Vikan - 20.09.1973, Síða 16

VAR
ÞAÐ BARA
DRAUMUR
Ég hitti hana, og eftir það lifði ég aðeins
fyrir ástúð hennar, atlot og orð. Ég var
svo algerlega niðursokkinn i og töfraður
af öllu, sem hana snerti, að mér stóð orð-
ið á sama, hvort dagur var eða nótt, sum-
ar eða vetur. Ég skeytti engu i viðri vel-
öld nema henni.
Ég hafði elskað hana mjög
heitt.
Hvi elskar maður? Já, hvi elsk-
ar maður? Hve það er einkenni-
legt að sjá i rauninni aðeins eina
veru I öllum heíminum, að láta
aðeins eina hugsun ráða yfir huga
manns, að láta aöeins eina þrá
rikja I hjartanu og að endurtaka
stöðugt aðeins eitt nafn, nafn,
sem kemur jafnan aftur og aftur
fram á varir manns frá dýpstu
fylgsnum sálarinnar likt og vatn i
uppsprettu, nafn, sem er slfellt
endurtekið, sem er stöðugt hvisl-
aö alls staðar likt og bæn!
Ég ætla að segja ykkur sögu
okkar tveggja, þvi aö ástin býr
aöeins yfir einni sögu, sem er I
rauninni alltaf stl sama. Ég hitti
hana, og eftir það lifði ég aðeins
fyrir ástúð hennar, atlot og orð.
Ég var svo algerlega niöursokk-
inn I og töfraöur af öllu, sem hana
snerti, að mér stóð orðið á sama,
hvort dagur var eða nótt, sumar
eða vetur, skeytti engu I viðri ver-
öld nema henni.
Og svo dó hún. Hvernig? Ég
veit það ekki. Ég veit ekki lengur
neitt. Það er allt I þoku fyrir mér.
En kvöld eitt kom hún vot heim,
þvi að það var hellirigning það
kvöld. Næsta dag hóstaði hún
mikið, hélt þvi áfram heila viku
og lagðist veik I rúmið. Ég man
ekki núna, hvað gerðist i raun-
inni. En það komu til okkar lækn-
ar. Þeir skrifuöu eitthvaö á blað
og fóru siðan á brott. Svo var
komiö með meöul, og eitthvert
kvenfólk fékk hana til þess að
taka þau inn. Hendur hennar voru
sóttheitar, enni hennar brann, og
augu hennar voru skær og döpur.
Þegar ég yrti á hana, þá svaraði
hún mér, en ég man ekki, hvað
hún sagði. Ég hef gleymt öllu,
öllu, öllu! Hún dó, og ég man vel
eftir hinum siðustu, vieku and-
vörpum hennar. Hjúkrunarkonan
sagöi aðeins: „Já, svona fór
það”. Ég skildi hana.
Ég veit ekkert meira, ekkert.
Einhver prestur vék sér að mér
og spurði: „Var hún ástmey yð-
ar?” Og mér virtist sem hann
væri að móðga hana. Það hafði
enginn rétt til þess að segja það
lengur.þareð hún vardáin. Og ég
rak hann út. Annar prestur kom,
sem var mjög góöur og fullur
samúðar. Og ég grét, þegar hann
talaöi við mig um hana.
Fólk talaði við mig um jar&ar
förina, en ég man ekki eftir ncinu
sem það sagði, þó að ég muni eftir
likkistunni og hamarshöggunum,
þegar þeir negldu lokiö yfir hana i
kistunni. 0, Guð almáttugur!
Hún var grafin, — grafin I jörö
niöur! Hún! Grafin I þessa holu!
Eitthvert fólk fylgdist meö til
kirkjugarðsins, einhverjar vin-
konur hennar. Ég flýði og hljóp
eitthvað burt. Éghljóp fyrst beint
af augum, og síðan gekk ég eftir
borgarstrætunum, fór heim, og
næsta dag lagði ég af staö i ferða-
lag.
í gær sneri ég aftur til Parisar.
