Vikan - 17.12.1942, Blaðsíða 58

58
JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1942
forpokast," sagði biskup með nokkurri
beiskju. „Jæja, það er sannleikurinn.“
„Forpokast? — nei, það er fjarri því,“
svaraði kardínálinn með nokkrum ákafa.
„En þú hefir breytzt allmikið — þú ert
annar Gianfrancesco en sá, sem ég þekkti
fyrrum.“ Hann tók upp hnetu og braut
hana. „Sá Gianfrancesco var prýðismaður
og atgerfismaður, þótt ungur væri,“ hélt
hann áfram. „Þó efast ég um að hann hefði
látið greifann hérna í Remó gera yfirbót
synda sinna snöggklæddan fyrir kirkju-
dyrum.“
„Ég get gefið skýringu á þessu,“ sagði
biskup og bar ótt á. „Hann var í silki-
skyrtu og verið alls ekki þannig, að hættu-
legt gæti talizt heilsu greifans að vera
snöggklæddur. Ennfremur stóð nú svo á,
að nýju skattamir, sem greifinn heimtaði,
hefðu orðið til þess að koma fátæklingun-
um mínum á vonarvöl. Það er að vísu satt,
að síðan höfum Við ekki ætíð litið hvor
annan hýru auga, en ég held, að greifinn
virði mig meira eftir en áður.“ •
„Þetta er einmitt það, sem ég sagði við
hann Pieró, bróður þinn,“ mælti kardínál-
inn og néri höndum saman. „Ég sagði:
,Það er misskilningur hjá þér að vera
með áhyggjur út af þessu, Pieró,‘ sagði ég,
,þetta mun hafa holl áhrif'. Og svo að
maður víki að beiningamanninum —“
„Beiningamanninum mínum?“ spurði
biskup og stundi við.
„Já, þú veizt, að allt fréttist, þó að smá-
vægilegt sé,“ svaraði kardínálinn. „Smá-
munirnir eru gripnir á lofti, og svo berast
þeir mann frá manni og alla leið frá Remó
til Róm. Beiningamaður biskupsins —
biskup beiningamannsins, — biskupinn,
sem auðmýkir sál sína til þess að vernda
smælingjann.
„En þessu er alls ekki þannig háttað,“
sagði biskup og var ákafuf. „Ég —“
Kardínálinn bandaði við honum hendi.
„Vert þú ekki að fela þín góðverk undir
mælikeri, Gianfrancesco,“ mælti hann.
„Kirkjan sjálf þarfnast þeirra. Vér lifum
á öngþveitistímum. Frakkakonungur getur
vaðið inn í land vort á hverri stundu.
Heimurinn er í uppnámi. Vér höfum enga
hugmynd um, hverjir erfiðleikar geta að
okkur steðjað í nánustu framtíð.“ Hann
horfði á biskup íhugull. „Hinn Heilagi Fað-
ir vor styðst við mig óverðugan með mikl-
um þunga,“ bætti hann við, „og hann er
tekinn mjög að eldast."
„Það er oss öllum sorgartíðindi," mælti
biskup.
„Vissulega," sagði kardínálinn. „Og þó,
— vér verðum að horfast í augu við stað-
reyndimar. Ef Heilagur Faðir vor fellur
frá, þá er það oss nauðsyn, þeim sem í
einlægni elska kirkjuna, að halda vel sam-
an — og þá ekki sízt oss kardínálum.“
Hann þagði andartak og kroppaði með
silfural síðustu kjarnakornin úr hnetu-
skurninu. „Ég hygg að Heilagur Faðir vor
sé reiðubúinn til þess að launa þér viðleitni
þína að verðleikum og með því að fela þér
Albano-stólinn,“ sagði hann síðan.
„Biskupsstólinn í Albano?“ spurði bisk-
up sem í draumi, því að eins og öllum var
kunnugt, þá var Albano-biskupsdæmið
fornt og frægt og rétt við múra Róma-
borgar, — og sá, sem biskup var í Albano,
bar einnig kardínálahatt.
