Vikan - 29.05.1975, Blaðsíða 27

„Hann litur út eins og böðull og lifir eins og böðull!”
arans voru svo mikilfenglegar, aö Hugsandi hermaöur
hann geröi skissur af þeim i trónar á gröf Lorenzos
marmara, en vannst ekki timi til de’Medici I Flórens.
að fullgera þær. Myndhöggvaranum
Æviferill Michelangelos fellur láöist aö hafa styttuna
ekki að þessari kenningu. Hann lika hinum látna. Þeg-
lifði tólf páfa og vann fyrir helm- ar orö var á þvi haft,
inginn af þeim. Einn þeirra vildi svaraöi hann: „Þaö
fá kapellu og skreytingar i hana. sér enginn eftir þiís-
annar vildi fá fullkomna kirkju. und ár.”
Einn vildi fá höggmyndir og enn
annar vildi láta mála bókasafnið.
Enn einn vildi fá bautastein með
fjörutiu styttum.
„Ég er að gefast upp á vinnunni
og hlýðninni. Það hefði verið
betra fyrir mig að læra að búa til
eldspýtur.” kvartaði hann.
Michelangelo átti auövelt meö aö
tjá ástrlöu meö styttum sinum.
Þessi heitir Deyjandi þræll og er
varöveitt I Louvresafninu I Parfs.
brotið sá hann afskræmt andlit I
hvert sinn, sem hann leit I spegil.
Flórensbúar fengu að sjá það
árið 1501, hve hart Michelangelo
gat lagt að sér við vinnu. Þremur
árum áður hafði iðrunarpredik-
arinn Girolamo Savonarola verið
brenndur á báli fyrir framan ráð-
húsið. Marteinn Lúther hafði haf-
ið baráttu slna I Þýskalandi. A-
standiö á Itallu var ótryggt.
Franskir herir réðust inn I landið.
Hin fjölmörgu sjálfstæðu borgriki
börðust innbyrðis.Prentlistin,
spilavitin og sýfilis breiddust óð-
fluga út um Evrópu.
Michelangelo veitti þessu enga
athygli. Hann haf ði fengið I hend-
ur 5.50 metra langan marmara-
stein. Eiginlega var steinninn
ekki nógu þykkur til að hægt væri
aö gera úr honum höggmynd.
Michelangelo lét byggja vinnu-
palla út tré við steininn og hófst
handa. Brátt hætti hann aö fara
heim til sin á kvöldin, en hélt á-
fram að vinna við ljósker. Undir
morgun lagðist hann fyrir hjá
steininum og svaf svolitla stund.
Hann var að vinna að Davfð.
1503 —I Þýskalandi hafði Díirer
þegar málað héranp — var stytt-
an loks fullgerð. Enginn vafi lék á
þvi, hvar hún skyldi standa —
framan viö ráðhúsið. Brátt varö
til nýtt tlmatal meðal borgarbúa.
Svo og svo mörgum árum áður,
eða svo og svo mörgum árum eft-
ir að risinn var reistur.
En vísindamenn, sem rannsak-
að hafa feril Michelangelos, hafa
þó ekki sýnt Davíð og öðrum
höggmyndum, sem meistarinn
lauk við, mesta athygli. Ahugi
þeirra hefur fremur beinst að þvl
að reyna að komast að þvl, hvers
vegna hann lauk ekki viö jafn
margar höggmyndir og raun ber
vitni.
Alls konar getgátur hafa komið
fram um ástæöuna. Hin algeng-
asta er þessi: Hugmyndir meist-
Austur-berllnski prófessorinn
Wemer Feist telur einnig að um-
hverfið hafi átt sök á þvi, að
Michelangelo vannst ekki tlmi til
að ljúka við verk sín. „Verslunar-
mang, lénsmannasamkeppni og
undirróður hlutu að rugla hann I
rlminu.”
Þetta varð lika til þess, að
Michelangelo var á stöðugum
þeytingi milli Flórens og Rómar.
Hann hætti þessum þeytingi
ekki fyrr en hann var kominn yfir
sextugt.
Þegar best lét, var hann kyrr
vegna risaverkefna, sem honum
voru falin. Þannig hélt Július II
páfi honum kyrrum I Róm I f jögur
ár við að mála sixtinsku kapell-
una.
Það var árið 1508. Aldrei fyrr
hafði jafn herskár páfi setið I hinu
heilaga hásæti. Júllus II fór hvaö
eftir annað með sinn eigin her um
löndin. Stundum studdi hann
keisarann gegn feneyingum,
stundum studdi hann feneyinga
gegn frökkum.
Þessi páfi, sem flengdi kardi-
nála slna með eigin hendi, ef svo
bar undir, var ákaflega snjall I
samskiptum sinum við hina ó-
þjálu lund Michelangelos.
Michelangelo flýði frá Róm, en
páfanum tókstað hafa uppi á hon-
um og sannfæra hann — marm-
aramanninn — um, að hann væri
einmitt rétti maðurinn til að mála
Cappela Sistina. 10. mal 1508
klifraði Michelangelo upp á
vinnupallana.
I fjögur ár lá hann á bak-
inu uppi við hvolfþakið. Kalk-
mulningur og litir hrundu framan
I hann. Þegar hann haföi loks lok-
ið verkinu, var merkilegustu
freskomynd heimsins I saman-
lagðri kristni að finna I Róm. Þó
er þetta verk gert af myndhöggv-
ara, og sama er aö segja um
meistaraverk Michelangelos á
framhliö slxtlnsku kapellunnar,
sem hann gerði 30 árum siðar.
Arunum I kapellunni eyddi
þessi mannfælni maður næstum
aleinn. Málarinn vildi ekki hafa
neina hjálparmenn fremur en
myndhöggvarinn. Það var ekki
fyrr en hann geröist bygginga-
meistari, að hann tók upp sam-
starf við aðra menn og þó með
mikilli varfærni.
1547. Lúther er látinn. en
Michelangelo setti
sjálfan sig I þessa
höggmynd. Hann er
karlmaöurinn aö taka
Krist af krossinum.
Þessa mynd lauk
meistarinn ekki viö.
Hún er varöveitt i
Flórens.
lútherisminn lifir. Péturskirkjan I
Róm, sem maöurinn frá Witten-
berg hafði barist svo hatramlega
gegn, var enn litiö nema gr'unnur-
inn. Hver kynslóðin af arkitektum
á fætur annarri hafði lagt hönd á
plóginn við bygginguna. Frá þvl
um áramótin hafði enn einn bygg-
ingameistarinn bæst I hópinn:
Michelangelo.
Hann gerði tillögu að nýju
hvolfþaki: Hæð 119 metrar, þver-
mál 42 metrar.
Auk hvolfþaksins tók hann að
22. TBL. VIKAN 27