Vikan


Vikan - 04.12.1985, Blaðsíða 13

Vikan - 04.12.1985, Blaðsíða 13
lissa lálið iðnum Magdalena: „Undirstaflan er að vilja, þora, geta og telja sig mega. Það lærist ekki á neinu námskeiði." Farðu niður á þing og sjáðu hvað þeir skjálfa Þaö er sagt að allir leikarar þurfi einhvern tíma aö takast á við sviðshræðslu. Sviðshræðslan get- ur verið á mjög háu stigi, fyrir suma er hún lítið annað en smá- fiðringur í maga eða skjálfti í hnjám rétt áður en farið er inn á sviðið. Hjá öðrum getur hún orðið að hreinni martröð. Bandaríska leikkonan Ali McCraw lýsir sinni sviðshræðslu á eftirfarandi hátt: „Ég er oftast hálfmeðvitundar- laus áður en ég á að leika. Stund- um verð ég hreinlega líkamlega veik, fæ hita og kasta upp.” En sviðshræðsla er ekki endi- lega bundin við leikhúsið eða leik- arastéttina. Hún er margslungið fyrirbæri sem birtist á ótal mis- munandi vegu í daglegu lífi okkar. Fátt veitist fólki erfiðara en að standa í ræðustóli og tjá sig fyrir framan hóp áhorfenda. Sumir eru að eðlisfari hlédrægir og finnst óþægilegt að verða allt í einu mið- punktur athyglinnar í stórum hópi. Fyrir þetta fólk getur það eitt að halda smátölu eða erindi orðið að margra daga kvalræði. Svo eru hinir sem eru fæddir froðusnakkar, orðaflaumurinn vellur upp úr þeim fyrirhafnar- laust og þeir virðast njóta hverrar mínútu. En sviðshræðsludraugur- inn fer ekki í manngreinarálit, hann læsir klónum jafnt í þjálfaða ræðumenn sem viðvaninga. Þjálf- un og reynsla eru engin trygging gegn sviðshræðslu. Staðreyndin er sú að jafnvel reyndustu ræðu- menn, eins og stjórnmálamenn, geta skolfið eins og lauf í vindi í pontu: „Farðu bara niður á þing og sjáöu hvað þeir skjálfa,” sagöi ein ágæt kona sem atvinnu sinnar vegna er mikið niðri á þingi. Þegar hann Jón Jónsson situr heima í stofu hjá sér yfir kvöld- fréttum sjónvarpsins og horfir á einhvern landsþekktan stjórn- málamann tala til lýðsins í vé- fréttarstíl hvarflar ekki að honum annað en að fyrir þennan ágæta mann sé þetta eins og að drekka vatn. Viðtalið gæti hins vegar hafa verið tekið upp tvisvar eða þrisvar áður en stjórnmálamaðurinn var ánægður með árangurinn. Heilabúið eftir í stólnum Gott dæmi um sviðsskrekk er eftirfarandi reynslu- eða rauna- saga ónefnds viðmælanda. Hann er ungur athafnamaður á uppleið eða uppi eins og Sigurður Pálsson skáld hefur svo listilega nefnt þennan nýja þ jóðfélagshóp: „Mín fyrsta reynsla af að tala á fundi fyrir stórum hópi áhorfenda var vægast sagt hræðileg,” sagði þessi ágæti maður. „Þannig var að ég lét hafa mig út í að tala á fundi hjá hverfissamtökum ákveð- ins stjórnmálaflokks hér í Reykja- vík. Ég sagði strax já þegar ég var beðinn, fannst þetta ekkert mál. En eftir því sem fundardagurinn nálgaðist fór mér að líða illa, ég fór að kvíða fyrir. Líklega hefur enginn verið meira hissa á þessu en ég sjálfur því ég er líklega það sem fólk kallar opin og hress týpa, að minnsta kosti finnst mér það sjálfum, svo ég sé nú alveg hreinskilinn. Ég veit ekki hvað ég skrifaði mörg uppköst, ég mældi tímann, talaði inn á band og þegar aö fundinum kom kunni ég þessa ræðu aftur á bak og áfram. Líklega gleymi ég aldrei hvern- ig mér leið þar sem