Vikan - 04.12.1980, Blaðsíða 35

Hvaða vín með hvaða mat?
Texti: Jónas Kristjánsson
Rautt með
fiski!
Hvítt með
kjöti!
— ef ykkur sýnist svo
Sumir gera allt of mikið úr, hvaða vín
eigi viö hvaða mat. Á timum hinnar
útdauðu, alþjóðlegu hótelmatargerðar
höfðu menn gaman af að gera
nákvæmar skrár um heppileg hjónabönd
matar og vins. Þessu eru menn nú orðnir
fráhverfir.
Meira að segja er fyrir bí gamla reglan
unt, að hvílvín eigi að vera með fiski og
rauðvín með kjöti. Þessi regla var alltaf
mesta rugl, en hennar gætir þó enn í
veislusiðum.
Þið skulið prófa að segja Þjóðverja, að
hvítvín sé ekki drukkið með kjöti, eða
Toskaníubúa að rauðvín sé ekki drukkið
með fiski. Þeir ntundu hlæja að ykkur.
eins og þið ættuð raunar skilið.
Staðreyndin er, að heima í héraði er
heimavínið, hvort sem það er rautt eða
hvítt, drukkið meö öllum mat, hvað sem
leiðsögubækur hótel- og veitingaskóla
segja. Og enginn efast um, að heima-
menn viti best.
Undantekningarnar eru
mikilvægastar
Auðvitað er með nákvæmni hægt að
finna, hvort þetta eða hitt vínið falli
betur að þessum eða hinum matnum. Ei.
þá koma töflurnar að litlu gagni, því að
oftas: skiptir matreiðslan meira má|i en
hráetnin.
Við getum til dæmis tekið þá megin-
reglu, að þurrt hvítvín henti fiski og
sjávarréttum. Við þá reglu er það að
athuga. að rjómuð eða brösuð mat-
reiðsla þessara matvæla gæti fremur
kallað á hálfsætt eða sætt hvitvin.
Við getum líka tekið þá meginreglu,
að rauðvín henti svinakjöti eins og öðru
kjöti. Við þá reglu er það að athuga, að
göfugt og sætt hvítvin getur farið enn
betur við hantborgarhrygg. Við skulunt
þvi fara varlega í forntúlur.
Hér á öðrum stað i blaðinu er skrá yfir
bestu rauðvín og hvítvín, sem fást hjá
Áfengis- og tóbaksverslun rikisins. Þar
er við hvert vin stungið upp á mat, sem
gæti hentað því víni. En það er uppá-
stunga, ekki forskrift.
RJÚPA
Ef þið ætlið að hafa rjúpu eða
hreindýrakjöt i jólamatinn, koma
Trakia frá Búlgaríu og Chateauneuf-du-
Pape 1978 frá Avignon i Frakklandi
strax í hugann. Þetta eru öflug og jarð-
bundin vin, sem ættu að standasl
santjöfnuð viðbragðsterkan matinn.
Franska vinið er mun dýrara, á 9.000
krónur. En það er líka mun betra og
göfugra vín. Þeir, sem aðeins vilja eða
geta borgað 2.800 krónur fyrir flöskuna,
ættu að halla sér að Trakia, sem er afar
frambærilegt vín, það þriðja besta i
Ríkinu.
NAUT
Ef þið ætlið að hafa nautasteik í jóla-
matinn, er úrvalið fjölbreyttara. Chianti
Classico Antinori 1979 liggur I augum
uppi og hentar raunar með öllum mat.
En til greina koma ýmis önnur mild vín,
sem fara vel við fremur milt nautakjöts-
bragðið. Eitt þeirra er portúgalska vínið
Periquita 1975. Bæði þessi vín eru ódýr,
á 3.300 krónur.
LAMB
Ef lambakjöt verður fyrir valinu,
dettur mér helst í hug að benda á
Chateau de Saint-Laurent 1978 á 3.700
krónur eða Saint-Emilion 1978 á 4.500
krónur, einkum þó hið fyrra, sem er
heldur betra og á ntun hagstæðara verði.
SVÍN
Ef það er svo hamborgarhryggur, sem
er jólamaturinn, er ákaflega freistandi
að benda á dýrasta og besta vín
Ríkisins, Chateau Talbot 1967, á 10.000
krónur. Óvenjulegt, en skemmtilegt val
væri i hvitvininu Wormser l.iebfrauen-
stift 1979 á 6.500 krónur.