Þegar ég sá aftur herbergið mitt
— herbergið okkar, rúmið okkar,
húsgögnin okkar, allar þær leifar,
sem eftir verða af lifi mannlegrar
veru hér i heimi eftir dauða henn-
ar, þá nisti sorgin mig allt i einu á
ný af hálfu meira magni. Ég var
kominn á fremsta hlunn að opna
glugga og henda mér niður á göt-
una. Ég gat ekki dvalizt lengur á
meðal þessara hluta, á milli þess-
ara veggja, sem höfðu umlukt
hana og veitt henni skjól, sem
geymdui rifum sinum þúsundir
frumeinda frá lfkama hennar,
hári hennar og hörundi og jafnvel
andardrætti hennar. Ég greip
hatt minn og flýöi út. Ujn leið og
ég komst að útidyrunum, fór ég
fram hjá stóra speglinum i and-
dyrinu, sem ég hafði látið setja
þar, til þess að hún gæti skoöað
sig á hverjum degi frá hvirflf til
ilja, um leið og hún fór út, til þess
aö athuga, hvort föt hennar litu
vel út og færu vel, allt frá litlu
skónum upp til hattsins hennar.
Ég snarstanzaði ósjálfrátt fyrir
framan þennan spegil, sem hafði
svo oft endurspeglað mynd henn-
ar, svo oft, svo oft, að spegilmynd
hennar hlaut að vera þar geymd.
Ég stóð þarna skjálfandi, og augu
min starblindu á spegilinn, á
þetta flata, tóma og næstum dul-
arfulla gler, sem hafði falið I sér
alla mynd hennar og hafði jafnt
og ég, jafnt og min ástriöufullu
augnatillit. Mér fannst ég eiska
þetta gler. Ég snerti það. Það var
kalt. 0, sú brennandi endurminn-
ing! Dapri spegill, brennandi
spegill, hryllilegi spegill, sem
lætur mennina þjást þannig! Sælt
er það mannshjarta, sem gleymir
öllu þvi, sem spegillinn hefur
geymt, öllu sem hefur birzt hon-
um, öllu, sem hefur virt fyrir sér
spegilmynd sina I honum eða end-
urspeglazt I hjartanu, þrungnu
ást! Ó, hve ég þjáist!
Ég gekk út án þess að vita af
þvi, án þess að óska þess. Ég gekk
I áttina til kirkjugarösins. Ég
fann hina óbrotnu gröf hennar, sá
hvita marmarakrossinn með hin-
um fáu orðum:
Hún
elskaði, var elskuð
og
dó
Hún er þarna niðri I jöröinni,
rotnuð! Hve það er hræöilegt! Ég
hné til jarðar, og enni mitt snart
moldina. Og ég grét. Ég lá þar I
langan tima, i óralangan tima. Þá
sá ég allt i einu, að byrjað var að
dimma. Þaö greip mig einkenni-
leg, brjálæöiskennd þrá örvænt-
ingarfulls elskhuga. Ég þráði að
eyða nóttinni, hinni siðustu nótt,
grátandi á gröf hennar. En vörð-
urinn sæi mig og ræki mig út.
Hvernig átti ég að fara að þvl að
felast fyrir honum? Ég var kænn,
stóö upp og byrjaöi að ráfa um I
borg hinna dauðu. Ég gekk og
gekk langa-lengi. Hve litil er
þessi borg I samanburði við hina
borgina, borgina, sem við lifum i!
Við viljum há hús, breiö stræti og
mikið svigrúm fyrir hinar fjórar
kynslóðir, sem lita dagsljósið á
sama tima, drekka vatnið úr upp-
sprettunum, viniö af vinviðnum
og éta brauðið af ökrunum.
Og þaö er varla neitt rúm, varla
neitt rúm, fyrir allar kynslóöir
hinna dauðu, fyrir öll þau þrep,
sem hver kynslóð á hinum mikla
Framhald á bls. 40
Smásaga eftir Guy de Maupassant.
16 VIKAN 38. TBL.