Vikan - 17.12.1942, Blaðsíða 55

JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1942
55
Beiningamaður biskups.
Framhald af bls. 8.
á baki' sér upp allar dómkirkjutröppurnar,
og með hverju þrepi varð byrðin óbæri-
legri, og þegar hann vaknaði, var hann
illa haldinn.
Daginn eftir fór hann til kirkjunnar með
mikilli „pomp og pragt“ og var þó aðeins
óbreyttur sunnudagur. En honum fannst
eins konar vörn fólgin í viðhöfninni. Þeg-
ar hann gekk upp kirkjutröppurnar, hófu
beiningamennirnir sitt venjulega bæna-
söngl. Hann lét ölmusu-ráðsmanninn sinna
beiningamönnunum að vanda og gekk það
greiðlegar en hann hafði búist við. Hann
gerði sér ekkert far um að finna Luigi í
þvögunni, en hann fann, að augu piltsins
Íhvíldu á honum, er hann staðnæmdist and-
artak á efsta þrepinu, í fullum biskups-
skrúða.
Þennan dag prédikaði hann í kirkjunni
af miklum móði gegn þeim fúlu syndum,
leti og kæruleysi. Sjaldan hafði honum svo
vel tekizt að hrífa áheyrendur — hann
þóttist finna það á söfnuðinum. Að lok-
inni messu fór hann aftur heim til hallar
sinnar, úrvinda af þreytu. En honum var
þó fróun í að vita það, að Luigi var far-
inn úr höllinni.
Skömmu eftir að lokið var kvöldþjón-
ustu, kom einkaritarinn að máli við hann
og sagði, að maður nokkur, Guiseppe að
nafni, sjálfkjörinn forseti sambands bein-
ingamanna, æskti eftir að fá áheyrn hjá
biskupi. Biskup varp öndinni mæðilega og
skipaði að leiða manninn fyrir sig. Þetta
var kubbslega vaxinn náungi, kraftalegur
og illmannlegur ásýndum og ófreskilegur,
því að annar helmingur andlitsins var eitt
óhugnanlegt ör eftir brunasár, svo að hann
var eins og með tvö andlit, og annað þeirra
ófreskis-andlit. Auk þess vantaði hann
vinstri hendina, og var jámkrókur á stúfn-
um í hennar stað.
„Þetta er Guiseppe beiningamaður, yðar
háæruverðugheit,“ mælti skrifarinn.
„Guiseppe, ýmist nefndur tvísnjáldur
eða krókur, forseti hins háttvirta sam-
bands beiningamanna í Remó,“ sagði Giu-
seppe rámri röddu, og hlammaði sér á
kné.
Biskup benti honum að standa upp og
spurði, hvert erindi hans væri.
„Jæja, yðar háæruverðugheit, það er út
af þessum nýja náunga, honum Luigi lama-
lappa,“ svaraði Giuseppe. „Ég hefi svo sem
ekkert út á hann að setja, persónulega —
ég myn.di ekki gera flugu mein, persónu-
lega,“ og hann glotti hryllilegu glotti, „en
þarna hefir hann tekið sér úrvalsstað á
tröppunum, og það voru yðar þjónar, sem
komu honum þar fyrir. Jæja þá, — sé
hann beiningamaður yðar, þá er það auð-
vitað sök sér, — og þó þarf hann auðvitað
að greiða tíund og drykkjupeninga, því
að það er venjan. En sé hann ekki bein-
ingamaður yðar, — og þér gáfuð yður
raunar ekkert að honum í morgun------“
„Hættið!“ sagði biskup byrstur. „Ætlið
þér að segja mér, að sjálfar dómkirkju-
tröppumar gangi kaupum og sölum ykkar
á milli? Þetta er okur á helgum eignum
kirkjunnar. Þetta er svívirða!“
„Þér getið farið um þetta hörðum orð-
um, yðar háæruverðugheit," sagði Giu-
seppe og lét sér hvergi bregða, „en þetta
hefir nú svona til gengið allt frá því að
fyrst voru betlarar til hér í Remó. Ég
greiddi tuttugu krónur fyrir minn stað og
varð þar að auki að berjast við Marco um
hann. En þetta kemur ekki málinu við.
