Vikan - 13.02.1964, Blaðsíða 48

FYRIR ÞVÍ URSKURÐAST
Svar við HVERNIG DÆMIR ÞÚ? á blaðsíðu 31.
Atvinnurekanáinn tekur það fram, að hann beri fébóta-
ábyrgð á störfum verkstjóra síns, ef svo yrði litið á, að störf
hans hefðu verið skaðabótaskyld. Þessi afstaða er í samræmi
við hina svokölluðu húsbóndaábyrgð, sem hlotið hefur viður-
kenningu í íslenzkum rétti. Regla þessi er á þann veg, að at-
vinnuveitendur bera ábyrgð á því tjóni, sem starfsmenn þeirra
valda með ólögmætum og saknæmum hætti.
Það getur að vísu verið fræðilega nokkuð flókið úrlausnar-
efni, hve víðtæk þessi húsbóndaábyrgð eigi að vera. En í
íslenzkri dómsmálasögu er það mjög fátitt, að vinnuveitend-
ur beri það fyrir sig sem varnarástæðu í skaðabótamálum,
að þeir beri ekki ábyrgð á verkum starfsmanna sinna.
Það er gengið mjög ríkt eftir því, að á vinnustöðum sé full-
komið öryggi fyrir starfsmenn. Það eru vinnveitendur, sem
um þetta eiga að sjá, en oft fela þeir fulltrúum sínum eða
verkstjórnarmönnum umsjá með öryggisbúnaði.
í mörgum tilfellum hafa fyrir dómi verið hafðar uppi
fébótakröfur á hendur atvinnuveitendum vegna afleiðinga
slysa, sem rót sína hafa átt að rekja til ófullnægjandi öryggis-
útbúnaðar. í stuttu máli má segja, að dómstólar gera strang-
ar kröfur í þessum efnum. Á hinn bóginn eru einnig í þessu
sambandi gerðar þær kröfur til starfsmanna, að þeir arki ekki
út í fyrirsjáanlegar hættur eða sýni af sér að öðru leyti óvar-
legt atferli.
Verði slys á vinnustað, getur einatt risið spurning um það,
hvort orsökin sé ófullnægjandi öryggisútbúnaður eða óvar-
kárni í störfum hins slasaða. Stundum er málum svo háttað,
að báðar þessar ástæður eru taldar hafa orsakað slysið. Er
það í slikum tilfellum matsatriði dómstóla, hve mikils hvor
ástæðan hefur mátt sín sem orsök slyssins. í samræmi við
þetta mat er sök á slysinu skipt milli vinnueitanda og hins
slasaða, og fébótum er síðan skipt í sama hlutfalli.
Líklegt verður að telja, að í framangreindu dæmi verði
niðurstaðan sú, að um sakarskiptingu verði að tefla. Meginor-
sök slyssins verður að telja vanbúnað stigans og gáleysi í
verkstjórn. Þykir því rétt, að Gauti Grímsson beri % hluta
tjónsins. Þar sem hins vegar Jón virðist hafa sýnt af sér
nokkra óvarkárni, verður hann sjálfur látinn bera Vr, hluta
sakar og tjóns.
Ályktunarorð: JÓN FÆR TJÓN SITT BÆTT AÐ %
HLUTUM.
J. P. E.
Clare hrökk við.
—- Jú, hvað er um hann?
— Þekkir þú einhverja Joan
Latimer líka?
— Þau eru trúlofuð. Þarna
sérðu sjálf, sagði hún og rétti
Clare blaðið.
Jæja, hugsaði Clare með
beiskju. Joan hafði verið rétta
átta mánuði að ná takmarkinu.
Nú voru liðnir átta mánuðir sið-
an Faith dó og Clare átti síðasta,
hræðilega samtalið við Simon.
Hún hafði farið frá Hamdenhjón-
unum rétt á eftir, án þess að Meg
og Jock fengju að vita um réttu
ástæðuna til þess. Og nú hafði
hún unnið í gamla sjúkrahúsinu
í Farnham í átta mánuði. Hún
hafði haft gott af að sökkva sér
niður í vinnuna, og alúð Kenn-
eths Morgate hafði oft verið
henni til hugarléttis þegar verst
lá á henni.
— Þetta er skrítið, sagði hún
og reyndi að sýnast róleg. —
Joan Latimer var staðráðin í að
giftast honum, jafnvel meðan
fyrri unnustan hans var á lífi.
Og nú hefur henni tekizt það.
-—• Er hann mjög eftirsóknar-
verður?
— Simon Denver? — Já, það
finnst mér, sagði hún eins létt
og hún gat, um leið og hún stóð
upp.
Þegar hún kom upp í herberg-
ið sitt lagðist hún fyrir og tár-
in streymdu óhindrað úr aug-
unum. Simon og Joan . . . Sim-
on og Joan! Hún gat vel ímynd-
að sér hvernig ástatt var: Sim-
on einmana og sorgbitinn, og
Joan sem nærgætna, hughreyst-
andi vinstúlkan, sem undirbjó
jarðveginn. Þangað til Simon var
farinn að ímynda sér að hann
gæti átt framtíð og gæfu með
henni.
Heima hjá Simoni þurfti Joan
að leggja mikilsverða spurningu
fyrir unnustann sinn:
Minntist frú Hamden á það
við þig að hún hefði boðið Clare
Ruthland í samkvæmið í næstu
viku?
Simon leit annars hugar upp
úr skjölunum sínum.
— Nei . . . Annars hélt ég að
Clare væri erlendis.
