar okkar um
allan heim. Þær eru sú landkynn-
ing sem við þurfum á að halda
nú um stundir. Rannsóknir hafa
sýnt beint samband milli sýninga
íslenskra kvikmyndaverka erlendis
og ferðamannastraums frá viðkom-
andi landi hingað. Hér er því ekki
aðeins um almenna landkynningu
að ræða heldur beinharða hags-
muni.
Niðurstaðan er sú að hér sé verið
að spara aur en henda krónu. Írar
sem einnig eru í þeirri stöðu að
þurfa að skera mikið niður ríkis-
útgjöld á þessu hausti rannsök-
uðu málið og komust að því að ekki
borgaði sig að skera niður framlög
til kvikmynda. Hér ætla menn hins-
vegar að ana beint í slátrun án þess
að skoða málið – og sitja síðan uppi
með dauða mjólkurkú – og skaða
sem seint verður bættur.
Höfundur er formaður Íslensku
kvikmynda- og sjónvarps-
akademíunnar.
Ætlar ríkisstjórnin að slátra íslenskri kvikmyndagerð?
UMRÆÐAN
Eyþór Rúnar Þórarinsson og
Rúnar Eyberg Árnason skrifa
um grunnþjónustu
Mikið hefur gengið á hér á Suður-nesjum á undanförnum árum
og hvergi virðist vera lát þar á.
Eitt af því sem við treystum á er
að grunnþjónusta sé ekki skert og
að við getum búið við öryggi, eða
hvað?
Fæstir vilja hafa þörf fyrir þjón-
ustu okkar en þegar mikið liggur við
er hringt í 112 og óskað eftir aðstoð,
og það er sjálfsagt og eðlilegt. En
getum við treyst á að við fáum þessa
þjónustu í nánustu framtíð?
Við skulum svara þessari spurn-
ingu aðeins seinna í þessari grein.
Skoðum aðeins nánar hvað liggur á
bak við hvert útkall.
Þegar óskað er eftir aðstoð
slökkviliðs eða sjúkrabíls þá fær
fólk heim til sín þrautþjálfað fagfólk
við oft mjög erfiðar aðstæður. Það
tekur að lágmarki þrjú ár að verða
fullnuma slökkviliðs- og sjúkraflutn-
ingamaður. Þá er reynslan ekki talin
með en hún er að sjálfsögðu mikil-
væg. Starfsmannavelta Bruna-
varna Suðurnesja (BS) hefur verið
lítil undan farin ár og þar starfa
reynslumiklir menn með langan
starfsaldur.
Þegar niðurskurður hófst með til-
heyrandi látum þá var enginn undan-
skilin, hvorki við né aðrar stofnanir,
urðum við meðal annars á þessu ári
að láta sex manns fara sem störfuðu
við afleysingar og leystu af í fríum
og á námskeiðum og var mikil eftir-
sjá að þeim strákum. Töldum við
að þar væri nóg komið og
reyndar meira til.
En ríkið hefur ákveðið
að ganga lengra í þessum
málum og hefur einhliða
ákveðið að lækka greiðslur
til aðila sem sjá um sjúkra-
flutninga á Íslandi um 7%.
Þessi tala virkar kannski
ekki svo há en þess má geta
að sveitarfélögin Reykja-
nesbær, Garður og Vogar
hafa borgað 50% með
sjúkraflutningum undan-
farin ár, þrátt fyrir að ríkið
eigi að bera allan kostnað!
Er þetta eðlilegt?
Þegar við skoðum þetta
í þessu samhengi þá getum
við ekki annað en skilið að
sveitarfélögin vilji spyrna
við fótum. Það versta við
sparnaðaráform ríkisins er
að sparnaðurinn yrði innan
við fimm milljónir á ári. Er það þess
virði?
Hvað þýðir þetta fyrir BS? Stjórn
BS hefur litið á þennan einhliða nið-
urskurð sem uppsögn á samningi
og rennur hann því út 1. júlí 2010.
Eftir þann tíma verða sjúkrabílar
ekki lengur á vegum B.S. (náist ekki
nýir samningar við ríkið) og kemur
því til fjöldauppsagna um áramót
þar sem stöður átján slökkviliðs- og
sjúkraflutningamanna verða lagðar
niður á Suðurnesjum.
En það er annað og verra sem
hlýst af þessu. Rekstur slökkviliðs
er settur í uppnám. Því spyrjum við
sveitarfélögin eins og við spyrjum
ríkisvaldið: Hvað ætlið þið að gera?
Á að fara aftur til fortíðar þegar hér
var eingöngu útkallslið? Ávinningur-
inn sem hlýst af því er einungis
lengri útkallstími sem aftur
leiðir til þess að við eigum
á hættu að stórbrunar verði
hér fleiri en undanfarin ár,
svo ekki sé minnst á mögu-
legan mannsskaða. Sveitar-
félög sem eru að berjast
fyrir því að fá stórfyrir-
tæki hingað á svæðið svo
sem álver eða gagnaver
geta ekki haldið að það sé
aðlaðandi fyrir þessi fyrir-
tæki að státa af útkallsliði
sem slökkviliði?
Við höldum að menn séu
ekki búnir að hugsa þessa
hugsun til enda og eitt er
ljóst að fólkið sem stendur
að baki þessum sparnaðar-
aðgerðum er ekki að hugsa
um öryggi fólksins hér á
svæðinu. Ef við snúum
okkur að spurningunni sem
við veltum upp fyrr í grein-
inni, þ.e. hvort hægt sé að treysta á
þessa þjónustu í náinni framtíð þá
sýnist okkurr svarið vera: Nei.