Yðar háæruverðugheit hafið auðvitað rétt
til að halda beiningamann, ef yður langar
til, — við erum allir samþykkir því. En
spurningin er þessi: Er þessi piltur yðar
beiningamaður, eða er hann það ekki?“
„Og setjum nú svo, að ég svaraði, að
hann væri það ekki?“ mælti biskup og var
ekki trútt um að röddin væri óstyrk.
„Jæja, þá er þetta allt, sem við vildum
vita,“ sagði Giuseppe. „Og ég þakka yðar
háæruverðugheitum ástúðlega. Mig grun-
aði þetta strax. En við höfum hann á okk-
ar valdi niður við á, — Carlo, Benitó og
Marta gamla, blinda. Hún er hörkutól,
kerlingin, hún bhnda Marta, — og þegar
við erum búin að stúta honum, þá ónáðar
hann ekki framar yðar háæruverðugheit,"
og um leið gerði hann klunnalega tilraun
til að kveðja biskup að heldri manna sið,
og bjóst til brottferðar.
„Bíðið við!“ kallaði biskup. „Treystið
þér yður til að hafa mannsmorð á sam-
vizkunni?“
„Æ, þér takið þetta allt of hátíðlega,"
sagði Giuseppe og dinglaði fótunum á víxl.
„Hvað munar um einn beiningamann ? Við
erum ekki ríkir og við erum ekki lærðir,
svo að það er ekki ómaksins vert fyrir
slík stórmenni og yðar háæruverðugheit, að
gera sér rellu út af okkur. Við fæðumst
og deyjum og þar með er það búið. Og
þó að allt sé í bezta lagi, þá eru þær svo
sem engin rósabeð, dómkirkjutröppurnar! ‘ ‘
Biskupinum var mikið niðri fyrir, en það
var aðeins eitt atriði, sem hann gat orðað.
„Ég lýsi því yfir, að þessi piltur er minn
beiningamaður,“ mælti hann. „Ég held
hendi minni yfir honum.“
„Það er nú svo, — og þetta er ákaflega
fallega mælt, yðar háæruverðugheit,“ sagði
Giuseppe, en var nú orðinn fýldur á svip-
inn. „Og ég er viss um, að við getum rýmt
fyrir honum. En ef pilturinn á að sleppa
ómeiddur, þá hygg ég að heppilegast væri,
að þér kæmuð með mér. Marta gamla var
eitthvað að tala um eyrnasneiðingu, þegar
ég skildi við þau.“
Þeir fundu Luigi kyrfilega bundinn, í
„stofuhæðar“-íbúð sinni við ána, og hjá
honum, á verði, þau þokkahjú, sem Giu-
seppe hafði áður lýst, kroppinbak, dverg
og blinda kerlingarhrotu. Glugginn, sem
vissi út að ánni, var opinn, og stór poki,
sem í voru nokkrir grjóthnullungar, lá út
í einu horninu á herberginu.
Það kom talsvert fát á þá, sem þarna
voru fyrir, alla nema Luigi, þegar biskup
kom inn. En Luigi virtist hafa átt vísa von
á þessu. Þegar búið var að leysa hann,
ávarpaði biskup beiningamennina, og gerði
sér far' um að tala í léttum tón. Hann lýsti
því yfir í annað sinn, að Luigi væri sinn
beiningamaður, og rétti honum silfurpen-
ing í augsýn þeirra allra, þessu til stað-
festu. Þetta virtust beiningamennirnir gera
sér að góðu, og hypjuðu þau sig þegjandi
burtu, hjúin fjögur.
„Er þetta nú rétt? Hefi ég breytt skyn-
samlega?“ tautaði biskup, og skálmaði
fram og aftur um gólfið í herberginu. „Ég
er ákaflega hræddur um að ég hafi hér
fyrirgefið frekleg helgispjöll. Ég hefi farg-
að af eign kirkju vorrar til óverðugra! Og
þó — — blóð þitt gæti komið yfir höfuð
mér!“ Hann horfði á Luigi, eins og hann
væri á báðum áttum.
„Æ — yðar háæruverðugheit, þér skul-
uð ekki vera að setja þessa smámuni fyrir
yður,“ varð Luigi að orði. Hann var enn
að nudda á sér auma handleggina. „Nú er
öllu óhætt. Ég gerði út um tíundina og
drykkjupeningana við Giuseppe meðan þér
voruð að tala við hana Mörtu gömlu. Hann
er heiðarlegur maður, á sína vísu, og hans
afstaða var ekki nema sanngjöm. Maður
getur ekki valið sér góðan stað á tröpp-
unum, nema maður hafi efni á að halda
honum. Ef yðar háæruverðugheit hefðuð
gefið mér ölmusu í morgun, með eigin
hendi, þá hefðum við aldrei lent í þess-
um smávægilegu vandræðum. En þetta var
mín sök — ég taldi víst, að yður væri allir
málavextir kunnir.“
„Kunnir — mér?“ varð biskupi að orði.
