Vikan - 01.04.1965, Blaðsíða 19

Síðan kvikmyndirnar komu til sögunn- 0
ar, hefur öldin haft margt fegurðarídea-
lið. Á árum fyrra stríðsins var það Theda
Bara, sem enginn gat staðizt, svört í kring-
um augun með agnar-pínulítinn munn.
Eftir 1920 var það Clara Bow, sem dans-
aði Charleston og varð einskonar ein-
kenni fyrir „The gay twenties".
fljúga með póst þvert yfir Bandaríkin og 1927 flaug Charles A. Lindbergh
einn saman þvert yfir Atlantshafið. 1947 flaug mönnuð flugvél í fyrsta
skipti hraðar en hljóðið. Fyrsta djassplatan kom út 1916 eða ‘17 og fyrsta
útvarpsstöðin með opinberu leyfi — KDKA í Pittsburgh — tók til starfa
1920. Fyrsta gervitunglið, Spútnik fyrsti, þaut til himna þann fjórða október
1957, og 1961 varð majór Júrí Gagarín fyrsti geimfari sögunnar. Hringferð
hans um hnöttinn hefur þó nokkrum sinnum síðan verið leikin eftir af bæði
löndum hans og Bandaríkjamönnum. Ekki hafa framfarir þessara stórþjóða
í eldflaugatækni orðið þýðingarminni. Geimöldin er gengin í garð og ásamt
henni kjarnorkuhættan og skelfingarjafnvægið milli tveggja höfuðstórvelda
jarðarinnar.
Svo komum við að pólitíkinni og viðburðum á alþjóðavettvangi. Sá listi
er langur og merkur, allt frá því að Tyrkir ákváðu að leggja járnbraut
suður í Arabíu árið 1900 þar til stórveldin sömdu um bann við kjarnorku-
tilraunum ofanjarðar 1963 og illindi urðu innan NATO árið eftir. Þar á
milli gerðust svo minnisstæðir atburðir eins og hernám Japana á Mansjúríu
1931 og spænska borgarastyrjöldin, sem hófst 1936. Frá Rússlandi bárust
ekki aðeins fréttir af hreinsunum, ógnarstjórn og bjargarskorti, heldur og
einnig fimm ára áætluninni, sem líkt hefur verið eftir víða um heim. Roose-
velt yngri tók að kappkosta vinsamlega sambúð við ríki Rómönsku Amer-
íku upp úr 1930. Hitler lagði undir sig Austurríki 1938 og Tító marskálkur
af Júgóslavíu var bannfærður í Kreml 1948. Sá atburður var fyrsti fyrir-
boðinn um upplausn hinnar miklu kommúnísku blakkar. Á því sama ári
varð ísrael sjálfstætt ríki. Marshall-áætlunin kom hinni stríðshrjáðu Evrópu
á fætur á ný. 1950 ákváðu Bandaríkjamenn, undir traustri leiðsögn þeirra
Harry S. Truman og Dean Achesons, að rísa gegn yfirgangi kommúnista í
Kóreu. John F. Kennedy hélt áfram á sömu braut er hann reis gegn Nikíta
Krúséff og setti hafnbann á Kúbu 1962.
Á sama tíma og allt þetta skeði réðust Kínverjar inn í Tíbet og Kongó
fór í bál; einnig var Berlínarmúrinn hlaðinn sem tákn um áframhald kalda
stríðsins milli Bandaríkjamanna og Rússlands og alls konar vandaræðamál
komu upp í Suðaustur-Asíu. Allt þetta hverfur þó í skugga heimsstyrjald-
anna tveggja, hrikalegustu umbrota okkar tíma. Sú fyrri (1914—1918) hófst
með árás Þýzkalands á Belgíu. Hún byrjaði sem rómantískt stríð upp á
Marilyn Monroe kynbomba og fegurðarídeal vorra tíma. Hafin til vegs
og virðingar með auglýsingamætti og tortímdi sjálfri sér með sjálfs-
morði. Skilgetið afkvæmi tuttugustu aldarinnar.
Tími kvikmyndastjarnanna náði hámarki á síðari stríðsárunum og ein
sú stjarna, sem lengst hefur lifað og leikur enn er Cary Grant, hinn
klassiski sjarmör. Nú eru stjörnurnar fluttar frá Hollywood og upp er
runninn tími hinna miklu leikstjóra, Bergmanns, de Laurentis og Vitt-
orio de Sica.
VIKAN 13. tbl. 1Q