Vikan - 08.12.1938, Blaðsíða 4

4
VIKAN
Nr. 4, 1938
orti kvæðið á þrem nóttum. Síðan lét Ólaf-
ur leiða hann á sinn fund. Vill Ölafur nú
heyra kvæði það, sem Óttar hafði ort um
Ástríði. Ástríður sat í hásæti hjá konungi.
Óttar settist á gólfið við fætur konungi
og kvað kvæðið. Þegar kvæðinu var lokið,
hóf hann upp dráþuna, sem hann hafði ort
um konunginn, og lét ekki niður falla
kveðandina. Þegar kvæðinu var lokið, gaf
konungur honum upp sakir og sagði:
„Þat mun ráð Óttarr, at þú þiggir höfuð
þitt að þessu sinni fyrir drápuna.“
Óttar svarar:
„Þessi gjöf þykki mér allgóð, herra,
þótt höfuðið sé eigi fagurt."
Dró konungur síðan gullhring af hendi
sér og gaf Óttari. Ástríður drottning
renndi fingurgulli á gólfið til Öttars og
mælti:
„Taktu skáld gneista þann og eig.“
Óttar var nú með Ólafi helga um hríð,
en fór þá til Knúts ríka. Hefir ef til vill
vinátta hans og Ólafs helga aldrei verið
traust.
Síðan hafa menn engar sagnir um Óttar,
nema nokkuð af kvæðum hans hefir
geymst. Elst þeirra kvæða, sem nokkuð
hefir geymst af, mun vera Ólafsdrápa
sænska. Hún er sennilega ort um 1018.
Þar er vísa, sem vel gæti verið upphaf
kvæðisins. Skáldið ávarpar konunginn, bið-
ur hann heyra upphafið, því að hann ætli
að flytja rétt lof konungs og biður hann
nema háttu kvæðis síns. Þá getur hann
þess, er Ólafur kemur til ríkis í Svíþjóð.
Mansöngsdrápan, sem hann orti um Ást-
ríði fyrir 1019 hefir öll glatazt. Höfuð-
lausn, kvæðið, sem hann orti um Ólaf helga
árið 1022, hefir að miklu leyti geymst. 1
upphafi kvæðisins hvetur hann konung og
hirð að hlýða á kvæðið og virðist ekki hafa
verið vanþörf á því, því að hirðmenn gerðu
óp að skáldinu og sögðu að flimberinn
skyldi þegja. Naut Óttar þá enn vináttu,
frændsemi og ráðfimi Sighvats og fékk
hljóð. Þá víkur hann að ferðum konungs
í Austurveg og til Svíþjóðar árið 1008 og
til Englands 1009—13, þegar hann veitti
lið Aðalráði konungi og vildi koma hon-
um til ríkis aftur. Þá er um ferð Ólafs
konungs til Frakklands 1014 og heim til
Noregs aftur, er hann tók Hákon jarl til
fanga í Sauðungssundi 1015. Síðan er á
það minnst, er Ólafr braut til hlýðni kon-
unga Upplendinga og hversu ríki hans sé
nú víðlent. Þá er Knútsdrápa, sem ort er
eftir 1026 um Knút ríka, son Sveins tjúgu-
skeggs. Af því kvæði hefir nokkuð geymst.
Það er um ferð Knúts til Englands 1015
og árás hans á London 1016. Síðasta vís-
an er um orustuna á ánni helgu 1026.
Af lausavísum hafa aðeins tvær geymst.
Önnur er um lítinn atburð. Ólafur helgi
sendi Sighvati og Óttari hnetur af borði
sínu. Óttar er ekki einkar hrifinn yfir
sendingunni, en hyggur þó, að hún geti
verið fyrirboði stærri gjafar. Hitt er vísa
með fomyrðislagi, mælt af munni fram,
er Óttar gekk inn í höll Knúts konungs.
Ólafsdrápa sænska hefir geymst í
Snorra Eddu, Höfuðlausn í Heimskringlu,
Knútsdrápa í Knytlingasögu og lausavís-
umar í Ólafssögu helga.
Það er freistandi að bera saman þá
frændurna Sighvat og Óttar, finna hvað
er líkt með þeim og hvað ólíkt. Báðir eru
þeir höfðingjadjarfir menn, svo sem skáld
voru, en þó með mismunandi hætti. Sig-
hvatur er einhver hinn glæsilegasti stjórn-
kænskumaður — diplomat —, sem getur
irm í fornum fræðum. Hann kann manna
bezt, að umgangast konunga. Hann er
hreinskilinn höfðingjum sínum, og kann að
vanda um við þá og leggja þeim ráð, án
þess að láta mikið á sér bera, og án þess,
að þeir styggist við. Hann veit, að kon-
ungsstoltið er viðkvæmt og gætir þess að
særa það ekki. Sighvatur sést fyrir. Óttar
uggir ekki að sér. Hann lætur konung
skynja vanþóknun sína á hnetunum. Það
gerir Sighvatur ekki. Óttar, fátækt, ís-
lenzkt skáld, yrkir berort ástarkvæði til
konungsdóttur. Sighvatur hefir stjórn á
skapi sínu og er því herra líðandi stund-
ar og umhverfi sínu vaxinn, svo sem
stjórnmálamenn þurfa jafnan að vera.
