Vikan - 04.09.1986, Blaðsíða 34

„Ég er ekki sá eini úr Reyk-
hólasveit sem komið hefur
nálægt hermennsku. A síðustu
öld fór ungur maður úr sveit-
inni til náms í Danmörku. Eins
og fleiri á þeim tíma féll hann
í þá freistni að stunda búllurn-
ar og eyða vasapeningunum í
bjór og glæsilegan fatnað.
Þetta hlaut náttúrlega að
enda á einn veg. Hann varð
blankur.
Hann ákvað þess vegna að
ganga í danska herinn. Herinn
hélt mönnum uppi og borgaði
þeim kaup.
Þetta varð til þess að foreldr-
ar hans heima á Islandi, sér-
staklega móðir hans, fóru að
hafa miklar áhyggjur af hon-
um. Hún hét því á Reykhóla-
kirkju að gefa kirkjunni
altaristöflu ef henni tækist að
endurheimta soninn úr þessari
prísund.
Henni tókst að fá hann
keyptan lausan úr hernum fyr-
ir ákveðna fjárhæð. I þakklæt-
isskyni gaf hún Reykhóla-
kirkju altaristöflu og það mun
vera sú tafla sem þar hangir
uppi ennþá, að því er ég best
veit.
Sonurinn var Jón Thorodd-
sen skáld sem meðal annars
orti kvæðið Hlíðin mín fríða
og samdi Pilt og stúlku.
Móðir mín sagði í gamni þeg-
ar ég var að fara út í þetta
nám: Ætli það endi ekki með
því að ég verði að heita á Reyk-
hólakirkju til að fá þig til
baka.“
Sá sem segir frá heitir Jón
Sveinsson og er frá bænum
Miðhúsum. Grein hans um
málefni Landhelgisgæslunnar,
sem birtist í Morgunblaðinu í
apríl, vakti mikla athygli, ekki
síst fyrir það að höfundurinn
var með sjóliðsforingjamennt-
un frá Noregi.
Tók þátt í að
stofna félag
hernáms-
andstæðinga
Landhelgisgæslan verður
ekki til umræðu í þessu við-
tali. Við vildum fræðast aðeins
meira um höfund hinnar um-
deildu greinar. Hann var fyrst
spurður hvers vegna hann
hefði valið sér að læra her-
mennsku?
„Það var þannig að á
menntaskólaárum mínum á
ísafirði kynntist ég töluvert
þeirri umræðu sem þá fór fram
um varnarmál. Þá var þar með-
al annars stofnað félag
hernámsandstæðinga. Það er
það eina sem ég hef komið ná-
lægt stjórnmálum en ég tók
þátt í að stofna það félag þótt
ég hafi síðar gengið úr því.
Ég er í rauninni sammála
þeirri grundvallarhugsun sem
fram kemur hjá þeirri þverpóli-
tísku hreyfmgu sem félag
hernámsandstæðinga er. Það
er að á friðartíma hafi erlendur
her ekkert að gera á íslandi.
í raun þarf þetta ekki að vera
mótsagnakennt, starf með
hernámsandstæðingum og her-
mennska.
Mér fannst aldrei tekið, sem
ég vil kalla, faglega á málun-
um. Mér fannst einkenna
umræðuna þarna, ekki bara
þarna fyrir vestan heldur einn-
ig yfirleitt í þjóðfélaginu, að
menn þurftu alltaf að tengja
varnarmálin pólitískum kredd-
um.
I stað þess að leita að skil-
greiningum, vinna út frá þeim
og reyna að byggja niðurstöður
á rökréttri hugsun fannst mér
menn nota tilfinningaleg og
pólitísk rök í of miklum mæli.
Mér fannst skorta fagmennsku
áþessu sviði.
Hermennska
erfræðigrein
Hermennska og herfræði eru
fræði eins og lögfræði, við-
skiptafræði og hvað sem er.
Við verðum, ef við ætlum að
halda sjálfstæði okkar, að geta
metið það sjálfir hvað borið er
á borð fyrir okkur, hvort okkur
stafar ógn af erlendu herveldi.
Sé svo, í hvaða formi gæti hún
þá birst? Erum við tilbúnir að
mæta henni? Ef ekki, á hvern
hátt getum við þá fyllt upp í
skörðin?
Þetta ætti að vera algerlega
fræðileg athugun sem myndi
ekkert eiga skylt við stjórn-
mál. Það er þjóðin sem á að
taka endanlega ákvörðun um
landvarnir.
Við gætum stig af stigi tekið
við eftirlitsstöðvum Kanans og
hann þannig horfið úr landi.
Þetta yrði framlag okkar til
NATO, sem myndi kosta
styrktar samgöngur og al-
mannavarnabyrgi fyrir öll
þéttbýlissvæði ásamt geymsl-
um fyrir þyngri hergögn
þannig að aðeins þyrfti að
fljúga hingað liðsafla á ófrið-
artímum og þá með okkar
samþykki. Þannig yrði sjálf-
stæði okkar ekki einungis
menningarlegt og efnahagslegt
heldur einnig hernaðarlegt.
Sjálfstæðismenn
skortir sjálfs-
gagnrýni í
varnarmálum
Ég er mjög fylgjandi mörgu
af því sem sjálfstæðismenn
hafa komið fram með í varnar-
málum. En ég er ekki alveg
fyllilega sammála því sem þeir
bera á borð. Mér finnst þá
skorta sjálfsgagnrýni. Mér
finnst þeir taka allt of mikið
hrátt og ómelt upp eftir Atl-
antshafsbandalaginu og
Bandaríkjamönnum sérstak-
lega.
Nú kann þetta að virðast
svolítið einkennilegur bak-
grunnur, að einu afskipti mín
af stjórnmálum skuli vera í
gegnum félag hernámsand-
stæðinga.
Ég get nefnt það til gamans
um vinnubrögð íslenskra
stjórnvalda yfirleitt að þegar
ég fór til Noregs og sótti um
til norskra hernaðaryfirvalda
að fá að spreyta mig á þeim
skóla sem ég síðar fór í þá fóru
þeir fram á það við íslensk
stjórnvöld að þau rannsökuðu
bakgrunn minn með tilliti til
öryggissjónarmiða. Veit ég
ekki annað en að það hafi
gengið ákaflega fljótt og vel.
Ég hlæ oft að því að þeim
skuli algerlega hafa yfirsést
stjórnmálaafskipti mín í
menntaskóla.
Þegar ég kem heim árið 1985,
eftir átta ár, þá hafa hlutirnir
breyst töluvert. Það er farið að
fjalla um þessi mál á miklu
opinskárri hátt en áður. Menn
eru farnir að viðurkenna þörf-
ina á að hafa faglega þekkingu
á sviði hernaðar alveg eins og
á sviði utanríkismála, fjármála
eða viðskipta.
Og ég veit ekki betur en að
ísland hafi tekið sæti, sem það
á í hernaðarnefnd NATO, sæti
áheyrnarfulltrúa, en ég veit
ekki hvort sá maður hefur
nokkurn hernaðarbakgrunn.
Ég held að það sé lögfræðingur
sem situr þar.
Tundurduflaslæðarinn Vosso M-316. Jón var næstráðandi á systurskipi Vosso, Kvina M-315, tvö siðustu ár sin
í norska sjóhernum.
Korvettan Æger P-951. Jón Sveinsson var nemi á þessu skipi.
34 VIKAN 36. TBL