Vikan - 02.09.1982, Side 28

Marie Cosindas tilheyrir
litlum hópi amerískra ljós-
myndara sem af hreinum list-
rænum ástæöum hætti aö taka
myndir í svarl-hvítu og sneri sér
aö litnum. Skoöun hennar er sú að
ljósmyndun og listmálun séu ná-
tengdar, enda viöurkennir hún aö
hún hugsi eins og listmálari er hún
fæstviðljósmyndun.
Vivian, 1966.
Sjálfsmynd, San Francisco, 1981.
að sjá
LÍFIÐ í LIT
Maríe Cosindas kynntist ljós-
mynduninni fremur af tilviljun en
hitt. Hún stundaöi nám í listmálun
í Boston Museum School á sjötta
áratugnum og svo vildi til aö
vinnuherbergi hennar var við
hliöina á einni af fyrstu ljós-
myndastofunum í Boston, Carl
Siembab. Þar kynntist hún ljós-
myndurum sem voru að fikra sig
áfram í greininni og hóf fljótlega
að taka ljósmyndir sjálf. Hún tók
einungis svart-hvítar myndir til
að byrja meö og gat framfleytt
sér á því aö taka andlitsmyndir af
fólki.
Á þessum tíma notuðu allir
helstu ljósmyndarar og kvik-
myndaleikstjórar svart-hvítar
filmur. Aðalástæöan var sú aö þaö
þótti listrænna. Ingmar Bergman
geröi fyrstu kvikmynd sína í lit
ekki fyrr en áriö 1964 (Allt These
Woman) og þá haföi liann leik-
inyndina, búningana og leiktjöld í
svörtum, hvítum og gráum
tónum. Eini liturinn í þeirri mynd
er því fölbleiki tónninn í hörundi
hinna norrænu leikara.
Margir hæfileikamiklir ljós-
myndarar unnu þó ljósmyndir í
lit, til dæmis Ernst Haas, Alfred
Eisenstaedt og Irving Penn. En á
sjötta áratugnum voru verk
þeirra kölluð söluvara, ekki lista-
verk. Þaö gekk svo langt aö menn
fóru aö trúa því aö liturinn væri
ekki eins göfugt listform og svart-
hvítt. Richard Avedon er eitt
besta dæmi þessa. Hann tók
glæsilegar litmyndir fyrir Vogue
og Harper’s Bazaar, fullar af
sterkum litum, glæsileika og fjöri.
En þegar hann vann að
„alvarlegri” verkefnum, eins og
hann orðaöi það, verkefnum sem
áttu aö geymast á söfnum, tók
hann alvöruþrungnar svart-hvítar
ljósmyndir.
Marie Cosindas var trú stéttar-
félögum sinum til aö byrja meö.
En smám saman fóru aö renna á
hana tvær grímur. Þegar hún virti
fyrir sér landslagið í gegnum
linsuna og reyndi að ímynda sér
útkomuna í svart-hvítum tónum
sársá hún eftir litbrigöunum.
Ljósmyndarinn Ansel Adams var
síður en svo hrifinn. ,,Þú ert aö
taka svart-hvítar myndir,” sagöi
hann, „en þú hugsar í lit.” Hann
gaf henni síöan filter, sem geröi
landslagiö svart-hvítt, til aö setja
framan á linsuna. Hún horfði í
gegnum filterinn en sá ennþá lit-
ina. Á endanum framkallaöi hún í
lit myndir þær sem hún hafði áöur
gert svart-hvítar.
1962 bauð Polaroid Company
nokkrum ljósmyndurum að vinna
meö nýja filmu, Polacolor. Marie
Cosindas sá strax hina nýju
möguleika sem buöust. „Þetta er
eins og aö halda á myrkraher-
berginu í hendinni.” Þar sem
myndirnar framkölluöust um leiö
gat hún prófað sig áfram meö ein-
hvern af þeim 24 filterum sem
hún notaði til aö ná hinum sér-
staka litblæ sem einkennir myndir
hennar.
Þaö hefur veriö sagt uin Marie
Cosindas aö hún komist eins ná-
lægt listmálun og hægt er aö
komast.
Er ljósmyndin var framkölluð
lagöi hún hana á borö, steig
nokkur skref aftur á bak, virti
hana fyrir sér og lagfæröi þau
tónbrigöi sem hún var óánægö
með. Síðasta myndin var eins og
málverk aö því leyti aö það var
ekki hægt aö gera fleiri eintök.
Polaroid filman eyöilagðist meö
framkölluninni.
Hún hélt sýningu á ljósmyndum
sínum í Museum of Modern Art
áriö 1966, en þá höfðu aðeins veriö
haldnar þrjár slíkar sýningar
áður í sögu safnsins. Ljósmynda-
tímaritið Camera prentaöi lit-
myndir í fyrsta skipti tii aö sýna
ljósmyndir hennar á sama tíma.
Þaö kom aðdáendum hennar
ekkert á óvart því Marie Cosindas
færöi inn í listaheiminn sérstaka
tilfinningu fyrir litum, sem ekki
hefur sést síðan fyrir aldamót, og
tryggði sér þar meö þá sérstöðu
sem hún hefur meðal amerískra
ljósmyndara.
\3
XSVikan SS.tbl.