Einnig er greinilegur munur á skáld-
skap þeirra frændanna. Kveðskapur Sig-
hvats er lygnari, þar er minna öldurót.
Tilfinningar Óttars eru æstar. Óttar er
andríkari, kraftmeiri og htríkari. Hann er
myndhæfinn. Óttar er öfgaskáld.
Forngrikkir kölluðu skáld sín sjáendur.
Óttar er sjáandi, en hann er líka heyrandi.
Hann nemur áhrif bæði með auga og eyra.
Því, sem hann sér, lýsir hann í litum.
Hann talar um rauðar randir, rauðar
brynjur, brúnar bráðir og svartan hrafn.
Því, sem hann heyrir, lýsir hann með
hljóðum, svo sem blísturshljóði stormsins,
váð blés of þér vísi, og vopnagný, almr
gall.
Vísan, sem Óttar á að hafa kveðið, er
hann gekk í höh Knúts, er sennilega ort
áður. Með þeirri vísu mun hann hafa haft
tvennt í hyggju. Annað að lofa konung-
inn, svo að hann gerði því betur til sín,
og hitt að sýna konungi hverri íþrótt hann
væri búinn, og er sennilegt, að hann hafi
verið búinn að hugsa fyrir því áður og
hafi þá haft vísuna tiltæka. Þó er þetta
eigi víst, því að hafi Óttar verið skáld
Sveins tjúguskeggs, föður Knúts ríka, þá
hafa þeir Knútur og Óttar þekkst frá fyrri
tíð og Óttar því ekki þurft að kynna íþrótt
sína með vísu. En sumir draga í efa að
Óttar hafi nokkurn tíma með Sveini verið.
Óttar hendir sú ömurlega örlagaglettni
að hljóta að vinna það til lífs sér að yrkja
lofkvæði um mann þeirrar konu, sem hann
hafði áður ort til ástarkvæði. Hann verður
einnig að breyta ástarkvæðinu og fella úr
því. En vafalaust hefir hrós hans um Ást-
ríði verið það, sem hann vildi sízt taka
aftur. Kvæðið um Ástríði hefir glatast. En
það vakir óort í huga hvers manns, sem
les um þann atburð, er Óttar situr við
fætur konungs og drottningar og þylur.
Mér þykir vísast, að það hafi verið bezta
kvæði Óttars. Hin kvæðin eru konungalof,
Vi k a n
írtgefandi: VIKAN H.F.
RITSTJÓKN OG AFGREIÐSLA:
Austurstræti 12. Sími 5004.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM. :
Sigurður Benediktsson. Simi heima 3715.
FRAMKVÆMDARSTJÓRI:
Einar Kristjánsson. Sími heima 3236.
Áskrif targjald : kr. 1,50 á mánuði.
1 lausasölu 40 aurar.
STEINDÓRSPRENT H.F.
og virðist nútímamanni örðugt að koma
þar miklu andríki við.
Um ævi Óttars vitum við harla lítið. Við
þekkjum hvorki fæðingar- né dánarár
hans. Þar, sem Ólafs saga getur hans, virð-
ist hann sem aukapersóna í stórum sjón-
leik, en það er tekið eftir honum meðan
hann er á leiksviðinu. Síðan hverfur hann
skyndilega í einum þættinum með tvær
gjafir, sem honum hafa vafalaust kærast-
ar verið. Þessar gjafir eru „gneistinn" af
hendi Ástríðar, og höfuðið, þótt eigi væri
það fagurt. Og með þessar tvær gjafir
hverfur hann sjónum út í rökkur sagn-
leysunnar.
Prédikari nokkur ávítaði unga stúlku
fyrir það, að hún liðaði á sér hárið, og
sagði meðal annars:
— Ef þetta væri vilji guðs, hefði hann
liðað það fyrir yður.
— Það gerði hann líka meðan ég var
barn, svaraði stúlkan, — en nú finnst
honum ég vera orðin fær um að gera það
sjálf.
Prófessorinn (sem er að halda fyrirlest-
ur um nashyrninga): Ég verð að biðja
yður, góðir áheyrendur, að veita mér
óskipta athygli. Það er ómögulegt fyrir
yður að gera yður í hugarlund útlit þessa
ægilega dýrs, nema því aðeins að þér horf-
ið stöðugt á mig.
A: Þú talar eins og bjáni.
B: Til þess að þú skiljir mig.
*
Gamall maður mætti á götu nokkrum
konum á svipuðum aldri og hann var sjálf-
ur, og hafði hann þekkt þær í æsku. Hann
heilsaði þeim mjög vingjarnlega og sagði:
— Að hugsa sér hvernig tíminn líður.
Það er bráðum þrjátíu ár síðan við geng-
um í skóla. Ég var þá smásnáði, eins og
þið munið, og þið voruð laglegar, ungar
stúlkur.
Hann skyldi aldrei, hvers vegna þessari
innilegu kveðju var tekið kuldalega.