Vikan - 14.04.1966, Blaðsíða 14

Oo bp betta
nn list?
Fyrir nokkrum árum var mik-
ið talað um fyrirbrigði í mál-
aralist, sem „hreyfingarlist“
(action painting) var kallað. Nú
er hið gagnstæða frekar uppi á
teningunm. Þannig var um síð-
ustu jól opnuð í Moderna museet
í Stokkhólmi málverkasýning,
þar sem höfuðsnillingarnir eru
þrír málarar, sem mála í stíl
við „kyrrðina og rúmið“.
Einn þremenninganna er Rúss-
inn Kasimír Malevitj. Hann var
fyrsti kúbisti í anda Légers en
tók svo að mála. „svartan kvaðr-
at á hvítum fleti“. Það voru öll
tengsli við hugarheiminn rofin
og kvaðratinn og hringurinn og
rétthyrningurinn snerust í ó-
endanlegum geim. 1919 málaði
Malevitj svo „hvítan kvaðrat á
hvítum grunni“, og varð þá
naumast öllu lengur komizt á
braut einfaldleikans. — Male-
vitj komst í ónáð hjá Sovét-
stjórninni og dó bláfátækur 1935.
Frakkinn Yves Klein hefur
með öðrum aðferðum en Male-
vitj komizt að sama marki —
að gera málverkið svo einfalt
að það sé ekki lengur málverk.
Hann gerði einlitt málverk í
möttum últrasæbláum lit án
þess að nokkur glampi gæfi því
líf; einkenni þess var djúpur
tómleiki.
Klein dó úr hjartabilun aðeins
þrjátíu og fjögurra ára að aldri,
en tókst á sinni stuttu æfi að
verða sanrikallaður lífskúnstner.
Hann var líka tónskáld, samdi
á árunum 1947—48 „eintóna“
sinfóníu. Hún var aðeins einn,
langdreginn tónn, sem leika átti
í fjörutíu mínútur. Þetta var
auðvitað engin tónlist, enda var
ekki til þess ætlazt. Tilgangur-
inn var sá eini að íramkalla
hina dásamlegu þögn, sem á eft-
ir slíkum tóni hlyti að fylgja,
ómetanlegt hamingjuaugnablik.
1957 hélt Yves Klein svo „mál-
verka“ sýningu. Á henni voru
hengdir upp nokkrir dúkar, sem
bláum lit hafði verið rúllað á
með kefli, rétt eins og þegar
hús er málað. Eftir það þurfti
enginn að efast um, að Klein
væri málari. Nokkru síðar
hélt hann aðra sýningu, sem
bar heitið „Tómleikinn". Þar
bauð hann fólki upp á sýn-
ingarsal, þar sem hvorki voru
málverk eða aðrir hlutir. Hins-
vegar hafði listamaðurinn um
hríð dvalizt einn í salnum og
„gegnsýrt veggi hans tilfinninga-
semi sinni“. Þetta varð stór-
hneyksli, en vakti líka ræki-
lega athygli á listamanninum.
Upp úr þessu fór einfaldleiki
tómsins þó eitthvað að fara í
taugarnar á Klein, því nú tók
hann að framleiða svokallaðar
„anprópómetríur". Það gerðist
þannig, að nakin módel smurðu
á sig blárri málningu og nudduðu
hana svo af sér á léreftinu eftir
fyrirmælum meistarans. Einnig
hafði hann í huga að hætta að
nota liti, en hagnýta þess í stað
svita stúlknanna og jafnvel blóð
þeirra, auk gufu, jarðlitar o. fl.
Þriðja stjarnan á umræddri
sýningu verður Rússinn Naum
Gabo, sem nú er einn þeirra á
lífi, sjötíu og fimm ára að aldri.
Hann er meistari í svokölluðum
geimskúlptúr. Úr glerbrotum,
celluloid, plasti, messingþráðum
og næloni skapar hann verk, sem
kváðu jafnt einnkennast af
tæknilegum glæsileika og stærð-
fræðilegri nákvæmni, en hafi
einnig til að bera skáldlega vídd
Yves Klein að starfi. Módelin
smurðu sig í lit og gerðust síð-
an lifaadi penslar. Yiðstödd var
hljómsveit, sem spilaði eintóns-
synfóníu meistarans. Aðferð
Kleins var ólíkt hreinlegri en
annarra málara, því að engin
hætta var á að hann þyrfti að
klína lit í smókinginn, sem hann
klæddist við starf sitt.
Hún er ekkert blávatn nunn-
an sú ama. Hún heítir systir
Itta og er kennari við kaþ-
ólska skólann í Gautaborg.
Hún tekur þátt í skautakapp-
hlaupi með nemendum sín-
um, án þes að blikna.
\
Slðan
slðast
______________)
Pýramítfa
oátan leyst?
Egyptólógar (sérfræðingar
í egipzkri fornleifafræði)
hafa lengi verið haldnir grun-
semdum um, að stóru pýra-
mídarnir þrír lcynnu að inni-
halda grafhýsi og fjársjóði,
sem kannske tækju öllu því
fram, er fundizt hefði.
I Keopspýramída, sem er
hundrað þrjátíu og sjö metra
hár og stendur við Gise rétt
hjá Kaíró, hefur uppgötvazt
— fyrir utan grafhýsið, sem
að venju er við grunninn —
heilt kerfi af göngum og her-
bergjum. í Kefrenpýramída,
sem er þar skammt frá en
nokkru minni, hafa engir slík-
ir gangar fundizt, að þar fyrir
geta vel verið í honum her-
bergi, sem enn hafa ekki
fundizt. Arkitekt hans hefur
kannski bara falið þau enn
betur en sá, er Keopspýra-
mída byggði.
Þannig leit einn dúkurinn út,
eftir að blámálað módel hafði
lagzt á hann. Þetta er svo sem
engin konumynd — og þó.