Vikan - 28.12.1967, Qupperneq 28

Maður og kona elskast. En þau
búa í landi þar sem þau geta
ekki notið hamingjunnar. Þau
ákveða að flýja og gera ótrúlega
flóttaáætlun. Þau þurfa að vera
aðskilin í tvö ár, en svo samein-
ast þau aftur, og búa saman í
sátt og samlyndi til æviloka.
Þannig er það í ævintýrunum,
en það er ekki svona einfalt í
raunveruleikanum.
Hér segir frá tveimur mann-
eskjum, sem áttu í miklum vand-
ræðum, bæði með það umhverfi
sem þau neyddust til að búa í,
og einnig sín á milli, en að lok-
um gátu þau ráðið fram úr vand-
anum, þótt það skapaði þeim
báðum mikla sorg. Flótti manns-
ins átti að vera skilnaður þeirra
á milli, en í stað þess að gleyma,
þráðu þau hvort annað.
Martha Rosmanith er hávaxin
og glæsileg kona, geislandi af
fjöri. Hún kann aðeins fáein orð
í sænsku, svo maður hennar
verður að túlka fyrir hana. Hún
segir okkur frá erfiðleikum sín-
um, og svipurinn er ýmist sorg-
mæddur eða fullur vonar.
— Þú varst erfiður í sambúð,
segir hún við mann sinn, Andor
Rosmanith, en hún brosir þegar
hún segir það. . . .
Þau hittust þegar hún var sext-
án ára og hann tuttugu og fjögra.
Hann var nýútskrifaður læknir,
hún afgreiddi í sælgætisverzlun.
Þau urðu ástfangin hvort af öðru.
— Manstu eftir því, að þú
varst nærri búinn að missa vinn-
una, vegna þess að þú vildir
ekki vinna á laugardögum og
sunnudögum? Þú vitdir vera hjá
mér! Martha Rosmanith brosir.
Þau giftu sig, þegar hún var
tvítug og hann tuttugu og átta
ára, fluttu inn í litla íbúð í Buda-
pest, og eignuðust soninn Bandi,
sem nú er níu ára. Hún hætti í
sætgætisbúðinni og lærði hjúkr-
un. Þau unnu bæði úti. Bandi var
stundum á dagheimili og stund-
um hjá foreldrum hennar.
Upphaflega gekk þetta allt
vel, segir Martha. — En svo fórst
þú að verða eirðarlaus. . . . Hún
lítur á manninn. — Ég var ánægð
með tilveruna, þótt það yrði æ
erfiðara að búa í Ungverjalandi.
Þetta var stöðug barátta, til að
geta brauðfætt sig, annað var
ekki um að tala. Það var ekki
timi til að gera neitt, nema að
vinna og hvíla sig. Mér fannst
þetta erfitt, en ég sætti mig við
það, en það gerðir þú ekki. Þú
vildir njóta lífsins. Þú vildir að
við færum út að skemmta okkur,
borða úti, en það var ekki mögu-
legt. Ef við gerðum það, urðum
við að svelta alla vikuna. Þegar
þú hugsaðir um það, fór það á
sinnið. Þér fannst allar dyr lok-
aðar, þú þoldir ekki við.
Martha hikar svolítið, áður en
hún heldur áfram að segja frá
því sem svo skeði....
Hún fann að hjónaband þeirra
var að fara í mola. Hann hafði
enga ró á sér heima. Hann var í
stöðugri andstöðu við sjálfan sig
og umhverfið. Hann var reiður
yfir því að hún skildi geta sætt
sig við þetta. Hvernig gat hún
verið ánægð með þetta hunda-
líf?
Hann fór að fara út, leil jafn-
vel á hjónabandið sem fjötur um
fót.
— Það er eðli mannsins að
vera bæði fjölkvænis og ein-
kvænismaður! átti hann til með
að segja við hana. — Ef maður
afneitar eðli sínu, lokar maður
sjátfan sig inni!
— Ég hefði kannski átt að
skilja þetta, segir Martha. — En
ég er bara ekki þannig sjátf. Ég
vil aðeins einn mann. . . .
í upphafi var hún sorgbitin og
særð. En svo fór hún að verða
reið. Hún gerði allt sem á henn-
ar valdi stóð til þess að hann
gæti orðið hamingjusamur, en
hann sagði að hún lokaði sig inni
og svipti sig ÖIlu fretsi. Hann
vildi komast út úr fangelsinu,
komast í burtu frá henni. En
hann kom aftur, fór — og
kom.... Hann reyndi að gera
henni ljóst, að hann elskaði enga
aðra konu, en að hann þráði
frolsið svo ákaft. . . .
Þú fórst að tala um að flýja
frá Ungverjalandi, heldur Mart-
ha áfram. — Ef við kæmumst til
einhvers lands, þar sem við gæt-
um verið frjáls, þá hefði ég enga
löngun til annarra kvenna! sagð-
ir þú. Ég skildi þig að nokkru
leyti, en mér fannst þetta hrylli-
legt. í Ungverjalandi áttum við
alta okkar vini og ættingja. Þeg-
ar ég sagði þetta við þig, varð
þörf þín fyrir frelsi enn meiri.
— Svo, einn daginn, kom bréf
frá þér. Þú varst að hugsa um að
flýja, — án þess að reyna að
taka okkur Bandi með þér. Ég
fékk taugaáfall. Þú hafðir ekk-
ert talað um þelta við mig. Þeg-
ar ég sagði þér að ég hefði lesið
bréfið, sagðir þú: — Reyndu
bara ekki að aftra mér, það þýð-
ir ekki neitt. Það er sama hvort
ég er hér eða einhvers staðar
annars staðar, það er allt búið
okkar á milli.
Hún fann hvað lá að baki þess-
ara orða, fann að þörfin fyrir
frelsi var orðin öllu öðru sterk-
ari hjá honum, og hræðslan um
að hún reyndi á einhvern hátt
að hefta hann, kom honum til að
segja það, sem hann í raun og
veru ekki meinti. Hún gat ekki
28 VIKAN 52- tbl-