— Það hefur auðsjáanlega
ekki orðið neitt úr því . . . Joan
horfði á hann með athygli. —
Hefur þú séð hana upp á síð-
kastið?
— Þú veizt að ég hef ekki gert
það. Ég var ekki heima þegar
hún heimsótti Hamdsnhjónin í
janúar.
Þau munu vera jafn hrifin
af henni ennþá?
Það er ekki nema eðlilegt
— frá þeirra sjónarmiði.
— Það gæti orðið slæmur löðr-
ungur á þau, ef þau fengju að
vita hvernig manneskja þetta er
. . . Heldur þú að Hamden hafi
haft nokkurn grun um Mason og
peningana?
— Nei, ekki held ég það, sagði
Simon ergilegur — honum fannst
þetta óþarfa spurningar. — Hann
fékk peningana aftur.
Svo leit hann alvarlegur á
Joan: —• Ég vil ekki að hann fái
nokkurntíma að vita sannleik-
ann um það, Joan.
Hún færði sig að honum og
gældi víð hann. — En hef ég
nokkurntíma sagt frá leyndar-
máli, elskan mín? Þú ættir að
vera farinn að þekkja mig!
—- Já, sem betur fer, sagði
hann og beit á jaxlinn.
— Heyrðu Simon, heldurðu
ekki að við gætum gifzt í næsta
mánuði — við skulum ekki halda
nema litla veizlu. Þessi trúlofun-
artími er aldrei skemmtilegur
— • fyrir hvorugan aðilann. Og
húsið þitt er tilbúið.
Framhald í næsta blaði.
FLÓTTINN FRÁ
COLDITZ
Framhald af bls. 23.
sáust þess, hvar hlemmurinn
væri, því að hann var grafinn
undir tíu sentimetra þykku lagi
af mold og grjótmulningi, sem
var hvarvetna undir leiksviðinu,
en það var hvorki meira né
minna en um 100 fermetrar.
Grunur minn styrktist enn við
það, að Gephard, þýzkur for-
ingi, sem gat verið blátt áfram
mannlegur á stundum, sagði í
viðræðum við Peter Allan:
„Hlemmurinn var snilldarlega
falinn. Ég athugaði loftið sjálf-
ur og sá þess engin merki, að
það hefði verið rofið“.
„Hvernig komust þið þá að
þessu?“ spurði Peter þá.
„Ég get því miður ekki komið
upp um það, en hjálparlaust
hefðum við aldrei komizt á snoð-
ir um þetta“.
„Með hvers hjálp? Njósnara?"
„Ég get ekki sagt frá því,“
svaraði Gephard með einkenni-
legu augnatilliti og skipti svo um
umræðuefni.
„Við höfum kallað á ljósmynd-
ara, svo að hægt sé að taka
mynd af þessu handa strokusafn-
inu“.
„Þið hafið þá einskonar reikn-
ishald yfir strokutilraunir okk-
ar?“
„Jawohl! Við höfum ákveðið
herbergi, sem á verða strokusafn.
Það verður mjög skemmtilegt að
litast þar um. Kannske þér fáið
að sjá það einhvern tíma eftir
stríðið“.
Þessi frásögn um „hjálpar-
mann“ var tilkynnt æðstu for-
ingjum allra þjóðarbrota í fanga-
búðunum. Hún sýndi, að fram-
vegis yrðum við að starfa með
það hugfast, að „handlangari“
eða svikari væri í hópi fanganna,
enda kom það á daginn síðar.
Nokkur tími leið, áður en okk-
ur tókst að grafast fyrir um,
hver svikarinn væri. Ekkert
í sambandi við leikhúsflóttann
benti á neinn sérstakan. Tveir
Pólverjanna höfðu hins vegar
haft gætur á einum samfanga
sinna um nokkurt skeið, og þeim
tókst að leggja fram nauðsynleg
sönnunargögn.
Það eina, sem ég gat veitt upp
úr Niki eða hinum — Pólverjar
voru mjög þögulir um mál þetta
— var að efnt hefði verið til
herréttar, sem dæmt hefði for-
ingjann sekan um að hafa veitt
fjandmanninum aðstoð, þótt
hann hefði verið neyddur til
þess. Þjóðverjar höfðu náð tök-
um á honum, því að við sjúkra-
húsvist einhvers staðar í Þýzka-
landi hafði hann fallið fyrir
freistingunni. Hann hafði feng-
ið heimild til að heimsækja fjöl-
skyldu sína, en síðan var hon-
um ógnað með því, að fjölskylda
hans skyldi öll upprætt, ef hann
féllist ekki á að verða njósnari
innan fangabúðanna.
Ég held, að óhætt sé að segja,
að herforingjarnir í fangabúð-
unum hafi ekki haft verulegan
áhuga á að notast við svik-
ara þennan. Þeir fengu hann
sendan frá Gestapo með fyrir-
mælum um að nota hann. Þetta
kom Hka vel heim við ábendingu
þá, sem við höfðum fengið frá
Gephard um slíkan mann.
Lok þessa máls urðu þau, að
æðsti foringinn pólski sneri sér
beint til yfirmanns fangabúð-
anna og lagði fyrir hann sann-
anir sínar í málinu. Hann gerði
þetta til þess að girða fyrir, að
svikarinn yrði hreinlega myrtur
af reiðum samföngum. Fanga-
búðastjórinn neitaði engu af því,
sem pólski foringinn sagði við
hann, en Pólverjinn lauk máli
sínu með því að krefjast þess,
að svikarinn yrði sendur úr
— VIKAN 7. tbl.