Vikan - 10.09.1987, Blaðsíða 18

NAFN VIKUNNAR:
KNUT 0DEGÁRD
/
IVatnsmýrinni stendur reisulegt og sér-
kennilegt hús. Mannaferðir eru tíðar á
þessum slóðum enda er þarna um að
ræða musteri norrænnar menningar,
Norræna húsið. Forstöðumaður og aðal-
driffjöður hússins er Norðmaðurinn Knut
0degárd. Knut kom hingað til lands haustið
1984 en áður hafði hann um langt árabil
haft mikil afskipti af menningarmálum í
heimalandi sínu. Hann var um skeið yfir-
maður menningarmála í Þrændalögum.
Hann hefur verið forstjóri bókaforlags, starf-
að sem bókmenntagagnrýnandi við Aften-
posten og síðast en ekki síst er hann
rithöfundur. Eftir Knut 0degárd liggja sex
ljóðabækur og fjórar bækur í óbundnu máli;
leikrit, barna- og unglingabækur, auk þess
sem hann hefur fengist við að þýða og kynna
íslenskar bókmenntir í Noregi. Miðalda-
kvæðin Lilja eftir bróður Eystein og Geisli
eftir Einar Skúlason komu út í norskri þýð-
ingu eftir Knut. Landar hans hrifust svo af
framtakinu að þeir sömdu tónlist bæði við
Lilju og Geisla, hvorutveggja óratoríum.
Geisli var frumfluttur fyrir húsfylli í Niðar-
óssdómkirkju en Lilja í Lillehammer. Af
nútímabókmenntum, sem Knut hefur þýtt,
má nefna Fljótt fljótt sagði fuglinn eftir
Thor Vilhjálmsson, Riddara hringstigans
eftir Einar Má Guðmundsson og ljóð eftir
Einar Braga, Þorstein frá Hamri, Jón Óskar,
Stefán Hörð Grímsson, Matthías Johannes-
sen og fleiri.
Fyrir húsbónda á jafnstóru heimili pg
Norræna húsinu er í mörgu að snúast. Ég
spurði Knut 0degárd hvernig það væri að
vera í forsvari fyrir þá starfsemi sem fer fram
í Norræna húsinu. Knut kvað þetta vera
mjög lifandi og skemmtilegt starf en sagðist
ekki geta dregið dul á að það væri jafnframt
mjög krefjandi. Eitt af meginmarkmiðum
Norræna hússins er að fylgjast grannt með
og kynna það sem gerist í lista- og menning-
armálum á Norðurlöndum sem víðar. „List-
in er enginn lúxusvarningur sem hægt er að
skera niður við trog þegar harðnar í ári,“
sagði Knut af miklum sannfæringarkrafti
þegar ég innti hann eftir hvernig gengi að
fá fjármagn til að halda uppi virku menning-
arlífi. „Menningin er það grundvallaratriði
sem skilur á milli manneskjunnar og vél-
mennisins og gerir lífið lifandi. Maðurinn
lifír ekki á brauði og smjöri einu saman og
mér finnst nauðsynlegt að yfirvöld hafi skiln-
ing á að menningin er það sem gerir þjóð
að þjóð.“
Knut Ödegárd átti frumkvæði að nor-
rænni ljóðlistarhátíð í Reykjavík árið 1985.
Þessi hátíð var sú fyrsta sinnar tegundar hér
á landi og lögðu margir hönd á plóginn svo
að þessi stórhuga hugmynd mætti ná fram
að ganga. Undirbúningurinn var unninn í
samvinnu við fulltrúa úr lista- og menningar-
lífi íslands og með styrk frá opinberum
stofnunum, íslenskum og norrænum. Þrátt
fyrir að yfirskrift hátíðarinnar væri norræn lét
skáldagyðjan ekki slíka landfræðilega af-
mörkun hindra sig og meðal gesta voru
rithöfundar eins og Georges Astalos, Justo
Jorge Padrón og James Tate. Það er óhætt
að fullyrða að þeir sem gerðu þessa hátíð að
veruleika unnu ekki verk sitt fyrir gýg því
hátíðin þótti takast með miklum ágætum.
Aðsókn að dagskránni var mjög góð alla þá
viku sem hátíðin stóð og um hana var fjallað
í blöðum og tímaritum víða um heim.
Upphaflega var hugmyndin sú að hátíðin
yrði haldin á tveggja ára fresti og Norður-
löndin myndu skiptast á um að sjá um hana.
Þegar til kastanna kom voru flestir á einu
máli um að hefðfesta hana í Reykjavík og
má segja að bókmenntahátíðin nú í haust
staðfesti þann vilja. Að þessu sinni verður
sagnalistin til umfjöllunar. Efnisflokkar eins
og staða norræns prósa, konur og bók-
menntir og módernísk sagnagerð verða
teknir fyrir í umræðuhópum sem verða öllum
opnir eins og dagskráin í heild.
Þátttakendur eru margir af fremstu rithöf-
undum Norðurlanda en auk þeirra voru
kölluð til skáld viðs vegar úr heiminum. Það
verður því einvala lið sem hittist í Reykjavík
haustdagana þrettánda til nítjánda september.
Meðal þeirra höfunda, sem koma á hátíðina,
eru Kurt Vonnegut frá Bandaríkjunum, Isa-
bel Allende frá Chile, Norðmaðurinn Jon
Michelet, Daninn Dorritt Willumsen, Aust-
ur-Þjóðverjinn Erwin Strittmatter, Sovétmað-
urinn Andrej Georgievitsj Bitov og franski
metonýmíuspekúlantinn Alain Robbet-Gril-
let.
Kurt Vonnegut er vart þörf að kynna fyr-
ir íslenskum bókaunnendum. Tvær bækur
hafa verið gefnar út á íslensku eftir hann;
Sláturhús 5 og Guðlaun, hr. Rosewater. Slát-
urhús 5 er að margra dómi þekktasta verk
Vonneguts en í því byggir hann meðal ann-
ars á eigin reynslu af síðari heimsstyrjöldinni.
Kurt Vonnegut fæddist árið 1922 og ólst upp
í Indianapolis í Bandaríkjunum. Hann var
kallaður í herinn og sendur til Evrópu í seinni
heimsstyrjöldinni þar sem hann var tekinn
til fanga og settur í fangabúðir í Dresden.
Eftir að stríðinu lauk lagði Vonnegut stund
á mannfræði við Chicagoháskóla og vann
sem blaðamaður. Ekki ílengdist hann þó í
18 VIKAN 37. TBL