Vikan - 21.12.1972, Page 48

VÍSNAÞÁTTUR VIKUNNAR
RAULA ÉG
FYRIR
RAUÐAN HUND
Níðvísan hefur löngum verið íslendingúm tiltæk og að sjálf-
sögðu verður hún því fleygari því meinlegri sem hún er.
Jakob Jóhannesson í Ólafsvík orti þessa vísu um smáskammta-
lækni, sem var oft að heiman:
Fer um landið eins og örn
aðstyðjandi tjóni,
síljúgandi Sigurbjörn,
siðspillandi dóni.
Ekki þótti höfundi fýsilegt, að vísan yrði fleyg svona, gerði
því bragarbót og breytti henni þannig:
Fer um land og færir vörn
fyrir grandi og tjóni,
sílæknandi Sigurbjörn,
siðelskandi á Fróni.
Fjárhagur almennings er jafnan bágborin fyrir jólin, ekki
sízt í ár, og kannski á skatturinn drjúga sök á því. Margur
hefur bundið fjárhagsáhyggjur sínar og skuldabasl í stuðla og
rím til hugarléttis og stundarfróunar. Hér er ein slík vísa eftir
Guðmund Guðmundsson í Berufirði:
Stormasamt við skuldasker,
skammt á milli brota.
Lygina fyrir lífakker
læra menn þar að nota.
Snemma á nítjándu öld bjó á Kolgrímastöðum í Eyjafirði
maður, er Páll hét. Hann var góður hagyrðingur, en sárfá-
tækur alla tíð. Jörðin var léleg og börnin mörg. Hann tók
skuldabaslið mjög nærri sér, og þegar einn sona hans, Ágúst
að nafni, dó ungur, kvað Páll:
Þótt við mér stuggi veröldin,
vil ég þakka glaður.
Aldrei verður Ágúst minn
aumur þurfamaður.
Einhverju sinni var það á mannfundi í Saurbæ, að fátækur
þurfamaður varð að leita á náðir sveitarinnar um hjálp. Dig-
urbarkalegir ráðamennirnir veittust að lítilmagnanum og sök-
uðu hann um ræfildóm og aumingjahátt. Maðurinn stóð þarna
frammi fyrir þeim þögull og sneyptur. Þá kvað Páll þessa vísu:
Feitra hunda hóp að sjá
hugarró má skakka.
Skörpum tönnum skella á
skinhoraðan rakka.
Við fengum snemma að kenna á vetrarríkinu í ár, fann-
fergi mikið og vegir tepptir fyrir norðan og austan, þegar
þetta er ritað. Sjómennirnir eiga kannski manna mest gæfu
sína undir veðrinu, og þótt veturinn hafi eilítið liðsinnt okkur
í landhelgisstríðinu, megum við ekki gleyma eigin sjómönn-
um', þegar vindur gnauðar á glugga í þægilegri stássstofu. Jó-
hann Garðar Jóhannsson frá Öxney vakti eitt sinn skipshöfn
sína með þessari vísu á Skagagrunni:
Veðri lýsa vondar spár,
vonadísum fækkar.
Lokar ís í áttir þrjár,
aldan rís og hækkar.
Hér kemur vel gerð vísa eftir Sveinbjörn Beinteinsson frá
Draghálsi:
Okkur bæði ljóðið leiddi,
lokkuðu fræðin dul og há.
Rokkið næði nóttin breiddi
nokkrar kvæðastundir á.
Og önnur eftir Sveinbjörn:
Dagsins völd og vilja blekkti
vélráð öld í morgundyn.
Nóttin köld og þögul þekkti
það sem kvöldið gaf í skyn.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að Steinn Steinarr
varð fyrir sárum vonbrigðum, er hann hélt til Rússlands árið
1956 og hugðist líta með eigin augum dýrðina, sem hann hafði
gert sér í hugarlund. Hann orti mergjuð kvæði óbundin af
þessu tilefni, en hér eru tvær vísur, sem hann orti í ferðinni
sjálfri:
Ráfa ég um og rolast hjá
rauðum erkifjanda.
Hvenær muntu sál mín sjá
sóldýrð Vesturlanda?
Ömurleg er gerskra grund,
gjálpar skólp í mýri.
Raula ég fyrir rauðan hund
rímur úr ævintýri.
Vinnukona á bæ einum átti dag nokkurn von á unnusta
sínum í heimsókn. Það dróst eitthvað að hann kæmi og varð
hún þá döpur mjög og guggin. Loksins kom hann þó, og tók
stúlkan þá óðara gleði sína aftur. Um þetta var kveðið:
Vel hún eirði öðrum fjarri
angurs hrærð af þrauta sting.
Eyrað heyrði, hann var nærri,
hjartað bærði tilfinning.
Við tilfærðum áðan Rússlandsvísur Steins Steinarrs. Og
fyrst hjartansmálin eru komin á dagskrá, dettur okkur i hug
þessi vísa eftir Stein — auðvitað með hans kaldhæðnislega
lagi:
Einni kvon að unna még
ekki er von ég kunni.
Mörg er konan liggileg
lífs á skonnortunni.
Og ekki má gleyma treganum eilífa. Við ljúkum þættin-
um með þessari vísu eftir Jónas Tryggvason frá Finnstung-
um:
Þig hef ég alla ævi þráð
ást minna fyrstu vona.
Þig hef ég alla ævi smáð,
örlögin hegna svona.