Vikan - 15.09.1988, Blaðsíða 22

vissi hvað leikhús var. Mamma
átti mikið og skrautlegt tölu-
og hnappasafn í gamla daga og
með þeim sviðsetti ég heilu
leikverkin, eftir að hafa vand-
lega samið söguþráðinn. Oft
hermdi ég líka eftir alls konar
fólki, við lítinn fögnuð hjá
mömmu sem sagði að ég gæti
„orðið svona“ ef ég ekki hætti.
Bækur komu ímyndunaraflinu
af stað og ef sagan var sorgleg
varð ég að loka bókinni og
gráta út, en síðan umsamdi ég
bara söguna eftir mínu höfði.
Enn er stutt í tárin - og hlátur-
inn og enn leyfi ég mér að fá
útrás fyrir tilfinningarnar, þó
erfiðara reynist oft að breyta
gangi mála.
Leiklistarnámi lauk ég frá
Leiklistarskóla Leikfélags
Reykjavíkur árið 1968. Pabbi
kallaði leiklistina „vesen“ því
hún þótti kannski ekki nógu
örugg braut að leggja út á, en
þrátt fyrir það studdu foreldr-
ar mínir mig sannarlega í ves-
eninu. Eítir skólann tók við
nemendaleikhús í Tjarnarbíói,
líklega það fyrsta sem hér
starfaði. Þetta var um leið
nokkurs konar tilraunaleikhús
og settum við upp mörg
skemmtileg verk sem hefðu
kannski ekki hæft hinum leik-
húsunum á þeim tíma. Einna
minnisstðastur held ég að sé
Poppleikurinn Óli, sem var
fyrsti íslenski poppsöngleikur-
inn og tók okkur sex eða sjö
mánuði að semja og æfa. Þetta
afkvæmi okkar kostaði miklar
fórnir því ein sex eða sjö
hjónabönd og sambönd fóru í
vaskinn. Fyrir bragðið vorum
við kölluð litla skilnaðarfélag-
ið. Yfirleitt var fólk í öðrum
störfúm á daginn svo æft var á
kvöldin, nóttunni og um
helgar, þannig að það þurfti
sterkar taugar og umburðar-
Iyndi makans sem heima var.
Leikhús getur verið óhemju
'krefjandi, það tekur allan
manns tíma, alla manns hugs-
un og alla manns sál meðan á
því stcndur."
Skiljanlegt að sumir kalli
þetta vesen! En Sigríður held-
ur áffarn og segir að á vissan
hátt eigi þetta við um kennsl-
una líka, sérstaklega þegar ver-
ið sé að vinna að leiksýningu.
Hún hefur lengi kennt leiklist
og leikræna tjáningu og hafa
nemendur verið á öllum aldri,
frá fjögurra ára upp í áttrætt.
„Ég hef óskaplega gaman af
að kenna. Með kennslunni er
ég þó í fæstum tilfellum að búa
til leikara heldur stuðla að því
að fólk fái útrás fyrir tilfinning-
ar sínar og þjálfun í að tjá sig.
22 VIKAN
Allir hafa þörf til að tjá sig en
það er of algengt að fólk byrgi
tilfinningar sínar inni og þá er
hætta á að þær brjótist brengl-
aðar út.
Það er synd að grunnskólinn
skuli enn loka augunum fyrir
nauðsyn þessa þáttar. Náms-
bækur og próf eru aðalatriðið
en það gleymist um of að Ieyfa
einstaklingnum að njóta sín.
Samfélagið gerir sig sekt um að
kæfa tjáningar- og sköpunar-
þörf barna í stað þess að vekja
hana og hlúa að henni. Oft fá
börn, sem hafa þessar þarfir í
ríkum mæli, slæmar hegðunar-
einkunnir í skóla því þær falla
ekki inn í viðtekið hegðunar-
mynstur. Af hverju er ekki
hægt að gera námsefnið meira
lifandi, færa það á einhvern
hátt nær nemendum? Vit-
neskja þeirra um gróðurfar og
veðráttu einhvers staðar úti í
heimi þykir mikilvægari en
skoðanir og líðan þeirra sjálfra.
Örlítið meira frelsi nemenda
þarf alls ekki að þýða agaleysi.
Marga krakkana hefur mað-
ur séð hefja skólagöngu fúll til-
hlökkunar og tilbúin til að
læra, en smám saman fyllast
þau námsleiða og sum hver
jafnvel hatri á skólanum. Og
það að unglingar kasti upp fyr-
ir próf eða þjáist af svefnleysi
er ekki svo óalgengt. Eitthvað
hlýtur að vera að. Mann hryllir
stundum við grimmd þessa
ffumskógarþjóðfélags gagn-
vart börnum, unglingum og
öllum þeim sem eru minni-
máttar og ekki kunna að bíta
ffá sér.