Ágætu íbúar á Suðurnesjum. Vilj-
um við byrja nýtt ár á enn einni
fjöldauppsögninni sem þýðir að
grunnþjónusta fólksins sé stórlega
skert? Svarið er: Nei.
Því viljum við starfsmenn Bruna-
varna Suðurnesja skora á heilbrigðis-
ráðherra og þau sveitarfélög sem
standa að Brunavörnum Suðurnesja
að standa vörð um slökkviliðið og
sjúkraflutninga á Suðurnesjum og
þann mikla mannauð sem við telj-
um að Brunavarnir Suðurnesja hafi
á að skipa.
Eyþór Rúnar Þórarinsson er for-
maður LSS-deildar hjá BS. Rúnar
Eyberg Árnason er formaður FSBS.
Grunnþjónustu stefnt í voða
UMRÆÐAN
Páll Eiríksson skrifar um geð-
heilbrigði
Við hittum þau, sjáum eða heyr-um dag hvern. Þetta getur
verið vinur, vinnufélagi eða ein-
hver sem við af tilviljun mætum í
búðinni eða í vinnunni. Erfiðast er
kannski að hitta þau fyrir á okkar
eigin heimili – unnustu, maka, for-
eldri og ekki síst barn.
Hér á ég við einstaklinga, sem
eiga við sálarsársauka að stríða,
sársauka sem kemur fram í kvíða,
angist, þunglyndi, sorg eða jafnvel
geðveiki. Þessir einstaklingar hafa
lent í áfalli í lífinu, vá sem hefur
orsakað þessi viðbrögð og þeir
eiga í miklum vanda með að ráða
við. Oft er um að ræða afleiðing-
ar af slysi, stórslysi, náttúruham-
förum, ofbeldi, misnotkun, dauða,
alvarlegum sjúkdómi eða fjárhags-
örðugleikum, gjaldþroti.
Nú nálgast jólin enn einu sinni
með ljósadýrð og auglýsingaflóði,
Enn einu sinni reyna margir að
láta sem allt sé með felldu þrátt
fyrir nístandi sársauka sálarinn-
ar. Margir kvíða jólunum, ekki síst
þeir sem nýlega hafa misst ástvin
eða eiga veika ástvini.
Vá/ áföll af mannavöldum er þó
oftast erfiðara að bera en ef nátt-
úruhamfarir eru orsök missis.
Fjárhagskreppa þjóðarinnar nú af
völdum ábyrgðarlausra „útfarar“-
víkinga og annarra fjárglæfra-
manna er hér engin undantekning.
Menn þessir hafa tröllriðið þjóðar-
sálinni og margir hafa misst heim-
ili eða atvinnu. Þjóðin hefur líka
misst sjálfsvirðinguna, traust og
trú á náunganum. Óvenju marg-
ir eiga því um sárt að binda um
þessi jól.
Í öllu annríki jólaundirbúnings-
ins viljum við helst ekki mæta
sorginni og sársaukanum allt í
kringum okkur. Enginn veit þó
betur, en sá sem býr við sálar-
angur hversu lítið bros, hlýtt hand-
tak eða falleg orð geta gefið mikla
birtu og von. Enginn ætti að þurfa
að berjast einn við hinn kalda sárs-
auka sorgar og erfiðleika.
Jólasálmurinn „Í dag er glatt í
döprum hjörtum“ ollu mér í barn-
æsku miklum hugrenningum.
Hefur einhver döpur hjörtu um
jólin? Lítil barnsaugu litu í kring-
um sig og á yfirborðinu virtust
allir glaðir. Barnssálin er þó oft-
ast næmari á tilfinningar og hið
ósagða í orðum, en flestir fullorðn-
ir gera sér grein fyrir. Lítið tár hér
og stutt andvarp þar gátu kastað
skugga óskiljanlegum barninu á
jólahaldið.
Enginn er svo fátækur af tíma
eða hlýju, að hann geti ekki miðl-
að ofurlitlum kærleika eða vænt-
umþykju. Enginn ætti að þurfa
að berjast einn við hinn helkalda
sársauka sorgarinnar í „niðamyrk-
um nætur svörtum“.
En það er líka gleðiefni hversu
margir eru tilbúnir að láta eitt-
hvað af hendi rakna til að styrkja
matar- og fatagjafir, en um leið
sárt hversu margir þurfa á því að
halda.
Megi okkur öllum auðnast að
milda sársauka og veita öðrum
hlýju og væntumþykju um þessi
jól og dag hvern.
Höfundur er fyrrverandi
yfirlæknir í geðlækningum.
Jól í skugga kreppu
BJÖRN
BRYNJÓLFUR
BJÖRNSSON
EYÞÓR RÚNAR
ÞÓRARINSSON
RÚNAR EYBERG
ÁRNASON
2.900 kr.
DORMA
Bómullar-sængurverasett
Stærð: 140x200 cm
Ný sending af sængurverasettum - Frábært úrval, ótrúlegt verð
Einnig fáanlegt tvíbreitt
5.990 kr.
DORMA
Satín-sængurverasett
Stærð: 140x200 cm
2.900 kr.
DORMA
Bómullar-sængurverasett
Stærð: 140x200 cm
Holtagörðum 2. hæð • Sími 512 6800 • www.dorma.is • dorma@dorma.is