Vikan - 12.07.1962, Page 43

Búskapurinn var mér
kvalræði.
Framhald af bls. 9.
— Líklega ekki. Þó man ég það
ekki vel.
— En nám hefur ekki komizt til
tals?
— í rauninni stundaði ég nám
uin tíma. Það atvikaðist þannig að
Jón nokkur Levý kom að Stóru-
Borg, þegar ég var um tvítugt.
Hann setti upp verkstæði hjá okkur
o£> fékkst mikið við úrsmiði. Auk
þess var hann jafnvigur á flesta
málma. Hann kenndi mér að sverfa
oir ég lærði talsvert í úrsmíði af
honum. Ég var í fjóra mánuði i læri
hiá Jóni Levý og það varð mér
ómetanlegur slcóli. Líklega hefur
liað samsvarað fjögurra ára námi.
Karlinn var svo harður. Hann byrj-
aði ævinlega daginn með brenni-
vínsstaupi og ef ég mætti nógu
snemma, fékk ég líka staup og það
þótti mér ágætt. Svo var unnið lát-
laust til miðnættis. Hann var af-
skaplega fljóthuga oí? bráður, Jón
Levý, og ég held hann liafi rekið
mig þrisvar þessa fjóra mánuði.
Þá settist ég bara og beið þess að
allt yrði gott aflur og þess var
vanalega skammt að bíða.
— Og svo hefur alvara lífsins
byrjað og þú hefur kvænzt og farið
að búa.
—- Rétt er nú það. Ég fór að húa
á Litlu-Borg, næsta hæ. Þá var ég
rétt innan við þrítugt. Þá var orð-
ið lítið um vinnufólk utan gamal-
menni. .Breytingin var komin á. Þá
komu einyrkjar til skjalanna og ég
var einn af þeim. Jörðina fékk ég
i arf eftir föður minn. Hann átti
fjórar jarðir og Litla-Borg kom í
minn hlut.
Ég hafði bæði kýr og fé, en
mjög fátt og það var erfitt í ári.
Heyskaparaðstaðan var mjög erfið,
enda er Litla-Borg nú í eyði. Eng-
inn vill nýta jörðina. Veiðifélagið
hefur veiðina og það er al!l og sumt.
Ég veiddi alltaf mikið af laxi og
silungi og það bjargaði hcimilinu
frá sulti og neyð. Þá var allt
skammtað. Ég sótti um aukinn mat-
arskammt, því búið gaf svo litið af
sér. Ég fékk eitt nei. Þá bjargaði
laxinn. Hann saltaði ég niður i
tunnur.
— En silfursmíðin?
— Hún var olnbogabarn. Á vet-
urna reyndi ég að smíða liverja
stund, sem gafst frá gegningum, en
lítið gaf það í aðra hönd. Vönduð
svipa, silfurbúin, kostaði þá kr. 5,50
og svipa af venjulegri gerð kostaði
rúmar þrjár krónur. Ég smíðaði
líka ístoð, tóbaksdósir og brenni-
mörk. Ég notaði upphafsstafi úr
Bibliunni á brennimörkin. Mér var
sagt að jiað væri fallegasta letur
sem til væri.
— Þú hefur aflað þér verkfæra?
— Jón Levý, sem ég sagði þér
frá, pantaði áhöld fyrir mig og
sum áhöld smíðaði ég sjálfur. Eitt-
hvað á ég af þeim ennþá. Til dæm-
is jjessa skrúfklúppa. Þeir eru til
þess að búa til skrúfugang. Ég get
búið til skrúfugang á örmjóa prjóna
með jiessu tæki og hér lief ég löð
með fimmtiu götum mismunandi
stórum. Maður dregur silfurvirinn
í gcgnum þessi göt, hvert af öðru,
og smám saman verður þráðurinn
grennri. Ég vinn allt silfrið sjálfur.
Þessir örmjóu jjræðir í víravirkinu
eru lil komnir á þennan hátt.
Furðulegt, ekki satt? Mest varð ég
undrandi á skrúfklúppunum, sem
Kristófer nefnir svo. Þeir eru úr
stáli. Og hvernig hann hefur farið
að þvi að sverfa skrúfuganginn i
stálið er mér ráðgáta. Ilann sýndi
mér lika trémót sem liann hafði
skorið til þess að geta steypt alls
konar hluti. Allt með sama snilldar-
handbragðinu.
Við drukkum saman kaffi í stof-
unni og horfðum út um gluggann
á dráttarvélina sem dró áburðar-
dreifarann fram og aftur um túnið.
Og handan við flóann sáust há-
hýsin á Laugarásnum og i Klepps-
holtinu.
—• Af hverju ertu kominn hing-
að suður? spurði ég.
— Dóttir min var að byrja bú-
skap hér á Kúludalsá og mæðiveik-
in var búin að drepa fyrir mér svo
til allt féð. Ég átti tólf kindur eftir.
— Varstu hneigður fyrir hú-
skap ?
— Ne, ég er dável glöggur á
dauða liluti, en mér virðist allar
kindur eins. Búskapur var mér
kvalræði. Ég hékk við hann af illri
nauðsyn. En sýndu mér myllur og
sylgjur frá 17. öld og þá er ég
betur heima.
— Flögraði það aldrei að þér
að bregða búi og gerast silfursmið-
ur i kaupstað?
— Vissulega, en það kom aldrei
til greina. Við hjónin áttum fimm
börn og konan vildi ekki leggja út
í þess háttar ævintýri. Það var líka
mjög hæpið á þeim timum svo ég
var kyrr á minni röngu hillu.
— En var það saknaðarlaust að
yfirgefa Viðidalinn?
— Það var það ekki, cn ég kunni
fljótlega vel við mig á Kúludalsá.
Ekki sízt vegna þess að þá gat ég
snúið inér nálega einvörðungu að
silfursmíðinni og hef tekið talsverð-
um framförum. Þess var lika von,
því áður stalst ég frá búskapnum til
þess að smíða. Nú smiða ég mest
víravirki. Það er óhemju seinlegt
og mikið þolinmæðisverk. Ég þarf
á miklu þolgæði að halda.
— Er það mest eftir pöntunum?
— Einkum er það, já. Hérna cr
stokkabelti með 16 stokkum. Það
er þriggja mánaða verk að smíða
svona belti.
— Og hvað kostar það?
— Ætli það kosti ekki nálægt
tíu þúsund krónur. Mér hefur allt-
af fundizt það talsverður viðburð-
ur þegar einhver pantaði stokka-
belti og ekki veit ég nákvæmlega
hvað mörg þau eru orðin. Liklega
nálægt tuttugu.
— Ertu lengi við smíðina á degi
hverjum?
— Það cr mismunandi. Oftast er
ég kominn að verki kl. 7 að morgni,
en svo er misjafnt livernig dagur-
inn nýtist. Að vetrinum er ég held-
ur linari. Þetta er timburhús og
stundum verður kalt á veturna.
Það er ómögulegt að vera við svona
verlc í kulda. En um sláttinn dreg
ég mig út og lijálpa til við liey-
skapinn. Það er svona rétt til hress-
ingar. Útivera er holl. Um rétta-
leytið sezt ég við aftur og nú held
ég að þú sért búinn að fá að vita
það sem máli skiptir. — ★
Nijtt útlit
Ný tækni
■M
Lækjargötu, Hafnarfirði. — Sinii 50022
VIKAN