En einn er sá skóli sem sýnt
hefúr verulegan skilning á
tjáningar- og sköpunarþörf
nemenda og félagslífi almennt,
það er Hagaskóli. Skólastjóri
og yfirkennari hafa off sagt
sem svo að ég sjái um þann
þátt sem skólinn vanrækir. Ég
hef séð um leiklistarkennslu í
skólanum í sjö ár, byrjaði með
tólf nemendur en nú eru þeir
komnir yfir sjötíu. Tvisvar á
ári, á jólaskémmtun og árs-
hátíð, eru settar upp viðamikl-
ar leiksýningar sem krakkarnir
semja sjálfir. Ég kem þeim af
stað með því að láta þau „im-
próvisera" út ffá söguþræðin-
um, síðan veljum við úr það
bitastæðasta og æfúm. Rit-
nefndir sjá svo oftast um að út-
færa textann.
Ég er sannfærð um að þetta
starf hefúr borið árangur því
ég hef töluvert fylgst með
krökkunum eftir að þau eru
komin í ffamhaldsskólana og
þar standa þau gjarnan ftamar-
lega í félagslífi. Margir góðir
ræðuskörungar framhaldsskól-
anna koma líka úr Hagaskóla,
enda hafa ræðunámskeið þar
verið í miklum blóma. En það
dapurlega er, að vegna þess að
leiklist er valgrein þá koma
ekki þeir nemendur sem
þyrftu mest á henni að halda,
þeir eru of feimnir og lokaðir.
Svo eru það sannarlega fleiri
en börn og unglingar sem hafa
þörf til tjáningar og sköpunar.
Síðastliðna tvo vetur hef ég
kennt öldruðu fólki og það var
stórkostlegt. Þau gáfu yngra
fólkinu ekkert effir. Ég lét þau
gera ýmsar leikrænar æfingar
sem sumir eru dálítið feimnir
við og finnst jafnvel asnalegar,
en þau Iétu ekkert slá sig út af
laginu og höfðu bara gaman af
þeim. Svo voru leikrit leikles-
in, eins og Silfúrtunglið eftir
Laxnes og Milli skinns og
hörunds eftir Ólaf Hauk Sím-
onarson. Þessi verk lásu þau
saman af mikilli ánægju og
fóru Iétt með.
Starf mitt með þroskaheftu
fólki hófst árið 1982. Upphaf-
lega var meiningin að ég ynni
með þeim hálfan vetur við að
setja upp afmælissýningu í til-
efhi af 25 ára afmæli Styrktar-
félags vangefinna. Ég hef enn
ekki getað slitið mig ffá þeim.
Þetta fólk á sínar vonir og þrár
eins og aðrir og er oft mjög til-
finningaríkt. Það að fá hvatn-
ingu til að tjá sig er þeim mik-
ils virði, ekki hvað síst þeim
sem eiga við tjáskiptaerfiðleika
að stríða. Leiklistin og það að
nota Ieikrænar æfingar með
taltækninni hefur reynst mjög
góð leið. Ég sé mikinn mun á
fólkinu í allri framgöngu, hvað
þetta styrkir sjálfstraustið og
sjálfsímynd þeirra. Þetta starf
mitt með þeim hefur gefið
mér mjög mikið og ég hef
hvergi fúndið aðra eins sam-
kennd og er meðal þessa fólks.
Það er hollt að kynnast þeirra
miklu einlægni og falsleysi,
þessu sakleysi barnsins sem
við erum búin að týna í ljótum
heimi.
Þetta fólk býr í Bjarkarási en
er í Þjálfúnarskólanum við
Stjörnugróf, þar sem okkar
kennsla fer einnig fram.
Ákveðinn kjarni nemenda
myndar nú sýningarhóp, sem
heitir Perlan og hefúr það að
markmiði að sýna opinberlega.
Þau hafa þegar sýnt víðs vegar
um landið, komið fram á ráð-
stefnum og í sjónvarpinu. Og
nú í ágústbyrjun fórum við í
okkar fyrstu sýningarferð til
útlanda, en það var á Norrænu
kvennaráðstefnuna í Osló,
með sýninguna Síðasta blómið
eftir James Thurber. Þetta var
meiriháttar ævintýri hjá okkur
og vel heppnað. Við undirbún-
inginn fengum við ómetanlega
hjálp ffá ýmsu fólki. Meðal
annars hannaði ein vinkona
mín búningana, síðan fékk ég
til liðs við mig nokkra kennara,
mæður og fleiri vinkonur og
saman sátum við svo í frítím-
um og saumuðum búninga á
allan hópinn. Þessar vinkonur
eru með mér í dans- og leik-
fimihóp í Kramhúsinu og
saumahópinn kalla ég Perlu-
vini, því svonalagað er sannar-
lega ekkert sjálfsagt í dag þeg-
í síðasta mánuði fór Sigríður í fyrsta
sinn út fyrir landsteinana með sýn-
ingarhópinn úr Þjálfunarskólanum
við Stjörnugróf. Hér sést leikhópurinn
Perlan í Osló þar sem hópurinn sýndi
á Norrœnu kvennaráðstefnunni.