En auðvitað má líka nota Trakia,
Chianti Classico eða Chateau de Saint
Laurent með hamborgarhryggnum og
raunar með öllum jólamat, ef þið viljið
nota rauðvin á hagkvæntu verði.
KALKÚNN
Ef kalkúnn eða kjúklingur er jólamatur-
inn ykkar í ár, mætti benda á austur-
ríska vinið Edelfráulein 1977, ef það
verður þá aftur komið í sölu eftir að hafa
verið uppselt i haust. Það kostar 3.800
krónur og er því í svipuðum verðflokki
og Chianti og Chateau dc Saint-Laurent,
sem einnig kæmu til greina.
LAX
Ef þið eruð svo sér á parti að hafa
hinn göfuga lax i matinn. er alveg
upplagt að bjóða upp á franjangreint
Wormser Liebfrauenstift 1979. Það er
að visu sætt, en laxinn er heldur enginn
venjulegur fiskur. Vínverðið er 6.500
krónursemfyrr segir.
SILUNGUR
Með silungi mundi ntér annaðhvort
detta I hug Móselvínið Bernkasteler
Badstube 1979, sem I Ríkinu gengur
undir nafninu Bernkasteler Schlossberg,
eða þá Rinarvinið Ríidesheimer
Burgweg 1979, hvort tveggja næstum
hálfsæt vín. Ekki alveg sæt, enda er
silungur ekki eins feitur og lax. Bæði
kosta 4.400 krónur.
HÖRPUSKEL
Sumir hafa kannski hörpuskelfisk i
forrétt og þá kemur gjarna til greina
Kallstadter Kobnert 1979, sem er meðal-
þurrt vín, ekki alveg þurrt. Það kostar
4.400 krónur. Vínið er skemmtilegt og
má raunar nota með öllum jólamat,
kjöti sem fiski.
FISKUR OG SKELDÝR
Að lokum er að geta allra þeirra
forrétta úr hafinu, sem menn geta
imyndað sér, ýsu eða þorsks, lúðu eða
rauðsprettu, humars eða skötusels,
rækju eða kræklings. Við allt þetta
hentar hið dæmigerða sjávarréttavín
Ríkisins, hið þurra GewUrztraminer frá
Alsace i Frakklandi, á 4.400 krónur.
Hér hafa aðeins verið nefnd sjö
rauðvin og sjö hvitvin af 120-130 vína
framboði Ríkisins. En bitur reynsla
hefur sannað mér, að ekki er ástæða til
að mæla með öðrum matarvinum en
þessum fjórtán.
(Birt með fyrirvara um verðhækk-
anir)
Jónas Kristjánsson
130 iögur
bárust
Var einhver að segja að
ísiendingar væru orðnir penna-
latir?
Ef svo er afsannaðist sú
kenning rækilega er Vikan
efndi til smásagnasamkeppni á
síðastliðnu sumri. Þegar skila-
fresti lauk höfðu I28 sögur
borist, og tvær komu að auki
eftir að skilafrestur var út
runninn. Þær komust að vísu
ekki með í keppnina en engu
að síður má segja að þessi
viðleitni Vikunnar hafi orðið til
þess að 130 sögur voru settar á
blöð. Það svarar nokkurn
veginn til þess að einn af
hverjum 1770 íslendingum hafi
sest við skriftir, en ef við
tökum tillit til þess að tals-
verður fjöldi þjóðarinnar er
enn svo ungur að hann getur
af eðlilegum ástæðum ekki
skrifað ennþá er hlutfallið enn
hærra.
Vitaskuld voru þessar sögur
býsna misjafnar að gæðum.
góðar, bærilegar, lakari. Þó eru
fæstar þeirra svo bágar að þær
gefi ástæðu til að ætla að
höfundurinn geti ekki betur.
Þvert á móti gefa flestar þeirra
vonir um að með aukinni
æfingu og sjálfsögun ýmissa
þeirra, sem sendu okkur sögur.
eigi þjóðin von á miklu fleiri
vel liðtækum höfundum en
hún veit ennþá af. Mörgum lá
virkilega nokkuð á hjarta.
höfðu sögu að segja, þótt ef ti!
vill á skorti nokkuð i
uppbyggingu og jafnvel
málfari. En æfingin skapar
meistarann og nú er um að
gera að þetta fólk haldi áfram
að skrifa og öðlast þá þjálfun
sem til þarf.