„Það getur haft mjög æskilegar afleið-
ingar,“ mælti kardínálinn, „ég er persónu-
lega þeirrar skoðunar. Að vísu höfum vér
ýmsa gáfaða atgerfismenn í hópi sona
hinnar heilögu kirkju. En þó er það svo,
að einmitt nú, þegar hinir frakknesku og
þýzku flokkar láta svo mjög til sín taka,
— ja, vér þurfum ef til vill á manni að
halda, sem væri af öðrum málmi — eink-
anlega vegna alþýðunnar.“ Hann brosti
ánægjulega. „Þú myndir þá verða á næstu
grösum við mig, sem kardínáli — biskup
Albano-stóls — í nánu sambandi við okkur
alla,“ sagði hann. „Ég mundi leita þíns
stuðnings, Gianfrancesco.“
„Ekkert gæti verið mér meira ánægju-
efni!“ kallaði biskup upp, eins og kátur
drengur. Fyrir hugskotssjónir hans brá
snöggvast myndum af valdinu og dásemd-
um, sem honum virtist standa sér nú til
boða, — fjölförnum, breiðum götunum í
Rómaborg og kirkjunni, sem getur knésett
konunga. „Eg myndi verða að fara frá
Remó?“ sagði hann.
„Já, að sjálfsögðu yrðir þú að flytja frá
Remó,“ svaraði kardínáhnn. „Hin nýju
skyldustörf útheimta það.“
„Það mundi verða erfitt,“ mælti biskup.
„Ég yrði að yfirgefa Luigi, og allt fólkið
mitt — þá bækluðu, höltu og hrjáðu.“
Hann sá þau öll í huganum.
„Fólkið þitt yrðir þú að yfirgefa — eins
og þú segir,“ svaraði kardínálinn. „En
vitanlega yfirgefur þú Luigi ekki. Hann
verður að koma með þér, fyrir alla muni,
sem lifandi tákn.“
„Æ-i-nei, — það mundi aldrei blessast,"
svaraði biskup. „Þér skiljið þetta ekki,
yðar hágöfgi. Luigi er fullkomlega nógu
erfiður sem biskups-beiningamaður. Sem
beiningamaður kardínála myndu kveinstaf-
ir hans og væl verða óbærilegt. Þér getið
ekki gert yður í hugarlund, hvernig hann
getur leikið.“
Kardínálinn virti biskup fyrir sér, eins
og hann væri á báðum áttum.
„Er mig að dreyma, Gianfrancesco ?“
mælti hann. „Eða ert þú að hafna biskups-
embættinu í Albano og kardínálahatti með
ekki veigameiri rökum en þeim, að þú hefir
tekið beiningamann að þér og þykist hon-
um bundinn?“
„Nei, nei, nei!“ hrópaði biskup upp yfir
sig. „Ég er alls ekkert bundinn honum —
hann er mér ekki annað en sem kross og
þyrnikóróna. En, sjáið þér til, það myndi
verða svo slæmt fyrir hann, ef ég yrði
skipaður kardínáli og færi héðan. Mér hrýs
hugur við að hugsa til þess, hvað verða
myndi um sál hans. Og svo eru allir fé-
lagar hans — Giuseppe krókur, hann er
nú dáinn, en þá eru þau blinda Marta og
Benító kroppinbakur og svo þeir yngri.
Nei, ég verð að vera kyrr í Remó!“
Kardínálinn glotti — hann var gramur.
„Ég hygg, að þú hafir gleymt einu atriði,
Gianfrancesco," sagði hann. „Ég hygg, að
þú hafir gleymt því, að hlýðni er hið fyrsta
boðorð kirkjunnar."
„Ég vil vera hlýðinn út í yztu æsar,“
svaraði biskup. „Látið Heilagan Föður
vorn gera við mig, hvað svo sem honum
þóknast. Látið hann senda mig sem trú-
boða til villimanna. Látið hann svipta mig
biskupsdómi og senda mig til starfa upp
í fjallabyggðum. Ég myndi gera mér það
að góðu. En þar eð mér var falið biskups-
embættið hér í Remó, þá hefi ég störfum
að gegna í Remó. Mér datt ekki í hug,
þegar ég kom hingað fyrst,“ sagði hann
lágum rómi, „að þetta yrði svona. En ein-
hvemveginn finnst mér, að svona verði
þetta að vera.“
Kardínálinn sat hljóður langa stund.
Síðan stóð hann upp, þrýsti hönd bisk-
ups, og fór til herbergja sinna. Biskup var
að vona, að vel færi um kardínálann, en
í svefnrofunum, um morguninn, mundi
hann eftir því, að það kom stundum fyrir,
að reyk sló niður í reykháfinum.