ég sat og beið eftir að rööin kæmi að mér að tala. Eg skalf eins og Parkinsonssjúkl- ingur, ég svitnaöi og mér fannst að hjartslátturinn í mér hlyti að heyrast út um allan sal. Satt best að segja veit ég ekki hvernig ég komst upp í pontu. Mér leið eins og ég heföi skilið hausinn, heilabúið og röddina eftir í stólnum úti í sal, ég kom ekki upp orði og kannaðist ekkert við ræðuna, sem ég las upp eins og vélmenni. Hins vegar ætl- aði ég ekki að trúa mínum eigin eyrum þegar menn fóru að koma til mín eftir fundinn og þakka mér fyrir ræðuna. „Þetta var fínt hjá þér,” og svoleiðis. Þá rann upp fyrir mér að það hafði enginn tek- ið eftir því hvað ég var hræddur, ég hafði hins vegar verið alveg viss um að það hlyti að sjást lang- ar leiðir. Enn þann dag í dag ligg- ur við að ég roðni þegar ég hugsa um þetta. Ég man að ég hugsaði: „Ég skal aldrei gera þetta aftur,” því mér fannst ég hafa gert mig að algeru fífli. En svo ákvað ég bara að takast á við þetta, skellti mér á ræðunámskeið og hellti mér út í hverfispólitíkina. Síðan má segja að ég sé síblaðrandi á fundum. Hjartsláttur 200 slög Það þarf ekki endilega að vera fullur salur af fólki sem fær mann til að titra og skjálfa. Bara það að taka upp símtólið og ræða í síma við einhvern ókunnugan getur sett hjartsláttinn upp í 200 slög á mín- útu og hver kannast ekki við ónotatilfinninguna sem fylgir því að sitja á biðstofu bankastjórans og bíða eftir að röðin komi að manni? Hver man ekki eftir að hafa setið inni í munnlegu prófi, jafnvel eftir að hafa dregið óska- verkefnið, gjörsamlega ófær um að koma upp orði eða hugsa heila hugsun? Hvers vegna erum við hrædd við að standa upp og tjá okkur fyrir framan hóp áhorfenda? Hvað er eiginlega sviðshræðsla? Við lögð- um þessa spurningu fyrir Magda- lenu Schram, varaborgarfulltrúa Kvennaframboðsins, blaðamann, eiginkonu og móöur með meiru. „Eiginlega er þetta óskýranleg tilfinning,” sagði Magdalena. „Líklega er þetta þó fyrst og fremst vanmáttarkennd og van- traust á sjálfum sér. Þetta er oft ekki spurning um málstað eða hvað maður ætlar að segja heldur það að maður stendur sjálfan sig að því að hugsa sem svo: „Hvað er ég eiginlega að troöa hér upp og tala um eitthvað sem ég hef ekk- ert vit á? Það er fullt af fólki sem getur þetta miklu betur en ég. Nú klúðra ég þessu og eyðilegg allt saman.” Það skiptir, held ég, miklu máli hve manni finnst mað- ur sjálfur skipta miklu máli. — Ertu sjálf hrœdd þegar þú þarft að fara upp í pontu og tala? „Já, ég finn stöðugt fyrir því og það batnar ekki, versnar frekar ef eitthvaö er! Hér áður fyrr tók ég þetta ekki eins alvarlega. Ég þekkti þetta til dæmis aldrei í skóla. Ég var talandi á málfund- um, leikandi í skólaleikritum og svo framvegis, en þá fann ég aldrei fyrir neinum skrekk eða þess háttar. En ég var frek og frökk þegar í barnaskóla og þess vegna lenti ég í þessu stússi sem fylgir félagslífinu. Ég fæ hjart- slátt þegar ég þarf að hringja í einhvern ókunnugan aðila og bera upp eitthvert erindi, ímyndaðu þér hvernig það er fyrir blaða- mann! Eins þegar ég þarf að biðja um orðiö, til dæmis á borgar- 48. tbl. Vikan 13
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.