Eins og kunnugt er sátu
fjórir menn í dómnefnd: Auður
Haralds rithöfundur. Óskar
Halldórsson lektor. Rannveig
Ágústsdóttir bókmennta-
fræðingur og Sigurður Hreiðar
ritstjóri. Skilafrestur rann út
I0. september siðastliðinn. en
skiljanlega tók úrvinnsla tals-
verðan tima. þar sem allir fjórir
dómnefndarmenn urðu að lesa
hverja sögur, en niðurstaða lá
fyrir snemma í nóvember.
Á næstu opnu í þessu blaði
birtist saga sú sem hlaut fyrstu
verðlaun í samkeppninni. Hún
heitir Manndómsvígsla og er
eftir Anton Helga Jónsson,
ungan Reykvíking. í næstu
Viku kemur svo saga sú er
önnur verðlaun hlaut og því
næst sú er varð númer þrjú.
Til nokkurs var að vinna i
samkeppni þessari. Verðlaunin
voru ekki skorin við nögl: 500
þúsund, 300 þúsund og I50
þúsund krónur. Er ekki að efa
að þetta hefur ýtt við mörgum
sem ella hefðu látið kyrrt
liggja. Ef Vikan hefur þannig
orðið til að vekja blundandi
ritlistarneista i brjóstum
þjóðarinnar er tilganginum
náð.
Auður Haralds,
Afrakstur smásagnakeppninnar
Anton Helgi Jónsson
t
Manndómsvígsla
UMSÖGN DÓMNEFNDAR
Þessi saga er nærfærin lýsing á togstreitu heimilanna,
sem um er fjallað, eðlilegum kvíða drengsins og átökum
hans við þennan ótta sinn annars vegar og
eðlilega þrá og metnað hins vegar, og bakgrunnur
sögunnar er þjóðfélagslega raunhæfur. Mannlýsingar
eru skýrar og jafnvel frábærar. Þetta er falleg saga
með upphaf, miðju og endi, hnitmiðuð og heldur
spennunni vel. Lausnin er í samræmi við framvindu
sögunnar, rökrétt þótt óvænt sé.
Rannveig Ágústsdóttir,
Anton
Helgi
Jónsson
— höfundur
smásögunnar
Manndómsvígsla.sem
hlaut l. verðlaun í
smásagnasamkeppni
Vikunnar
Smásagan MANNDÓMS-
VIGSLA, sem hlaut 1. verðlaun í
smásagnasamkeppni Vikunnar
1980, var merkt dulnefninu „Jón
Úlrik Tómasson". Er umslagið
með þvi dulnefni var opnað að
úrskurði dómnefndar fengnum
kom í Ijós að rétt nafn höfundar
er Anton Helgi Jónsson.
Anton Helgi er þeim sem
fylgjast með íslenskum
bókmenntum ekki alveg
ókunnur, þvi hann hefur gefið
út tvœr Ijóðabœkur sem hlotið
hafa góða dóma. Hingað til
hefur þó ekki borið mikið á
óbundnu máli eftir hann.
„Ég hef siðasta ár verið með
skáldsögu i smíöum. Þegar ég
frétti af þessari smásagna-
samkeppni datt mér í hug hvort
ekki mœtti nota einn kaflann úr
þeirri sögu sem uppistöðu i
smásögu. Það varð úr að ég
gerði það og skilaði sögunni
inn daginn sem skilafrestur
rann út."
Að sögn Antons Helga er
saga þessi enn mikið til i
brotum, en vonir standa til að
hún komi út á næsta hausti.
Ekki er að efa að margir munu
hyggja gott til glóðarinnar að
lesa þá bók, eftir að hafa kynnt
sér söguna sem hér fer á eftir.
Anton Helgi Jónsson er
fæddur í Hafnarfirði árið 1955,
en fluttist 12 ára til Reykjavíkur
og hefur átt þar heima siðan.
Sigurður Hrelðar.
34 ViKan 49. tbl.
49. tbl. Vikan 35