„Hvernig áttu þessir málavextir að vera
mér kunnir? En guð fyrirgefi mér — ég
er prestur og ég ætti að þekkja vonsku
heimsins.“
„Þér þekkið þá því meira af öðru tagi,“
sagði Luigi hógværlega. „Þér hafið eflaust
aldrei fyrr komið inn í slíka vistarveru sem
þessa.“
Biskupinn leit í kringum sig: veggirnir
voru rakir og kompan að öllu hin óvistleg-
asta. Fyrir vit hans lagði þef, sem aldrei
er hægt að „viðra“ úr íbúðum, — þef
sjálfrar fátæktarinnar. Hann hafði aldrei
efast um að hann þekkti nokkuð á þessa
hluti, — því að fyrst, þegar hann gerðist
prestur, hafði hann tekið nokkurn þátt í
góðgerðarstarfsemi. Nú datt honum í hug,
hvort sér myndi þá ekki hafa verið valið
alveg einstakt starfsvæði.
„Nei,“ svaraði hann. „Ég hefi aldrei
komið inn í slík húsakynni sem þessi.“
„Og þó eru nú margir okkar, sem verðá
að búa í svona íbúðum — og ekki allt betl-
arar,“ sagði Luigi. Hann tók upp annað
tal: „Það var falleg og lærdómsrík ræða,
sem yðar háæruverðugheit hélduð yfir
okkur í morgun, um letina og kæruleysið,“
sagði hann. „Ég segi yður satt, að fólkið
var örlátt við okkur á aurana, þegar það
kom úr kirkjunni. Aðdáanleg ræða!“
„Ég þakka lofið,“ sagði biskup og var
gremjuhreimur í röddinni. „Get ég annars
gert nokkuð fyrir þig?“
„Nei, ástarþakkir, yðar háæruverðug-
heit,“ sagði Luigi glaðlega. „Ég hefi ráðið
kvenmann til að elda o’ní mig. Hún er að
vísu þjófur, garmurinn, en hún lætur sér
ekki detta í hug að stela frá kryplingi, —
og þar sem ég nýt nú verndar yðar há-
æruverðugheita, þá verður varla langt
þangað til að ég hefi efni á að fá mér
kolaofn. Nú, og svo hafa kunningjar mínir
skilið mér þarna eftir poka. Svo að þegar
ég er búinn að borða, ætla ég að fara með
bænirnar mínar, og hvílast síðan í pokan-
um.“
„Ég ætla að fara með mínar bænir líka,
því að ég þarf þess,“ sagði biskup, þótt
hann segði það ekki hátt.
Þannig byrjaði þetta. Og beiningamaður
biskups varð brátt þekkt persóna á dóm-
kirkjutröppunum — og raunar eitt af við-
urkenndum viðundrum borgarinnar. Mönn-
um féll vel við hann í sínu „starfi“, því
að honum lágu jafnan glaðleg orð á vör-
um eða smellnir brandarar, sem urðu oft
fleygir um borgina, og loks varð að mál-
tæki manna: „segir Luigi“. Biskupinn
vandist Luigi, eins og menn venjast gigtar-
seyðingi. Hver maður hefir „sinn djöful
að draga“. Biskup hafði sinn betlara. Hon-
um datt stundum í hug, hvað það væri ein-
kennilegt, að hann hefði aldrei tekið eftir
beininga-lýðnum á dómkirkjutröppunum
öðru vísi en eins og að þarna væri aðeins
hrúgur af skítugum fatagörmum. Nú
þekkti hann allt þetta fólk með nafni —-
blindu Mörtu og Carló dverg, Giuseppe
tvísnjáldur og Benitó kroppinbak. Hann
vissi um háttu þeirra og innræti. Hann
þekkti skúmaskotin, þar sem þau áttu
heima og vissi, hvernig viðurværi þeirra
var. Því að einu sinni í viku þverri laum-
aðist hann að heiman og heimsótti Luigi.
Honum var þetta nauðsvn. bví að Luigi
Framhald á bls. 57.