Um morguninn kvaddi kardínálinn og
hélt áfram ferð sinni til Rómaborgar, án
þess að minnast nokkuð frekar á þessi
mál. Biskupi þótti fyrir því, að kardínál-
inn skyldi fara svo fljótt, en hins vegar
var honum það líka léttir. Það hafði glatt
hann mikið, að fá að sjá fornvin sinn, —
hann taldi sjálfum sér trú um það. En
þó fannst honum, sem einhver óvenjuleg-
ur skýjadrungi hefði lagzt á sál sína um
leið og hann bar að garði — og nú voru
þessi ský horfin. En hann vissi, að nú átti
hann eftir að kljást við Luigi — og það
gat verið býsna erfitt.
En það fór allt vel, þegar til kom.
Biskup skýrði málavexti fyrir Luigi, eins
og hann væri að tala við barn. Hann sagði
honum, að svo kæmi það sér fyrir sjónir,
að drottinn ætlaði sér ekki að verða
kardínáli, heldur aðeins biskup í Remó, og
við það yrði Luigi að sætta sig. Luigi var
all-óánægður með þau málalok, og drap á
það, að ef honum hefði verið þetta ljóst
í upphafi, þá hefði hann sennilega aldrei
tekið að sér að vera beiningamaður bisk-
ups. En hann var annars ekkert erfiðari
en hann hafði áður verið, og lét biskup sér
það lynda.
Þá skall ófriðurinn á við Frakkland,- og
var biskupi mikil raun að. Hann hafði óbeit
á hernaði, hann gat ekki sætt sig við það,
að „fólkið hans“ væri strádrepið. En þeg-
ar greifinn af Remó flýði með mestan
hluta hersins, og borgarstjórinn lokaði sig
inni í höll sinni, lafhræddur, og lét ekki
sjá sig — þá var enginn til þess að stjórna
málefnum borgarinnar annar en biskup.
Jafnvel betlararnir á strætunum hrópuðu
á vernd hans. Hann gat ekki komið sér
hjá að taka á sig stjórnarvandann.
Hann tók á sig þennan vanda með þung-
um huga, og varð að þola það, að Luigi
hæddi hann. Þó hafði hann Luigi með sér,
í kerrunni, þegar hann fór að skoða virkin
og varnaraðstöðu borgarinnar.
„Það mætti segja mér það,“ sagði Luigi
á heimleiðinni, „að þér séuð að færast full-
mikið í fang, yðar háæruverðugheit. Ekki
þarf nema svo sem hálfa tylft vel útilát-
inna fallbyssuskota, til þess að óvinunum
standi allar leiðir opnar inn í borgina."
„Mig grunaði þetta, — ég óttaðist það,“
sagði biskup, og stundi við. „En það breyt-
ir engu um það, að fólkið er mitt fólk.“
„Ég er alveg handviss um, að þér gæt-
uð komist að miðlunar-samningum við
óvinina,“ hélt Luigi áfram. „Þeir eru greif-
anum reiðir, það er satt, — þeir héldu, að
þeir væru búnir að kaupa hann. En þetta
myndi ekki kosta nema svo sem tvo eða
þrjá tugi henginga, og einhverjar bætur.“
„Ég get ekki látið það viðgangast, að
fólkið mitt sé hundelt og kvalið,“ varð
biskupi að orði.
„Jæja, ef að þér ætlið að hætta lífi yðar,
þá vil ég deyja með yður, yðar háæruverð-
ugheit," sagði Luigi. „En ættum við ekki
að byrja á því, að skipa borgarbúum í
varnarvirkin og á múrana, — þeir fá þá
að minnsta kosti eitthvað að starfa. Og
þó gæti hugsast að til væri enn önnur ráð.“
Þessari tillögu Luigis var framfylgt, og
biskup var á ferli dag og nótt, óþreytandi
í því að hughreysta og hvetja „fólkið sitt“.
1 þetta sinn voru borgarbúarnir í Remó
samtaka sem einn maður, en lífið og sáhn
í öllum aðgerðum og framkvæmdum var
biskupinn og hans vilji í öllu ráðandi. En
Frakkar voni komnir að Remó áður en
nokkurn varði.
Þeir gerðu út sendimann með friðarfána,
sem krafðist þes«, að borgin gæfist upp.
Biskup tók á móti Irnum unga liðsforingja,
sem var dökkur á brún og brá, en glettn-
islegur á svip. B:rkup bað hann að ganga
með sér um vamarvirki borgarinnar, og;